سیاست «نه شرقی نه غربی»واکنش جامعه به سال‌ها سلطه غرب و شرق بود+فیلم

علیرضا زادبر کارشناس تاریخ معاصر ایران در گفتگوی اسکایپی با خبرگزاری دانشجو، درباره راهبرد سیاست «نه شرقی نه غربی» در ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی اظهارکرد: سیاست نه شرقی نه غربی به معنای این است که کشور نباید تحت سلطه غرب و شرق قرار بگیرد؛ درواقع این سیاست به معنای نفی ارتباط با کشورهای شرقی و غربی نیست بلکه به معنی است که کشورهای شرقی و غربی نباید بر ما مسلط شوند.

وی افزود: حزب توده پیش از انقلاب اسلامی امتیازات گسترده‌ای را به شرق می‌داد و از طرف دیگر رژیم پهلوی در زمینه‌های مختلف از جمله ماجرای کاپیتالاسیون، امتیازات ویژه‌ای را برای آمریکا قائل می‌شد. قبل از مطرح شدن سیاست نه شرقی نه غربی از سوی امام(ره)، محمد مصدق سیاست «موازنه منفی» را مطرح کرد که براساس این سیاست، اگر ایران انگلستان را از صنعت نفت خود خلع ید کرده است، در عین حال به شوروی هم نباید امتیاز بدهیم. به این فرآیند در ادبیات سیاسی، سیاست موازنه منفی گفته می‌شود.

زادبر ادامه داد: در مقابل سیاست موازنه منفی، سیاست موازنه مثبت قرار دارد که براساس آن، اگر هر امتیازی برای کشورهای غربی قائل شویم، باید همان امتیاز را برای شرق نیز در نظر بگیریم. سیاست موازنه منفی که از سوی مصدق مطرح شد، مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت و حتی کشورهای دیگر نیز از آن الگو برداری کردند؛ اما این سیاست بعد از کودتای 28 مرداد، با شکست مواجه شد و بار دیگر آمریکایی‌ها در ایران به قدرت بازگشتند.

این کارشناس تصریح کرد: با این تفاسیر می‌توان گفت که سیاست نه شرقی نه غربی که در سال 57 مطرح شد، واکنش جامعه به سال‌ها سلطه غرب و شرق بر ایران بود. آمریکایی‌ها قبل از انقلاب اسلامی، بیش از 60 هزار مستشار نظامی در ایران داشتند زیرا آمریکا در کوچک ترین موضوعات مانند عزل و نصب وزرا، بودجه ریزی ارتش و انتخاب فرماندهان نظامی دخالت داشت.

وی با تاکید بر اینکه سیاست نه شرقی نه غربی به معنی نفی ارتباط با کشورهای دنیا نیست، افزود: ایران در جریان مذاکرات برجام، با آمریکا در سطح وزیر خارجه مذاکره کرد و وزرای خارجه دو کشور با یک دیگر قدم زدند. از طرف دیگر جمهوری اسلامی ایران در طول 40 سال گذشته، بیشترین قراردادهای راهبردی را با کشورهای غربی امضا کرده است. در دولت اصلاحات، ایران و آمریکا در زمینه مبارزه با طالبان همکاری داشتند اما در همین برهه، جورج بوش رئیس جمهور وقت آمریکا، ایران را محور شرارست می‌خواند.

زادبر خاطرنشان کرد: در سیاست نه شرقی نه غربی، با هر کشوری که منافع ملی مان را تامین کند و اصول کشور را زیر پا نگذارد، می‌توانیم ارتباط داشته باشیم. در غیر این صورت اگر کشوری به این موضوعات توجه نکند، ارتباط با آن هیچ منطقی ندارد.