ریس سازمان فضایی:
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مرتضی براری معاون وزیر ارتباطات و ریس سازمان فضایی در گفت‌وگویی رادیویی توضیحاتی درباره پرتاب ماهواره پیام ارایه کرد.
سوال: قدری درباره سازمان فضایی صحبت می‌کنید. اصلا از کی تشکیل شده؟ اساس و روند فعالیت هایش بر چه مبنایی است؟ اهداف آن چیست؟
براری: سازمان فضایی ایران سال ۱۳۷۲ در کشور شکل گرفته و در همه کشور‌ها نهاد و سازمانی متولی توسعه فضا است. همان طور که ما سه تا همسایه کنار هم داریم؛ زمین، هوا و فضا.
از ۸۲ کیلومتر بالا‌تر از زمین به فضا اطلاق می‌شود که امروزه فضا یک فرصتی است برای توسعه و رفاه کشور. در همه کشور‌ها نهاد و برنامه‌ای برای استفاده حداکثری از ظرفیت و فرصت‌های فضا برای توسعه و رفاه جامعه دارند که در اتحادیه اروپا، آژانس فضایی اروپا در آمریکا، آژانس فضایی ناسا و در کشور ژاپن و روسیه هم آژانس دارند که در کشور ما هم آژانس فضایی وجود دارد که همان سازمان فضایی ایران است.
ما یک شورای عالی فضایی در کشور داریم که رئیس شورا رئیس محترم جمهور هستند و دبیر شورای عالی فضایی، رئیس سازمان فضایی است.
در کشور ما هم سازمان فضایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و مهم‌ترین اهدافش استفاده صلح آمیز از ظرفیت‌های فضا می‌باشد.
سوال: آقای آذری جهرمی یک ویدیویی را اخیراً منتشر کرد که حتماً ببینید. می‌خواهم تاثیر این موضوع را بر آب و کشاورزی و بقیه امور هواشناسی و چیز‌های دیگر بدانم.
براری: امروزه فضا یک اقتصاد جذاب را در دنیا رقم زده که به عنوان اقتصاد نو ظهور فضا مطرح است. یک زمانی فضا مظهر اقتدار و غرور ملی کشور‌ها بوده، ولی امروزه علاوه بر این‌ها اقتصاد هم به آن اضافه شده به طوری که طی یک دهه گذشته ما رشد ۱۳۴ درصدی در عرصه فضا رقم خورده است؛ یعنی ۶.۵ برابر متوسط اقتصاد جهانی دنیا رشد داشته، این رشد اقتصاد بیانگر این است که امروزه بسیار افزایش پیدا کرده است.
ما روزانه ماهواره‌های زیادی دور زمین در حال گردش هستند و پدیده‌های روی زمین را مشاهده می‌کنند و اطلاعاتی را ارسال می‌کنند. ما در ایران ده تا ماهواره در مدار پایین و مدار بالا داریم. مدار پایین بین پانصد تا هزار کیلومتر و مدار بالا سی و شش هزار کیلومتر اطلاعات دریافت می‌کنیم. خوشبختانه در کشور ما قابلیت تحلیل داده‌های ماهواره‌ای ایجاد شده و ما روزانه در حال رصد پایش محصولات کشاورزی که تنوع ان در کشور چگونه است؟ می‌توانیم با اصلاح الگوی کشت مصارف آب را مدیریت کنیم. روزانه میزان سطح برف کشور را استخراج می‌کنیم، حجم برف معادل برف را استخراج می‌کنیم. روزانه پدیده گرد و غبار، منشا گرد و غبار و میزان غلظت آن را استخراج می‌کنیم و این می‌تواند کمک کند برای مدیرت کشور.
به عنوان مثال، در استان فارس دولت یک بخشنامه‌ای را تحت عنوان اینکه به غیر از استان‌های شمالی در استان‌های دیگر برنج کشت نشود، به خاطر اینکه مصرف زیاد و بالای آب این محصول.
ما در استان فارس استخراج کردیم که ۲۵ هزار هکتار محصول برنج کشت شده و ۵۸۰ میلیون متر مکعب آب مصرف شده و ۱۷۳ میلیون متر مکعب آب تبخیر شده یعنی اطلاعات پایش شده را سازمان فضایی ایران به وزارت خانه‌ها داده است.
ما این اطلاعات را دریافت می‌کنیم و پس از تحلیل به صورت گزارش‌های مدیریتی به این وزارت خانه‌ها گزارش می‌کنیم.
امروزه کاربرد‌های فراوانی در خدمات شهری دارد. داده‌های مکان محور یا داده‌های ناو بری یعنی یک زمانی هواپیما‌ها در ناو بری هواپیما از ماهواره استفاده می‌کردند و بعد کشتی و قطار و خودرو و امروز اقتصاد موبیلیتی که یک اقتصاد بزرگ است. همان طور که از یک حمل و نقل اینترنتی یک ماشین سفارش می‌دهید با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای موقعیت مکانی خود را استخراج می‌کنید و کاربرد هاش در حال رشد است و تمام اطلاعات هواشناسی از داده‌های ماهواره‌ها است. تقریبا ۹۰ درصد بلایای طبیعی و فرآیند‌های آسمانی (در قرآن هم حدود ۲۲۰ آیه درباره فضا داریم) ما ده درصد بلایای طبیعی زمینی است مثل آتش فشان، رانش زمین و بقیه بلایا آسمانی است. امروزه ماهواره‌ها یک فرصت برای کنترل بلایا هستند.
در منطقه با انواع چالش‌های زیست محیطی رو به رو هستیم امروزه کاربرد ماهواره‌ها در حوزه چالش‌های زیست محیطی است.
مجری: این گزارشات به صورت مرتب تحلیل می‌شود و به سازمان‌های زیر ربط ارسال می‌شود؟
براری: ما این گزارشات را با صورت مرتب به سازمان‌ها می‌دهیم و خوشبختانه دو هفته قبل شش نفر از اعضای هیات دولت بازدید داشتند و کمیته‌ای برای سازماندهی این بخش شکل گرفته است. از آن طرف ما اقدامی برای توسعه کسب و کار جوانان خلاق که بتوانند از داده‌های ماهواره‌ای ما کسب و کار جدید ایجاد کنند و خدمات جدید به جامعه ارائه شوند. به همین خاطر اقدامی در خصوص آزاد سازی داده‌های ماهواره‌ای که این داده‌ها را به صورت رایگان در اختیار کسب و کار‌ها قرار می‌دهیم که بتوانیم سهممان را در اقتصاد فضا و رونق اقتصادی افزایش دهیم.
سوال: لطفا درباره افشای رایگان اطلاعات بر اساس اطلاعات دریافتی از ماهواره یک قدری توضیح دهید. چون یک سری از جوانان در حال ایجاد استارت آپ‌هایی هستند که اتفاقا نیازمند دریافت این اطلاعات است.
براری: اتفاقا امروزه ما از ده ماهواره به صورت رایگان اطلاعات دریافت می‌کنیم و تعداد ماهواره‌ها در حال افزایش است و سعی می‌کنیم با تنوع داده‌ها را از ماهواره‌ها دریافت کنیم و در کسور پنج ایستگاه دریافت ماهواره‌ای داریم. ایستگاه ماهدشت و قشم ما فعال شده اند و سه ایستگاه دیگر بو شهر، سلماس و چناران داریم فعال می‌کنیم و تعداد بیشتری از ماهواره‌ها را دریافت کنیم. داده‌هایی که از ماهواره‌ها دریافت می‌کنیم در حال بستر سازی برای ارائه به کسب و کار هاست. به همین خاطر الان داده‌های ما در پرتابل سازمان در اختیار کسب و کار‌ها قرار می‌دهیم. دوستان به سازمان مراجعه کنند و ما آنلاین آن را در اختیارشان قرار می‌دهیم. مرکز داده‌ای ایجاد می‌کنیم و یک پلت فرم اماده می‌کنیم که داده‌ها به صورت ata و در بستر کلاد در اختیار کسب و کار‌ها قرار بگیرد. از همه استارت آپ‌ها و کسب و کار‌ها خواهش می‌کنم که امروزه فقط از ظرفیت داده‌های ماهواره می‌توانند ۱۷ تا ۲۳ درصد اقتصاد کشاورزی را افزایش دهند.
براری: در دشت مغان یک پایلوتی را شروع کردیم و با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای توانستیم بیش از پنج میلیارد تومان در مصرف سموم صرفه جویی کنیم. یعنی علاوه بر مصرف باعث افزایش امنیت غذایی ما می‌شود. امروزه در دنیا اطلاعات ماهواره‌ای توسط موبایل ارائه خدمات به کشاورز می‌دهد که شما چه زمانی زمینت را آبیاری کنی. آیا زمین تو نیاز به سموم دار؟ کدام منطقه نیاز به سموم دارد؟ کدام منطقا زمینت آفت زده است؟ همه این اطلاعات را به صورت آنلاین می‌توانیم در اختیار کسب و کار‌ها قرار دهیم. امروزه بیش از شانزده میلیون هکتار زمین کشاورزی در کشور وجود دارد.
مجری: پس باید به وب سایت درخواست بدهند و بعد از این خدمات استفاده کنند. پس ما به زودی باید منتظر اپلیکیشنایی باشیم که مثل تاکسی اینترنتی بر اساس آن مکانیزم و فرآیند به کشاورزان خدمت بدهند. از جمله اینکه بارش کی خواهد بود، زمین‌ها را کی آبیاری کنند و یا حتی در آمایش سرزمین به نوع محصول کاشته شده کمک بکنند. درسته؟
براری: دقیقاً ما در دنیا کسب و کار‌های فضا پایه به شدت توسعه پیدا کرده است به طوری که در اتحادیه اروپا هجده نهاد برای توسعه این کسب و کار‌ها ایجاد شده است. در کشور هم چندین جلسه با معاونت علمی داشتیم. ما الآن تقریباً سه مرکز نوآوری کسب و کار‌های فضا پیما را داریم شکل می‌دهیم. یکی از این مرکز نوآوری و کارآفرینی فضا پایه الآن ایجاد شده است. دو ماه قبل یک نوآوردگاه فضایی هم ایجاد کردیم که خوشبختانه بیست تا تیم استارت آپی هم شرکت کردند. چند تا تیم استارآپی هم در یکی از شتاب دهنده‌ها استقرار دارند. ما در آینده نزدیک شاهد استارت آپ‌های فضا پایه هستیم.
سوال: درباره پرتاب دیروز صحبت کنیم.
براری: ماهواره پیام سال ۱۳۸۷ با دانشگاه امیرکبیر منعقد شد. هدف قرار داد ما این بود که دانشگاه با همکاری بین الملل هم در طراحی و ساخت ماهواره این کار را شروع کند و با همکاری پرتاب گر بین المللی. تلاش چهار ساله دانشگاه امیر کبیر برای یک همکاری بین المللی نتیجه نداد و هیچ کشوری برای همکاری با ما حاضر نشد. در سال ۱۳۹۱ دانشگاه تصمیم گرفت که با توان داخل بتوانند دانش طراحی و ساخت ماهواره را در کشور نهادینه کنند و خوشبختانه با همت دانشگاه امیر کبیر این ماهواره تا دو ماه گذشته کامل شد و متناسب با تعریفی که کردیم این ماهواره قابلیت تفکیک تصاویر هزار متر را داشته باشد؛ و امروزه دانشمندان ما در امیر کبیر ماهواره‌ای به قدرت چهل متر ساختند و ماهواره عملیاتی که در مدار پانصد متر قرار می‌گیرد. ما به دانش طراحی و ساخت ماهواره دست پیدا کردیم.
ماهواره سه ماموریت دارد. ماموریت اصلی ماهواره بحث تصویر برداری یا پایش پدیده‌های روی زمین است که قابلیت تفکیک تصاویر چهل متر را دارد. دو تا ماموریت جانبی دارد. ماموریت دومش این است که علاوه بر تصویر برداری (store and forward (s. & f. دارد یعنی می‌تواند ۲۵۶ داده از سنسور دریافت کند و در یک مکان دیگر به ما تحویل دهد. به عنوان مثال ما حجم زیادی از لوله‌های گاز داریم، می‌توانیم سنسور‌هایی روی لوله‌های گاز قرار دهیم که اگر گاز نشتی‌ای دارد بتواند سریعاً استخراج کند و بتواند از طریق ماهواره به مقصد اطلاع دهد. ماموریت سوم هم این است که محموله تحقیقاتی در فضا قرار دادیم که وقتی در فضا قرار می‌گیرد. تشعشعات فضایی را استخراج کند و ارسال کند، چون ما نیاز داریم از این تشعشات فضایی را در طراحی‌های بعدی استفاده کنیم.
برای دستیابی به این دانش فقط از ظرفیت خود استفاده می‌کنیم، هیچ کشوری حاضر نشده بود این فناوری و تجربیات را به ما بدهد. به همین خاطر این سه ماموریت را داشت. خوشبختانه این ماهواره آماده شد طی دو ماه شبانه روزی همکاران ایستگاه زمینی و همکاران پرتابگر برای تطبیق و سازگاری کار فشرده‌ای انجام دادند. خوشبختانه علاوه بر دانش طراحی ساخت ماهواره، دانش طراحی ساخت ایستگاه‌های زمینی و دانش طراحی ساخت پرتابگر در کشور بومی شده است به همین خاطر ما امروزه جزو یازدهمین کشور صاحب این چرخه هستیم. از لحاظ علمی امروزه ما رتبه اول منطقه و رتبه یازده جهانی هستیم.
این ماهواره نسبت به ماهواره قبلی که در مدار قرار گرفت هم از لحاظ وزن بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده و هم از لحاظ مدار بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده و هم از لحاظ قابلیت تفکیک تصاویر ده برابر افزایش پیدا کرده یعنی این ماهواره کاملا عملیاتی و حداقل با یک شاخص چهل برابری نسبت به ماهواره قبلی و زمان ماندگاری ماهواره در مدار هم شانزده برابر افزایش پیدا کرده است. این ماهواره دیروز ساعت ۲۵: ۴ پرتاب شد و مرحله اول و دوم موفقی را داشتیم. در مرحله تزریق ماهواره به مدار شتاب لازم از طریق ماهواره بر ارائه نشد و نتوانست با سرعت مدنظر در مدار قرار بگیرد. آن فیلمی هم که آقای مهندس جهرمی ارائه دادند نشان داد که سرعت لازم را نداشته در مدار قرار بگیرد، اما ما اطلاعات ماهواره را از زمان پرتاب و تزریق اطلاعاتش را دریافت کردیم و سلامت ماهواره در این فرآیند چک شده است.
سوال: پس ماهواره اشکال نداشته و فقط پرتاب کننده دچار اشکال شده است؟
براری: بله. تیم ما در حال بررسی است. ماهواره تمام اطلاعاتش را ارسال کرد و در این مدت که حجم شوک‌های متفاوت به ماهواره اعمال می‌شود هیچ اتفاقی نیفتاد. سلامت ماهواره را چک کردیم. سلول‌های خورشیدی ماهواره شروع با ذخیره سازی انرژی در باتری‌ها کردند. مشکل شتابی است که به ماهواره باید داده می‌شد که دوستان و متخصصان ما در حال بررسی موضوع هستند. خوشبختانه یکی از اتفاقات بسیار ارزشمندی بود هم پرتاب ماهواره و هم اعضای تیم چه پرتابگر و چه ایستگاه زمینی. این اقدام بسیار ارزشمندی بوده و قبول کنیم که ما در مسیر توسعه هستیم. هر اتفاق و تجربه یک موفقیت است. قبول کنیم که ما کل این فرآیند را توان داخل داریم به جلو می‌رویم. هیچ ظرفیت بین المللی نه حاضر به همکاری با ما شد و نه مشارکت کنند چه اینکه تجربیاتشان را در اختیار ما قرار دهند. خودمان خوشبختانه در حال کسب این تجربیات هستیم که در آینده نزدیک هم این مشکل حل خواهد شد.
سوال: صبح در فضای مجازی دیدم که خیلی‌ها مطلب گذاشتند از جمله حسین کازرونی در توئیترش نوشته که صداقت در اعلام شکست‌ها شیپور پیروزی در آینده است. اینکه ما به همین راحتی اعلام می‌کنیم که این نشان از اعتماد به نفس بالای ملی ما دارد و ان شاء الله در دفعات بعد خبر پرتاب موفقیت این ماهواره را بدهید. فقط آقای وزیر گفتند بلافاصله ما کار را با دوستان شروع کردیم برای اقدامات.
براری: همین الان هم دانشگاه علم و صنعت ما در حال ساخت یک ماهواره است که با قابلیت تفکیک همین دو برابری ماهواره پیام. پژوهشگاه فضایی در حال ساخت ماهواره پارس یک است که قابلیتش بهتر است ماهواره دانشگاه علم و صنعت، اما پیرو دستور وزیر محترم یک تیم بسیار ارزشمند در دانشگاه امیر کبیر شکل گرفت در طراحی و ساخت این ماهواره شش دانشکده همکاری داشته است. ماهواره پیام هر ۹۲ دقیقه یک دور زمین را می‌چرخد. یعنی در بعضی نقاط تا دویست و پنجاه درجه درجه حرارت را باید تحمل کند. در بعضی نقاط تا منفی صد و پنجاه درجه. یعنی ما محصولی ساختیم که در عرض یک ساعت تا یک ساعت و نیم چهارصد تغییر درجه حرارت حدود را تحمل کند. به همین خاطر دانشکده نساجی و دانشکده برق، مکانیک، هوافضا، دانشکده کامپیوتر همه در ساخت ماهواره مشارکت داشتند. بیش از شانزده عضو هیات علمی و ۱۱۰ متخصص در این ماهواره نقش آفرینی کردند و خوشبختانه ما دانش طراحی و ساخت ماهواره‌ها را دست پیدا کردیم.
دیروز با مدیر پروژه صحبت کردم و گفت: در عرض شش تا هشت ماه ما می‌توانیم یک ماهواره با کیفیت بهتر از پیام هم بسازیم. ان شاء الله جلسات هم ادامه پیدا خواهد کرد که این تیم را مدیریت کنیم برای حضور در این عرصه و بتوانند در آینده پرتاب موفق داشته باشند.
سوال: در ابتدای صحبت هایتان فرمودید که طراحی ماهواره پیام از سال ۸۷ شروع شد. قدری به نظر می‌رسد که زمان بر بود و تخصیص بودجه‌ها کافی نبوده است. دیروز هم یک عده از دست اندرکاران نامه‌ای به رییس جمهور نوشتند. احتمالا خبری درباره تامین اعتبار یا افزایش اعتبار داریم.
براری: ما دانش فناوری ماهواره را نداشتیم. درست این بود با مشارکت با کشور‌های دنیا این مسیر را طی کنیم. چهار سال تلاش دانشگاه محقق نشد و هیچ کشوری حاضر نشد با ما مشارکت و همکاری کند. از سال ۹۱ ما شروع به کسب این دانش و فناوری. به همین خاطر این ماهواره‌ای که ساخته شده متعلق به ایران است، چون توسط خود متخصصان ساخته شده است. اما راجع به منابع ما در این پروژه تمام منابع را پرداخت کردیم. هر سال نسبت به سال قبل یک پیشرفتی داشتیم از لحاظ مبلغ اعتباری، اما در بحث مالی کشور مشکلاتی دارد که ما در حال استفاده از یک بستر دیگر هستیم. در دنیا ۷۶ بخش فضا توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شود. در کشور همین فضا را باز کردیم. قبل از مذاکره تلفنی با شما آن شرکت‌ها برای سرمایه گذاری در این عرصه مذاکره داشتند.
ارسال نظرات