به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، سعید بابایی افزود: در بیستم فروردین امسال اصلاحی در آیین نامه اجرایی ماده ۳۶ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست (مصوب ۱۳۹۲) انجام شد که بر اساس آن، قرار است از شیوه‌های دیگری برای خروج کودکان از مراکز و ورود آنان به خانواده حتی به صورت موقت بهره گرفته شود.
وی تاکید کرد: اولویت، ورود سریع‌تر کودکان به خانواده‌ها به صورت فرزندخواندگی، امین موقت یا خانواده میزبان است و به تدریج پروتکل‌های ورود به خانواده در این موارد ساده‌تر می‌شود. شیوه نامه اجرایی دستورالعمل مذکور در حال نگرش است و تا سه ماه دیگر اجرایی خواهد شد.
بابایی یادآوری کرد: براساس ماده اصلاحی آیین نامه اجرایی ماده ۳۶ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، سازمان بهزیستی می‌تواند کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست را که به دستور مرجع قضایی به سازمان معرفی شده یا می‌شوند تا تعیین تکلیف نهایی در مرجع قضایی، به طور موقت راسا یا از طریق موسسات مراقبت خانواده‌محور به خانواده‌های دارای صلاحیت بسپارد.
تعداد ورودی‌های فرزندان به مراکز نگهداری بهزیستی افزایش یافت
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور اظهار داشت: در حال حاضر ۶۱۶ خانه نگهداری کودکان و نوجوانان در نگهداری هشت هزار و ۵۰۰ کودک و نوجوان به صورت شبانه روزی فعالیت می‌کنند و علاوه بر این تعداد، حدود یکهزار کودک نیز در ۳۳ شیرخوارگاه سراسر کشور نگهداری می‌شوند.
به گفته او، این آمار کاملا سیال است و هرچند نسبت به سال‌های گذشته تعداد ورودی‌ها به این مراکز افزایش یافته، اما با سرعت مددکاری، بازپیوند یا ورود به خانواده جایگزین باعث شده شاهد افزایش چشمگیر کودکان در مراکز نگهداری نباشیم.
بابایی تصریح کرد: ۹ هزار و ۳۷۲ خانواده در سال ۱۴۰۱ برای فرزندخواندگی ثبت نام کردند که با احتساب آمار تجمیعی سه سال اخیر، تعداد متقاضیان فرزندخواندگی از ۳۸ هزار متقاضی گذشت. البته از این تعداد حدود ۶ هزار خانواده در سه سال اخیر از نعمت فرزندخوانده برخوردار شده اند.
هر چند نسبت به سال‌های گذشته تعداد ورودی‌ها به این مراکز افزایش یافته، اما با سرعت مددکاری، بازپیوند یا ورود به خانواده جایگزین باعث شده شاهد افزایش چشمگیر کودکان در مراکز نگهداری نباشیم.
وی یادآوری کرد: بیشترین متقاضیان فرزندخواندگی در سال ۱۴۰۱ متعلق به استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، مازندران و کرمان بود و ۲ هزار و ۳۰۰ خانواده متقاضی هم با احکام فرزندخواندگی و امین موقت دارای فرزند شدند که حاکی از رشد پنج درصدی دارد. از این تعداد ۲ هزار و ۷۵ خانواده بدون فرزند (اولویت اول)، ۴۶ بانوی مجرد (اولویت دوم) و مابقی خانواده‌های دارای فرزند (اولویت سوم) بوده اند.
سپردن کودکان به خانواده‌های امین بجای نگهداری در مراکز اقامتی
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور، گفت: در فرهنگ ایرانی و فرهنگ اسلامی جایی برای نگهداری کودکان بدون سرپرست موثر نداریم. جای کودک همیشه در خانواده است و اگر به هر علتی والدین خود را از دست می‌داد، سایر اعضای خانواده یاری می‌کردند و کودک را در خانواده، عشیره و خاندان خود نگهداری می‌کردند.
سال آینده تلاش دستگاه‌های همکار و متولی این است که بتوانند از طریق شناسایی فعال خانواده‌های حائز صلاحیت کودکان را به جای نگهداری در مراکز اقامتی، به خانواده‌هایی امین بسپارند.
بابایی یادآور شد: نگهداری تجمیعی از ۲۰۰ سال پیش وارد ایران شد و روز به روز گسترش یافت. ابتدا دارالایتام، سپس یتیم‌خانه و بعد هم پرورشگاه نام گرفت که در سال ۱۳۸۰ برچیده شد و جای خود را به الگوی «شبه خانواده» داد. مراکزی که بنا بود به سبکی خانواده محور و با تعدادی کمتر به فعالیت بپردازند.
وی اضافه کرد: این مساله در جهان به اثبات رسیده است که حساس‌ترین سال‌های زندگی یک کودک سه سال نخست و به عبارتی هزار روز نخست زندگی اوست. بر این اساس در جهان این روند دنبال شده است که باید به جای افزایش تعداد شیرخوارگاه ها، بر ورود کودکان به خانواده جایگزین تاکید شود. امری که برخاسته از تعالیم اسلامی است.
وی اظهار داشت: بر همین اساس، امسال تلاش دستگاه‌های همکار و متولی بر این محور است که بتوانند از طریق شناسایی فعال خانواده‌های دارای صلاحیت، کودکان را به جای نگهداری در مراکز اقامتی به خانواده‌هایی امین بسپارند تا امور مددکاری کودک انجام و کودک بازپیوند یا وارد خانواده جایگزین شود.
گفتنی است آیین نامه اجرایی قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست موضوع تصویب‌نامه شماره ۴۸۷۷۳/ ت ۵۱۱۷۸ ه مورخ ۲۰/۴/۱۳۹۴ به شرح زیر اصلاح شد:
۱-متون زیر به عنوان بند‌های (ذ)، (ر) و (ز) به ماده (۱) الحاق می‌شوند:
ذ- موسسه: شخص حقوقی اعم از مرکز، انجمن یا موسسه که در اجرای ماده (۳۶) قانون، دارای پروانه تاسیس از سازمان بوده و موضوع فعالیت آن حمایت و مراقبت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست می‌باشد.
ر- موسسه مراقبتی: موسسه‌ای که طبق ماده (۳۶) قانون، با مجوز سازمان تاسیس و عهده‌دار نگهداری شبانه‌روزی کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست با تفکیک رده سنی و جنسی در محیط مشترک می‌باشد.
ز- موسسه مراقبت خانواده محور: موسسه‌ای که طبق ماده (۳۶) قانون، با مجوز سازمان تاسیس و مدیریت و نظارت بر نگهداری و مراقبت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست را در خانواده‌ها بر عهده دارد.
۲- شماره ماده (۱۳) به (۱۴) اصلاح و متن زیر به عنوان ماده (۱۳) الحاق می‌شود:
ماده ۱۳- سازمان می‌تواند کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست را که به دستور مرجع قضایی به سازمان معرفی شده یا می‌شوند تا تعیین تکلیف نهایی در مرجع قضایی، به طور موقت راسا یا از طریق موسسات مراقبت خانواده‌محور به خانواده‌های دارای صلاحیت بسپارد.
تبصره- شیوه‌نامه اجرایی این ماده در اموری مانند الگوی نگهداری و مراقبت خانواده‌محور و ضوابط مربوط به نحوه شناسایی و احراز صلاحیت خانواده و موسسات، نحوه آموزش و آماده‌سازی خانواده‌ها، شرایط واگذاری، نحوه بازپیوند کودک و نوجوان، نظارت بر وضعیت آنان، آموزش‌های ضروری به متقاضیان و نحوه فرهنگ‌سازی، ظرف حداکثر سه ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه توسط مرجع ملی حقوق کودک و سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمان اجتماعی کشور، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و ستاد ملی جمعیت تهیه و پس از تایید وزیر دادگستری اجرا می‌شود.
۳- در ماده (۱۴)، بعد از عبارت "این آیین نامه" عبارت "مرجع ملی حقوق کودک می‌باشد و "الحاق و عبارت " و نیز" حذف می‌شود.