آیین نامه واردات خودرو مبتذل است / خودروسازان در حال انباشته کردن خشم مردم + فیلم

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ سال گذشته بود که رئیس جمهور در بازدید از خودروسازان، فرمان هشت ماده‌ای را در جهت افزایش تولید و بهبود کیفیت خودرو صادر کرد، اما به عقیده بسیاری از کارشناسان، درحال حاضر تغییر محسوسی در افزایش کیفیت خودرو‌ها حاصل نشده است.
به طوری که یکی از خودروسازان، چندی پیش از یک خودروی پیکاک به نام کارون را با حضور منوچهر منطقی؛ معاونت حمل و نقل وزارت صمت رونمایی کرد که انتقادات و واکنش‌های زیادی را برانگیخت. به طوری که یکی از نمایندگان مجلس درمورد این خودرو گفت: در حالی که زامیاد چنین محصول بی کیفیتی را برای عرضه در بازار در نظر گرفته، معاون وزیر نیز با افتخار در مراسم رونمایی آن حضور پیدا می‌کند. وی تاکید کرد برای خودرویی که ویژه حمل بار طراحی شده، نصب پیشرانه‌ای با قدرت ۹۰ اسب بخار بسیار مسخره است.
در همین راستا و با توجه به مطالب مطرح شده عطا بهرامی، کارشناس حوزه خودرو با موضوع بررسی تحول در صنعت خودرو به گفتگو با ما نشسته است که مشروح آن در ادامه تقدیم می‌شود.
سوال اولی که مطرح می‌شود مربوط به فرمان هشت ماده‌ای و خودرویی رئیس جمهور است. در این چند ماه که این فرمان صادر شده، آیا بهبودی در کیفیت خودرو‌ها حاصل شده و این فرمان تاثیرگذار بوده است؟
فرمان هشت ماده‌ای آقای رئیس جمهور یک خطای متناقض بود اصلا یک چیزی بود که درون خودش تناقض داشت و مشخصا موفق نبوده است. شما قیمت‌ها را نگاه کنید که همچنان بالا می‌رود. این فرمان بخشی اش می‌گفت باید چند تا خودرو خارج بشود و خودروی جدیدی بیاید، به عنوان یک بنگاه دار سیاست گذاری می‌کرد. رئیس جمهور در مقام مدیر عامل ایران خودرو ظاهر شده بود و می‌گفت که باید مدل جدید بیاید و مدل قبلی را از رده خارج کنید. انگار مالک یک بنگاه است و خودروسازی را دولتی می‌بیند. نکته بعدی این بود که می‌گفت باید واردات انجام شود و در رابطه با رقابتی سازی صحبت می‌کردند و اینکه خروج دولت از خودروسازی به عنوان حداقل مدیریت است. حالا دوستان می‌گویند سهام داری به اشتباه که همه اش خطای راهبردی است.
اینکه چه مدلی بیاید و چه مدلی برود به دولت ربطی ندارد. آن هم در حد رئیس جمهور که ورود کند بگوید مثلا سمند تولید نشود و ۴۰۵ تولید نشود. اصلا شأن دولت‌ها این نیست مثلا اینکه دولت بیاید در صنعت لبنیات بگوید ماست چکیده تولید نشود و ماست نیم کیلویی سون تولید شود این اصلا کار دولت نیست باید به بازار بسپرد. در مورد واردات هم الان دیگر تقریبا دارد سالگرد می‌آید و اتفاقی نیفتاد و تیم دولت تعمدا نمی‌خواهد واردات کند و امروز و فردا می‌کند و اصلا نمی‌خواهند انجام دهند مجلس تکلیفی کرده جامعه سر قضیه صنعت خودرو به شدت عصبانی است و شروع کردند به امروز و فردا کردن و دولت اینجا در نقش دلال ظاهر شد و دلال‌های بازار که بد قولی می‌کنند و نمی‌خواهند چک را پاس کنند بدهی شان را بدهند، امروز و فردا می‌کنند یک بار می‌گویند بانک بسته است و یک بار می‌گویند شماره حسابت ناخواناست که پول را ندهند. اول گفتند آخر سال قرعه کشی جمع می‌شود، بعد گفتند اول سال واردات می‌شود، بعد گفتند از خرداد واردات آزاد می‌شود بعد از مرداد بعد شهریور بعد آبان الان هم آمدند برای دی ماه قول دادند. حتی تیم خودرویی دولت خودشان را قایم کردند و دیگر پیدایشان نمی‌شود و کسانی دیگر را جلو فرستادند که آن‌ها وعده و وعید دهند که از دی ماه واردات آزاد می‌شود.
آئین نامه‌ای که نوشتند، آئین نامه خیلی مبتذلی است، یعنی ۱۰ هزار و ۲۰ هزار دلار ما با این اعداد ما اصلا خودرو در دنیا نداریم و خودرو‌هایی که است در واقع از خودروی داخلی بسیار بد کیفیت‌تر هستند. می‌گویند اروپایی اش وجود دارد و اسمی هم نمی‌دهند. این‌ها تناقضاتی است که تیم دولت متاسفانه پیش می‌برد و اصلا توجهی به بحث‌های کارشناسی ندارد. این تناقضات عملا باعث شده که کار جلو نرود و فرمان هشت ماده‌ای آقای رئیس جمهور موفق نباشد، حتی جا‌هایی که صراحت داشت و گفته بود که واردات باید انجام شود، خیلی روشن بود و می‌توانستند بخش نامه سال ۹۲ که بخش نامه خوبی بود و اشخاص و شرکت‌ها می‌توانستند وارد کنند و ۲۵۰۰ سی سی سقف نداشت، یک بازار رقابتی خیلی جالب داشتیم که کار خودش را انجام می‌داد و بازار موثری بود و یک بخش نامه بسیار پیچیده و بی سر و ته نوشتند که به نظر من به نتیجه نمی‌رسد و اصلا هدف شان هم به نتیجه نرساندن آن است نه به نتیجه رساندن. یعنی در هیچ بخشی موفق نبودند واگذاری هم انجام ندادند و گفتند شهریور ماه واگذار می‌شود و واگذار نمی‌کنند و شروع کردند به اتخاذ سیاست‌های مبهم و سوال برانگیز. یک باره آقای مخبر با گلرنگ و زر ماکارون و ماموت و میهن جلسه می‌گذارد و می‌گوید که می‌خواهد خودروسازی را به این‌ها بدهیم که کار آن‌ها اصلا خودرو نیست و به یکباره می‌گویند نه نمی‌خواهیم بدهیم و بحث‌های دیگر می‌شود که می‌خواهیم زیر مجموعه‌های خودروساز‌ها و ایران خودرو و سایپا را بفروشیم. یعنی شما با یک انگیزه‌های پنهان در صنعت خودروسازی کشور مواجه می‌شوید و اینکه سیاست گذار و کسانی که تصمیم گیر هستند یک برنامه‌های پنهانی را می‌خواهند پیش ببرند و رویشان نمی‌شود بگویند این برنامه‌ها چیست. ما نمی‌دانیم، ولی برنامه‌ها در نهایت مردم را راضی نمی‌کند، چون بازار خودرو را آرام نمی‌کند و رضایت نمی‌آورد و کیفیت را بهتر نمی‌کند و اثری نداشته و نخواهد داشت. در مجموع فرمان هشت ماده شکست مطلق خورده و به نتیجه‌ای نمی‌رسد و نخواهد هم رسید، تا زمانی که بدیهیات و منطق بازار را رعایت نکنیم. بازار و صنعت خودروسازی یک صنعت است. به قول اقتصادی‌ها می‌گویند بازار است. این بازار با لبنیات با کیف و کفش و لباس و ... فرقی نمی‌کند. شما باید پایه هایش را رعایت کنید که خروجی خوب از آن بگیرید. دولت چنبره زده اینجا به عنوان مدیر نشسته، در حالی که این‌ها شرکت‌های سهامی هستند و اصلا واگذاری معنا ندارد. واگذار شده اند وقتی شرکتی در بورس حضور دارد و میلیون سهام دار در ایران خودرو و سایپا سهام دارند. این‌ها واگذار شدند و دولت با تردستی و شرکت‌های تودلی، خلاف قوانین بالادستی، قانون تجارت را بی اثر کردند و مدیریت می‌کنند. شما از این کارآمدی به دست نمی‌آورید و این محال است اتفاق بیفتد و هر چه قدر هم بگذرد اتفاقی نخواهد افتاد، یعنی فکر می‌کنند گذشت زمان به سودشان است در صورتی که گذشت زمان به شدت به زیان دولت است و کلا تصور دولت از خودروسازی این است که یک کالای غیرضروری و فانتزی است و از قبالش می‌توانند استفاده کنند. خودروسازی اصلا کالای غیر ضروری نیست و بسیار کالای ضروری است و بعد از منزل مسکونی مهمترین کالای خانواده است و نقش مهمی در تورم انتظاری دارد و کالای بسیار راهبردی است. سیاستی که دولت در پیش گرفته غلط است. ذهنیتش غلط است و نهاد‌های بی ربط مثل بانک مرکزی را وسط کشیدند که آن‌ها هم نظر بدهند که کار را بدتر می‌کنند. بهانه‌های بنی اسرائیلی مثل خروج ارز را مطرح می‌کنند که بی معنی است و ما اصلا خروج ارز را با تصوری دولتی‌ها در این پیچ اقتصادی مطرح می‌کنند، نداریم. این بهانه کمبود ارز باعث کمبود کالا در بازار و تورم خیلی شدید و مضاعف شده و در مجموع دولت در حوزه خودرو شکست بسیار سنگینی خورده و دقیقا طبق فرمایش شما به معنای واقعی کلمه بی برنامه و سردرگم است. یعنی هر سیاست غلطی که تصور کنید اجرا می‌کنند و خروجی که گرفتند از این به بعد هم همین خروجی را می‌گیرند.

ما شاهد عرضه خودرو در بورس کالا هم هستیم بررسی کنیم تاریخچه این کار را چند ماه گذشته بود که وزارت صنعت قرار بود این کار را در بورس کالا انجام بدهد. ناگهان فرمانی داده شده از طرف این وزارتخانه که این کار ممنوع شده، اما می‌بینیم که دوباره این اتفاق افتاده. به نظر می‌رسد وزارت صنعت در موضوع خودرو سردرگم شده است. نظر شما درباره این مسئله چیست؟ آیا عرضه خودرو در بورس کالا کار درستی است؟
رمز اقتصاد چیست؟ اینجا ما یک فرمول داریم. رمز موفقیت در اقتصاد رقابت است، نه خصوصی سازی است. رقابت یعنی من بیایم یک مناقصه غیررسمی با شرکت‌ها راه بیندازم که ارزان‌تر بفروشم. بورس کالا عکس این را عمل می‌کند. مزایده برگزار می‌کند. هر چه قدر گران‌تر بخرید من آن را قبول می‌کنم. راه منطقی چیست؟ شما بگذارید شرکت‌ها، خودشان بفروشند و واردات را هم آزاد کنید که مجبور باشند در کیفیت و قیمت رقابت کنند. این رمزی است که در دنیا هم است و هیچ راهی ندارد شما اگر فکر کنید آقای منوچهر منطقی یا فاطمی امین راهکار دیگری خواهند یافت، نمی‌یابند. ما از پارسال گفتیم راهکارمان هم درست درآمد. در مورد اینکه گفتند بورس کالا رانت می‌آورد من واقعا متاسفم برای کشوری که اعتبار و آبروی خودش را به چنین مدیرانی گره می‌زند. این قدر حرف‌های ناپخته نسنجیده و بی مبنا می‌زنند و نگران آینده اش هم نیستند یعنی کسی با این‌ها برخورد نمی‌کند، نه مجلسی که حساب بکشد، نه رئیس جمهور این‌ها را بازخواست می‌کند. چه طور ممکن است که شما در بورس کالا عرضه کنید. این چند قیمتی شود. چند قیمتی برای قرعه کشی است که شما عاشقش بودید و می‌گویید لغو کردید. در بورس کالا عرضه شود، چند قیمتی نیست با گران‌ترین قیمت می‌فروشند و قیمت می‌شود همان. هر کالایی هم که در بورس کالا عرضه شد قیمتش پایین آمد. محصولات گروه بهمن عرضه شد ۲۰۰، ۳۰۰ تومان آمد پایین‌تر. شاهین که عرضه شد اصلا مشتری پیدا نکرد و با قیمت ۳۰۰ و خرده‌ای میلیون تومان یعنی صد دستگاه را فروختند و صد تا دیگر ماند و مشتری نبود برایش. یعنی قیمت یک قیمت القایی است و قیمت واقعی نیست. قیمتی است که ناشی از کمبود عرضه و قیمت گذاری غلط است که داخلی عرضه نمی‌کنند و واردات هم قفل کردیم. مونتاژ کاران هم که مضاعف می‌فروشند و قطره چکانی و کلا کیفش را می‌برند دیگر هر خودرویی که بعضی شرکت‌ها ۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان خودرویی را می‌فروشند که قیمتش ۲۰ هزار دلار است کلا یعنی در داخل کشور با هزینه حمل و نقل باید بشود ۲۵ هزار دلار مثلا ۷۰۰ میلیون تومان، ولی یک میلیارد برای هر دستگاه گران‌تر می‌گیریم کسی هم شرمنده نیست و کسی هم کسی را مواخذه نمی‌کند. بورس کالا سیاست بهینه نیست، ولی از سیاست قرعه کشی و این قیمت گذاری بهتر است و بهتر از آن چیست؟ آزاد گذاشتن قیمت گذاری و آزاد گذاشتن واردات. این چیز خیلی معقولی است. دولت سهام دار خودروسازان باشد؟ باشد اشکالی ندارد از منطق بازار رقابت بکند به اندازه سهم در مدیریت باید صندلی بگیرد طبق قانون تجارت یک کار معقولی است که رنو پژو فرانسه هم سهامدار عمده شان دولت است و ۱۳ درصد ۱۵ درصد سهام دار است، ولی در منطق بازار رقابت می‌کنند می‌توانند در شکست وارد شوند می‌توانند نشوند دولت هم سهمش را می‌گیرد. اینجا باید این کار را کرد در هر صورت بورس کالا طبق سوالی که فرمودید از وضع قیمت گذاری فعلی یک گام جلو است از وضعیت عادی که خودروسازان خودشان بفروشند یک گام عقب است این چیز وسط است باعث رانت و فساد نمی‌شود و این‌ها حرف‌های بی مبنایی است که متاسفانه در حد وزیر می‌زنند و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد یعنی اگر شما حرفت را از منظر کارشناسی نتوانی ثابت کنی از گفتگوی آزاد فرار کنید اسف ناک است سخنگوی وزارت صمت در تلویزیون می‌گوید که از او می‌پرسند چرا قرعه کشی را جمع کردید می‌گوید ما به اهداف مان رسیدیم آخر کدام اهداف؟ قرعه کشی در دنیا یعنی چه اصلا؟ چه اهدافی رفتید بالا ما هم دانیم اهداف شما چیست که الان تامین شده و دیگر قرعه کشی را جمع کردید یک کار مبتذل و آبرو بر بود که متاسفانه صنعت خودروسازی واقعا آبروی نظام را می‌برد و دارد خشم عمومی را انباشته می‌کند یعنی شما وقتی در روز روشن سرتان کلاه می‌گذارند و اجحاف وحشتناک می‌کنند و ادامه می‌دهند و عین خیال شان هم نیست این خشمی می‌آورد که خیلی جا‌ها سرریز می‌کند و اصلا تبعات خوبی هم ندارد.

در این چند ماه اخیر بعد از آن فرمان هشت ماده رئیس جمهور شاهد این بودیم که دیگر مسئولان خودروسازی می‌گفتند ما در حال متحول کردن صنعت خودرو هستیم این کلمه تحول خیلی به گوش رسید، اما اگر بررسی کنیم شاید جالب باشد رونمایی خودروی کارون را ببینیم که به طور مثال شاسی و قوه محرکه اش مربوط به نیسان آبی است که برای اولین بار در سال ۱۳۳۵ رونمایی شد. واقعا از نظر شما ما شاهد تحول در صنعت خودرو هستیم؟
ما نمی‌توانیم شاهد تحول در صنعت خودرو باشیم، چون الزامات بنگاه داری را رعایت نکردیم اگر شما این اطلاعات را دقیق هم نمی‌گفتید من مطمئن بودم که تحولی در کار نیست. تحول از کجا می‌آید اینکه شما بتوانید بفروشید سود کنید سرمایه گذاری کنید تحقیق و توسعه داشته باشید و فشار رقابت و بازار شما را مجبور به پیشرفت کند شرکت‌های ناکارآمد را حذف یا ادغام کند و بنگاه‌های بزرگ در صنعت خودرو که رقابت چند جانبه دارند باقی بمانند. این واقعیت بازار خودروی دنیاست یعنی شما در ژاپن چرا ۵۰۰ تا خودروساز ندارید مگر ژاپنی‌ها خودروساز نیستند یا در آلمان و هلند مثلا کلا سه چهار تا مالک هستند با ۱۰ تا برند مثلا توتیتا و لکزوز برای یک شرکت است این‌ها یک شرکت هستند و لوکس و معمولی دارند از این‌ها زیاد است به خاطر اینکه بازار خودرو یک بازار رقابتی است و اصلا شما باید تغییر و توسعه ات باید بسیار قدرتمند باشد که بتواند سود کنید و افزایش سرمایه بدهید یک چرخه به هم پیوسته و منسجم است. اینکه می‌گوید من تحول می‌خواهم بدهم شما چه کسی هستی که می‌خواهی تحول بدهی به عنوان دولت این را می‌گویی مگر شما نمی‌گویی می‌خواهم واگذار کنم و خارج شوم این را می‌گوید یک دقیقه بعد می‌گوید که بله من می‌خواهم تحول بدهم. رئیس سازمان خصوصی سازی می‌گوید چه کسی این خودروسازی زیان ده را می‌خرد این‌ها همه ورشکسته هستند یک خط پایین‌تر می‌گوید این‌ها سهام شان خیلی ارزنده است و ما به قیمت تابلو نمی‌دهیم قیمت گران‌تر می‌دهیم می‌گویم این انگیزه‌های پنهان وسط است به خاطر همین اظهارات متناقض است. اینکه این‌ها می‌گویند که ما متحول کردیم رئیس جمهور دستور می‌دهد که مدل تان را جابه جا کنید آخر مگر یک کمپانی چه مدلی بیاورد به رئیس جمهورش مربوط می‌شود؟ مثلا نخست وزیر ژاپن به رئیس توتیتا بگوید که شما؟ حذف کن به جایش یاریس تولید کن به نخست وزیر چه ربطی دارد من یکسری بنگاه دارم این‌ها باید کمک کنند در اقتصاد جهانی ملی بدرخشند و هر خودرویی که تشخیص دادید بازار می‌طلبد و می‌توانی بفروش تولید کن و بفروش آن جا دیگر کلیت بازار را باید پاسداشت کنید نه اینکه سر یک بنگاه و سر یک مدل دخالت کنید. اینکه داریم متحول می‌کنیم وعده سرخرمن است شما بروید حرف‌های آقای منطقی را سال ۸۲ و ۸۳ بخوانید ۸۵ هم بخوانید آن موقع می‌گوید ۵ سال بعد ما به جهان رسیدیم و تمام شده است منتهی، چون حافظه تاریخی ما ضعیف است و پیگیری نمی‌کنیم از این حرف‌ها هم یک عده همیشه خوشحال هستند که بروید پلتفرم نیسان را بیاورید با موتور دیگری قاطی کنید و مدل جدید شود. کارون بسیار ماشین بدی است. در موردش اطلاعاتی دارم و اصلا مدل خوبی نیست و کارون را هم خراب می‌کنند و چنین محصولی می‌گذارند یکی از وسایل نابود کردن المان‌های هویتی این است که روی جا‌های بی ربط اسم تان را بگذارید یک جایی که در آن فقط کشتار می‌شود اسم شهدا را در آن خیابان بگذارند این اشتباه است. یک مدلی که بهینه نیست و خراب است و چیز سر هم بندی شده است یک رودخانه خیلی مهم و خاطره انگیز و تاریخی بگذارید این مدل قطعا موفق نیست و نمی‌تواند هم موفق باشد مشکل خودروسازی ما تصریح مالکیت، بنگاه داری حرفه‌ای مبتنی بر اصول بازار است این‌ها نباشد هرگز موفق نمی‌شویم هر بخشی از بازار ما در هر کالایی ۵ تا ۱۰ درصدش حداقل باید برای کالای خارجی باشد که آن داخل را مجبور به رقابت و قیمت گذاری عادلانه کنند. آلمان در خودروسازی بسیار قدر است. ۸۵ درصد بازار آلمان برای آلمانی‌ها و ۱۵ درصدش برای واردات است ژاپن سرآمد خودروسازی دنیاست ۹۳ درصد بازارش ژاپنی است و ۷ درصد وارداتی است ۸۰ درصد بازار کره، کره‌ای و ۲۰ درصد برای واردات است. همه این‌ها سهمی برای واردات در نظر گرفتند که در رقابت جهانی در لبه علم حرکت کند دوستان نمی‌خواهند این کار را انجام بدهند از بنگاه داری دل نمی‌کنند می‌خواهند همچنان مدیران سیاسی را در آر اندی شرکت‌ها تحقیق و توسعه شرکت‌ها جا بدهند و دنبال کارآمدی می‌گردند این نمی‌شود الان نظام در بخش‌های نظامی اش در تسلیحاتی در سیاست خارجی بسیار جلو رفته، ولی خودروسازی آبروی کشور را برده یعنی ایرانی که اربعین رفته یک ماه پیش برگشته چشم هایش چهار تا شده می‌گوید عراقی‌ها چه ماشین‌هایی سوار می‌شوند عراقی که اصلا کشوری پاشیده است یا مثلا ارمنستان، افغانستان می‌گویند ارز خارج می‌شود افغانستان مگر ارزی دارد؟ لندکروز سوار می‌شوند مردم پول خودشان را می‌دهند برای واردات به ارز بانک مرکزی که کاری ندارند برای واردات خودرو یک میلیارد دلار ارز دولتی در نظر گرفتند این سیاست هایش همه اش شائبه رانت و فساد دارد و شاهد هم ندارد تابلو است دیگر چه طوری باید بگوییم شما بیایید نهادی را درگیر کنید ارز دولتی برای واردات خودرو بگذارد قانونش را پیچیده کنید کسی سر درنیاورد این‌ها همه اش در حکمرانی ما خلل ایجاد می‌کند و باعث شکست حکمرانی است. خودروسازی کشور در سال اول دولت نمره بسیار بدی می‌گیرد و اگر این تیم عوض نشوند یا حداقل سیاست هایشان را تغییر ندهند و دست از این غیرشفاف بازی‌ها برندارند چهار سال اول دولت به این خواهد گذشت نه سه میلیون دستگاه تولید می‌شود مطمئن باشید نمی‌شود نه یک میلیون صادر می‌شود مطمئن باشید نمی‌شود و دنیا دارد به سمت هیبریدی و برقی می‌رود و ما حتی در مسیرش هم حرکت نمی‌کنیم و این آبروریزی که سر خودرو به بار آمده در آینده گپش عمیق‌تر می‌شود و هزینه‌های اجتماعی اش هم سنگین‌تر خواهد بود. امیدوارم به فرمایشات رهبری که درباره عدم حمایت از واردات گفتند حداقل عمل کرده باشیم.