«فرمانده» بدون مرز

جهانی شدن «سلام فرمانده» آن هم در مدت کوتاهی از پخش آن در فضای داخل ایران، پیام‌های قابل تاملی دارد. نماهنگ سلام فرمانده که از نیمه شعبان گذشته در فضای کشور طنین‌انداز شد و با پخش از شبکه‌های تلویزیون از آغاز سال توانست قلب‌های بسیاری را با خود همراه کند، این روز‌ها جهانی شده است. بتازگی نسخه بحرینی این نماهنگ، تولید شده که در شبکه‌های اجتماعی بازتاب‌های فراوانی داشته است.
نسخه بحرینی این کار را محمد غلوم خوانده و با عنوان «سلام یا مهدی» آن را منتشر کرده است. یکی از ویژگی‌های مهم این نسخه، برگردان مناسب شعر به زبان عربی و استفاده از دایره واژگانی است که همان معنای نسخه فارسی را بخوبی و قدرتمندی منتقل می‌کند. در ابتدای این نسخه نیز یک قصه دینی و زیبا تصویر می‌شود و آن را تماشایی‌تر کرده است. این تازه یک نسخه از بازخوانی‌های سرود «سلام فرمانده» است. واکنش‌های فراوان نسبت به نسخه‌های گوناگونی که از این سرود در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، نشان می‌دهد پیام این سرود بخوبی درک شده است. نیمه شعبان مصادف با ۲۷ اسفندماه ۱۴۰۰ بود که نماهنگی با عنوان «سلام فرمانده» با نوای ابوذر روحی در لنگرود اجرا شد؛ سرودی با مضامین ساده و دلنشین. نماهنگ این سرود در صحن و سرای مسجد مقدس جمکران بلافاصله در شبکه‌های اجتماعی و سپس در رسانه ملی پخش شد و مورد استقبال مردم قرار گرفت. اگر چه مخاطب سنی این اثر «دهه نودی‌ها» هستند، اما فرم موسیقی این سرود باعث شده بزرگ‌تر‌ها نیز با کودکان خود همنوا شوند. اگر چه برخی خواسته یا ناخواسته نتوانستند مفهوم اساسی این سرود را درک کنند، اما بازتاب جهانی آن، مساله مهمی را به اثبات رساند. برخلاف دوگانه‌سازی‌ها و تصاویر غیرواقعی که برخی درباره پیام و مخاطب این سرود داشتند، حالا با نسخه‌های غیرایرانی و غیرفارسی که از این سرود پخش و توزیع شده است، بخوبی می‌توان دریافت که مسلمانان اقصی نقاط دنیا خوب می‌دانند با چه کسی در این سرود سخن می‌گویند و اتفاقا یکی از راز‌های ماندگاری این سرود هم همین است. در یکی از تفسیر‌های زیبایی که درباره فراگیری «سلام فرمانده» صورت گرفته بود، دلیل این استقبال گسترده توجه امام عصر به این نماهنگ بیان شده بود. وقتی امام عصر که حاضر و ناظر است، سلامی از سوی فطرت‌های پاک کودکان و نوجوانان که هنوز آلوده به مسائل دنیایی نشده‌اند، دریافت می‌کند، پاسخی به آن می‌دهد که همه دنیا آن را می‌شنوند. این فراگیری شاید همان «جواب سلام فرمانده» باشد.
انسان پس از همه پایین و بالا‌هایی که نظم‌های متفاوت سیاسی و اقتصادی بر سر او آورده اند، حالا چشم به دروازه‌های نخستین دوخته است و به قول احمد عزیزی «حالا همه چیز آماده تجلی است. ذرات جهان پشت گردن ظهور ایستاده‌اند. همه اجزای زمین گرسنه‌اند و یک تکه عدالت می‌خواهند. تاریخ با تمام عظمتش چشم به دروازه‌های نخستین دوخته است و زمان به نصف‌النهار ربوبی خود می‌رسد. کافی است یکی از پدیده‌ها به گریه بیفتد: جهان روضه رضوان خواهد شد»؛ و انگار داریم همین وضعیت را از سر می‌گذرانیم؛ و منتظریم، منتظری که شبیه هیچ منتظر دیگری پیش از خود نبوده است.
بستر‌های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی فراوانی را می‌توان برای دلایل اقبال به «سلام فرمانده» برشمرد. یکی از آنها، روزگار آخرالزمانی است که این سال‌های اخیر و در عصر پس از کرونا، ناچیزی انسان امروز را در مواجهه با پدیده‌های بسیار طبیعی نشان داد و اتفاقات پس از شیوع، شرایطی را رقم زد که جهانیان به چشم، تبعیض و بی‌عدالتی گسترده در ساختار‌های جهانی را به وضوح دیدند و تشنگی به عدالت و ظهور منجی بیش از پیش شد. بشر فطرتاً خود را نیازمند موعود و منجی می‌بیند و هرگاه بستری برای فراخواندن او بشناسد و بداند، از آن شرایط برای خطاب قراردادنش استفاده می‌کند. یکی از سرود‌ها یا نغمه‌های دیگری نیز که در این سال‌های اخیر با استقبال مردم برخی کشور‌ها مواجه شده بود و اتفاقا از همین منظر قابل بررسی است، نغمه «به طه به یاسین» بود که باز امام عصر (عج) را مخاطب قرار داده و یاد ایشان را زنده می‌کرد.
فراگیری این سرود از روسیه تا آمریکا، از هند و پاکستان تا قلب آفریقا و بسیاری از کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس، البته دلیل دیگری هم دارد و آن ترویج مردمی آن است. دولت‌ها هیچ‌گاه توان هم‌افزایی و تجمیع این همه انرژی را ندارند و تنها در صورت «مردمی بودن» است که یک محتوا می‌تواند فراگیر شود و با استقبال گسترده مردمی مواجه شود. استقبال از این سرود توسط مردم، یادآور راهپیمایی با‌شکوه اربعین است که آن هم وجهه مردمی دارد و در سال‌های اخیر ثابت شده است که فقط مردم می‌توانند این ظرفیت عظیم و این انرژی ویژه را مدیریت و آن را در خدمت یک هدف واحد درآورند. دلایل فراوان دیگری هم در ماجرای فراگیری «سلام فرمانده» وجود دارد که خارج از این مجال است، اما هر چه که هست، اقتدار فرهنگی و حوزه نفوذ تمدنی جریانات متاثر از انقلاب اسلامی و اسلام ناب محمدی (ص) در نسخه‌های متعدد این سرود، نمایان شده است و کسی نمی‌تواند آن را انکار کند.