گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، زنبورداری و تولید عسل یکی از سخت‌ترین و درعین‌حال شیرین‌ترین مشاغل درکشور بوده و ایران با داشتن طبیعت زیبا، کوهستانی و گل‌هایی با خواص شفابخش به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی عسل در جهان محسوب می شود.
عسل به‌عنوان یک ماده غذایی بسیار غنی و انرژی‌بخش است که حدود ۸۰ درصد از قندهای ساده یا مونوساکاریدها ساخته‌شده و هر۱۰۰ گرم آن ۳۲۰ کالری ایجاد می‌کند. این مونو ساکاریدها به‌سرعت جذب می‌شوند و اثر انرژی‌بخش خود را آشکار می‌کنند و علاوه براینکه یک غذای کامل است یک اکسیر پرانرژی نیز به شمار می‌رود به‌طوری‌که سالیان سال به‌عنوان دارو برای درمان بیماری‌ها مورداستفاده قرارگرفته است.
مصرف عسل در عرض چند دقیقه به شخص نیرو می‌دهد و تحمل بافتی و قدرت‌ترمیم آن را افزایش می‌دهد که در حقیقت می‌توان عسل را اکسیر جوان‌بخشی و نیروبخشی عنوان کرد که در تمامی موارد به‌عنوان یک اهرم کمکی عمل می‌کند و چه در خواص درمانی و چه خواص توانمندی معجزه می‌کند.
* گرانی نهاده دامن زنبور داران را هم گرفت
در همین خصوص عفت رئیسی سرحدی، مدیرعامل سابق اتحادیه زنبورداران ایران و یکی از قدیمی ترین فعالین صنعت زنبورداری کشور با اشاره به اینکه متاسفانه گرانی نهاده ها و عدم تخصیص بودجه برای صنعت زنبورداری مشکلات زیادی را برای این صنعت به وجود آورده گفت: متاسفانه صنعت زنبورداری کشوربه حال خود رها شده است.
وی افزود: صنعت زنبورداری صنعتی سبز و بی بدیلی است به همین دلیل تمام کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای پرورش زنبور عسل ارزش خاصی قائل هستند که این امر صرفا به دلیل نقش مصرف عسل در سبد خانوار نیست بلکه ریشه آن را باید در اهمیت بالایی که زنبور عسل در گرده افشانی و چرخه تولیدات کشاورزی، باغی، دامی، زراعی و حفظ محیط زیست و اکوسیستم دارد، جست.
این فعال صنعت زنبورداری با بیان این که زنبور عسل خود نهاده ای بسیاری از محصولات است، تاکید کرد: عمل گرده افشانی که توسط زنبور عسل انجام می شود باعث جابجایی لقاح و بارورشدن گلها و گیاهان می شود به طوری که با انجام این عمل شاهد افزایش چند برابری تولیدات کشاورزی هستیم؛ به عنوان مثال عمل گرده افشانی زنبور عسل سبب افزایش تولید ۴۵ درصدی دانه های روغنی(خصوصا کلزا)، رشد ۱۴۳ تا ۲۰۰ درصدی میوه های هسته دار و دانه دار(سیب و گیلاس) می شود.
رئیسی سرحدی افزود: طبق منابع جهانی قرار دادن ۵ کندو در یک هکتار سیب، راندمان را از ۵ تن به ۱۲۰ تن افزایش می دهد، به همین دلیل است که باغداران کشورهای اروپایی و توسعه یافته در ازای گذاشتن کندوی زنبوردار به مدت دو تا سه هفته ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار پول پرداخت می کنند تا گرده افشانی به بهترین نحو ممکن در باغات صورت گیرد.
وی گفت: از طرف دیگر زنبور عسل با عمل گرده افشانی، زنبور عسل به حفظ منابع خاکی، جلوگیری از بیابان زایی، فرسایش خاکی می شود و تنوع زیستی خصوصا در حوزه گیاهان دارویی را به ارمغان می آورد.
مدیرعامل سابق اتحادیه زنبورداران ایران اذعان داشت: عمل لقاح و بارور شدن گیاهان ۱۰ درصد بوسیله باد و حشرات صورت گرفته و ۹۰ درصد آن توسط زنبور عسل انجام می شود، بنابراین چه زنبور عسل تولید عسل کند یا نکند باید برای پرورش آن به دلیل حفظ منابع کشاورزی و امنیت غذایی کشور همت کرد.
*رتبه یازدهم ایران در تولید عسل
رئیسی سرحدی افزود: سازمان فائو(سازمان خواربار جهانی) معتقد است یک سوم امنیت غذایی کشور به زنبور عسل بستگی دارد، اما در کشورمان هیچ مسئولیتی در قبال زنبور عسل وجود ندارد، به طوری که پس از ۲۰ سال تلاش و رایزنی بالاخره دفتر زنبور عسل بدون بودجه و بدون این که شخص متخصصی بر کرسی ریاست آن بنشیند، در وزارت جهاد کشاورزی تاسیس شده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ایران در صنعت زنبور عسل از لحاظ کمی رشد داشته ولی از نظر کیفی همچنان با استانداردهای جهانی فاصله دارد، در رده بندی جهانی نیز به لحاظ تعداد کندو و کلونی ایران رتبه چهارم ولی به لحاظ تولید عسل رتبه یازدهم را از آن خود کرده است.
این فعال صنعت زنبورداری اذعان داشت: ۱۱۰ میلیون کندو در کشور وجود دارد که بایستی به طور متوسط از هر کندو ۱۴ کیلو عسل تولید شود ولی در سال جاری تولید کنندگان با مشقت فراوان تنها ۴ کیلو عسل برداشت کرده اند.
رئیسی سرحدی در خصوص مشکلات زنبوردارن نیز گفت: زنبور عسل نیاز به نهاده، دارو و مکمل دارد به همین دلیل باید از وزارت جهاد پرسید چرا با نرخ حمایتی برای تولید کنندگان دام و طیور نهاده در نظر می گیرد ولی به تولید کنندگان زنبور عسل توجهی نمی شود.
وی افزود: زنبورداران برای تغذیه زنبورهای خود در زمستان نیازمند مکمل های غذایی است، باید از این وزارتخانه پرسید چطور زنبورداران باید بتوانند با درآمد پایین مکمل، دارو و شکر با نرخ آزاد خریداری کنند؟
مدیرعامل سابق اتحادیه زنبورداران ایران با بیان آسیب پذیر بودن شغل زنبورداری گفت: علی رغم این که در سال جاری بارندگی های خوبی را در سطح کشور داشته ایم ولی یک مرتبه وزش یک باد داغ باعث شد زنبوردارن با وجود هزینه های بالا برای تولید عسل، برداشت خوبی نداشته باشند و هم اکنون نیز درگیر مسئله کوچ زنبورهای خود هستند به طوری که اگر کوچ صورت نگیرد به همان میزان شاهد کاهش تولیدات کشاورزی خواهیم بود.
رئیسی سرحدی در خصوص اقدامات دفتر زنبورعسل وزارت جهاد کشاورزی برای توسعه زنبورداری و حل مشکلات زنبورداران اظهار نمود: متاسفانه در این دفتر تفکر سیستمی وجود ندارد به طوری که از محل این دفتر برای تمامی فعالان و اتحادیه های مربوط به زنبور عسل نامه ای ارسال شده که برای دریافت کپسول گاز باید نام نویسی کنند این در حالی است که فعالان این صنعت همیشه به راحتی کپسول را دریافت می کردند و بهتر بود این دفتر وضعیت سوخت ماشینهای زنبوردارن و مشکلات تامین نهاده آنها را سرو سامان می داد.
وی با بیان این که هم اکنون حدود یک میلیون نفر در کشور از صنعت زنبورعسل ارتزاق می کنند، گفت: دفتر زنبور عسل وزارت جهاد کشاورزی از بدیهی ترین نیازهای زنبوردان خبر ندارد، این در حالی است که مشکلات همانند گرانی و کمبود نهاده ها، گسترش توزیع عسل های تقلبی در بازار و استاندارد سازی عسل همچنان مغفول مانده است.
این فعال صنفی تاکید کرد: برندینگ عسل زمانی محقق می شود سازمان دامپزشکی و سازمان غذا و دارو بر بازار و تولید عسل نظارت داشته باشند، معتقدم که برندینگ عسل کار مردم است ولی دولت می تواند واحدهای تولید را به روز و به کسب و کار تولیدکنندگان کمک، زمینه صادرات عسل و واردات تجهیزآلات مورد نیاز زنبورداران را فراهم و زنبورداران را بیمه کرده تا این صنعت توسعه یابد.
رئیسی بیان داشت: در بحث برندینگ عسل نیز کارهای صورت گرفته لکن نمی شود مثل صنایع لبنی این بخش نیز دولتی شود و باید برای توسعه این امر بخش خصوصی قوی ورود کند چون دولت بر چیزی که خودش می خواهد نظارت کند نمی تواند برندش کند.
* مشکل اصلی عسل کشور نبود برند مطرح است
وی افزود: در حیطه صنایع تبدیلی، بسته بندی و برندینگ عسل کار خاصی و قوی ای صورت نگرفته است و از طرف دیگر عدم نظارت بر مواد غذایی و استاندارد سازی عسل، برندینگ عسل را سخت کرده است.
مدیرعامل سابق اتحادیه زنبورداران ایران در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص استانداردسازی عسل صادراتی نیز گفت: سازمان استاندارد پس از سالها رایزنی ۶ ماه قبل مشخصات عسل استاندارد را برای صادرات اعلام کرد و آن را به وزارت جهاد کشاورزی سپرد ولی این وزارتخانه تاکنون هیچ قدمی برای آن برنداشته است، اگر زنبورداران به جای وزارت جهاد کشاورزی زیر مجموعه بهشت زهرا هم بودند وضعیتی به مراتب بهتر از حال داشتند.
رئیسی سرحدی گفت: سرنوشت ۱۰۰ هزار زنبوردار کشور در دست مسئولی است که هنوز دستش به کندو نخورده و یک واحد هم در مورد پرورش زنبور عسل نخوانده است، این در حالی است که کارشناسان قابلی در این حوزه وجود دارند، مشکلات دو ساله زنبور دارن به دلیل ناوارد بودن همین مسئول مربوطه است.
*عسل باقیمت کمتر از ۱۰۰ هزار تومان تقلبی است
وی در خصوص رواج عسل تقلبی در بازارهای کشور نیز گفت: هم اکنون در بازار عمده فروشان عسل با قیمت ۲۵ الی ۴۵ هزار تومان به ازای هر کیلو به فروش می رود، در صورتی که هزینه تمام شده عسل طبیعی و تک گل ۷۰ هزار تومان بوده و با جمع هزینه های بسته بندی، کارتن، بیمه، لیبل، افت بسته بندی، هزینه آزمایش و مالیات باید عسل کیلویی ۱۰۰ هزار تومان به فروش برسد، بنابراین می توان گفت هر عسلی که زیر ۱۰۰ هزار تومان به فروش برسد تقلبی است.
این مقام صنفی اضافه کرد: در فروشگاههای زنجیره ای نیز که باید تولیدکنندگان ۵۰ درصد تخفیف به عنوان ورودی بدهند تا محصولشان به فروش برسد، در مواقعی که کالا به صورت شگفت انگیز و ویژه نیز به فروش می رسد باید ۳۰ درصد دیگر تخفیف بخورد بنابراین باید به عسل ارزان قیمت شک کرد، یک تولیدکننده واقعی عسل طبیعی هرگز با چنین قیمت های نمی توانند محصول خود را در فروشگاههای زنجیره ای عرضه کنند.
*عسل تقلبی بازار صادراتی را خراب کرد
رئیسی در خصوص صادرات عسل نیز گفت: کشورهای همسایه از جمله ترکیه عسل ایران را بسیار بی کیفیت می دانند به همین دلیل استقبال از عسل ایرانی نمی شود چون متاسفانه عسل تقلبی در بازار گسترش یافته و به دلیل ارزان قیمت بودن صادر می شود به همین دلیل مسئولین ترک بارها اعلام کرده اند باید عسل های ایرانی(چون بیشترشان دست ساز بوده و بیشتر حاصل عصاره شیره سیب زمینی(بادکا یا همان عسل قنادی) و شربت فروکتوز است) در از سطح بازار این کشور جمع آوری و در کشور ایران دفن شود.
وی افزود: به همین دلیل ساله به دنبال استاندارد سازی عسل در کشور بودیم چون صادرکنندگان عمدتا در چند سال گذشته عسل بی کیفیت و درجه سوم را به دیگر کشورها صادر می کردند و بازار این کشورها را نیز خراب کرده اند، به همین دلیل کشور ترکیه واردات عسل به صورت قانونی را ممنوع کرده است.
مدیرعامل سابق اتحادیه زنبورداران ایران اذعان کرد: با شیوع کرونا اما عسل بی کیفیت ایرانی در صنایع شیرینی و شکلات سازی و قنادی و نوشابه سازی ترکیه مصرف می شود و عسل با کیفیت ایرانی نیز به این کشور صادر و در آنجا بسته بندی شده و به نام این کشور در بازار خود و سایر کشورهای اروپایی عرضه می شود.
رئیسی افزود: اما در سالیان اخیر استاندارد سازی عسل اجباری شده است ولی با وجود این که ۶ ماه گذشته ولی وزارت جهاد کاری نکرده است به همین دلیل با وجود داشتن مشتریانی از کشورهای افغانستان، پاکستان و مالزی کشورمان عسلی صادر نمی کند.
این مقام صنفی در پایان با بیان این که رشد تولیدات عسل و زنبورداری صرفا برای بخش کشاورزی سودآور بوده است، گفت: زنبورداران از این رشد منتفع نشده اند و حتی در چند سال اخیر شوراهای ده و مردم علیه زنبورداری در این محل جبهه گرفته و طلب پول کرده اند که این رویه برخلاف سایر کشورهای جهان است بنابراین باید وزارت کشور به دهیاری ها و شوراها تذکر دهد.
منبع: رادار اقتصاد