ملکی: خام‌فروشی نفت همان کلیه‌فروشی است/ جهش تولیدِ دانش‌بنیان راه نجات اقتصاد کشور

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو جهش تولید، جهش اقتصاد است، جهشی که از جهات مختلف اقتصاد و زیر مجموعه‌های آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، سوال این است تولید به کدام سمت باید معطوف شود تا جهش درآن تضمین شده باشد؟ آیا تولید بر روال معمول و در قالب سنتی گذشته می‌تواند اقتصاد را در مسیر جهش قرار دهد یا در دنیای اطلاعات و فناوری، تغییرات هدفمندتر و با شتاب بیشتری باید صورت داده شود تا جهش تولید اتفاق بیفتد، پاسخ این سوال را بهنام ملکی؛ اقتصاد دان و معاون اسبق نخبگان ریاست جمهوری در این گفتگو داده است.

برای جهش تولید اولین مولفه‌هایی که باید مورد نظر قرار داده شود چیست؟
شعار جهش تولید که ادامه بحث رونق تولید است عنوان خوبی برای سال جاری است، لذا این نامگذاری ازچند جهت قابل تقدیر است چرا که نشان می‌دهد کشور در موضوع تولید به اهداف قبلی خود نرسیده، لذا همچنان درباره رشد، رونق و جهش تولید نگرانی‌هایی هست که نامگذاری امسال را در این عنوان حتمی کرده است. دسترسی به جهش تولید مستلزم انتخاب نوع تولید است، تولید کالای بسیار معمولی با ارزش افزوده نه چندان بالا، یا حرکت به سمت تولیدات دانش بنیان با ارزش افزوده بالایی که نجات دهنده اقتصاد باشند، لذا تولید کالا‌هایی که در زمره تولیدات دانایی محور به شمار می‌روند، تولیدات دانش بنیانی که از مغز و خلاقیت آدم‌ها نشات می‌گیرد اگرمورد حمایت قرار بگیرند بسیاری از مشکلات حوزه اقتصادی حل می‌شود، اما اگر تولید محدود به فضا‌های سنتی همیشگی باشد، رونق و جهش خاصی در اقتصاد کشور رخ نمی‌دهد، لذا باید مشخص کنیم که تولید در کدام زمینه و بستر باید جهش داده شود؟ اگر به بهانه تحریم و عدم فروش نفت که نمی‌توانیم نفت خام بفروشیم به سراغ خام فروشی در سایر بخش‌ها مثل معادن برویم از چاله در آمده و به چاه افتاده ایم، خام فروشی در اقتصاد همان کلیه فروشی است، بنابراین با اجماع ملی درباره تعریف تولید و حرکت تولید به سمت تولیدات دانش بنیان می‌توان از وابستگی اقتصاد به نفت رها شد و با حمایت از تولید خلاق، مغز افزار و نرم افزار در حوزه‌های مختلف مالیاتی و پولی مالی امکان تامین نیاز‌های داخلی و صادرات کالای نهایی را ایجاد کرد. برداشته شدن موانع صادراتی به مخترعین و مبتکرین امکان فعالیت‌های بهتر و چشم انداز روشن تری می‌دهد، در این صورت زمان زیادی طول نمی‌کشد که از جرگه جهان سومی بودن خارج می‌شویم، اهمیت تولیدات دانش بنیان به قدری است ک. مثلا تولید سه گرم داروی نوترکیب بیش از سیصد بشکه نفت ارزش مالی دارد، سه گرم داروی تولید دانش بنیان نوآور که در آن از خلاقیت ومغزاستفاده شده عالی‌ترین سطح تولید است، پرورش نوآوری‌ها و بسترسازی دولتی برای تحقق آن‌ها اولین شرط جهش تولید با ارزش افزوده بالا به شمار می‌رود.

در راستای حمایت از تولیدات دانش بنیان چه سیاست‌هایی باید اتخاذ شود؟
محدود کردن رقبای تولید در برابر تولید کنندگان دانایی محور اولویت دیگری است. متاسفانه منابع کلانی به سمت تولیدات سنتی یا بخش‌های ضد تولید هدایت می‌شود، وضعیت به گونه‌ای شده که عمده استعداد‌ها به سمت رانت خواری کشیده می‌شود، در چنین فضایی تبیین و شناسایی تولیدات دانش محور با مشکلات متعددی رو به رو می‌شود، در این فضا تمام سیاست‌ها و تبلیغات باید به نفع محصولات دانش بنیان باشد، سرمایه‌ها به این سمت سوق داده شوند، سایت‌های خبری ملزم به حمایت حداکثری از محصولات دانش بنیان و شرکت‌های دانش بنیان شوند تا با شکل گیری اجماع ملی و آگاهی عمومی همه‌ی ساز و کار‌ها در راستای حمایت از تولیدات فکر محور عمده کانون‌های اقتصادی کشور دراین فضا حرکت کند. رقبای تولیدات دانش بنیان را می‌توان با سیاست‌های پولی، مالی، رسانه ای، فرهنگی، گمرکی و... محدود کرد، غیر قانونی و حرام اعلام کردن درآمد‌های ناشی از دلالی یا اخذ مالیات‌های سنگین از سوداگری و برداشتن موانع از سر راه تولیدات دانش بنیان جهش تولید را میسر می‌کند، تولیدی که علاوه بر رفع نیاز‌های داخلی و افزایش معیشت مردم، بازار کشور‌های منطقه و حتی بازار‌های جهانی را پوشش می‌دهد، لذا اصلاح سیاست‌ها به سمت تولید محصولات دانش بنیان و تغییر نگاه از تولید سنتی به فکر محور پیش شرط مهم جهش تولید به شمار می‌رود، باید به سمتی حرکت کنیم که از علم، ثروت بیافرینیم و دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها را با انواع حمایت‌ها محل تولید کالا‌های دانش بنیان کنیم، مثلا در شرایط کنونی انتظار می‌رود داروی کرونا توسط محققین ایرانی ساخته شود، در این صورت است که با افتخار می‌توانیم بگوییم که ما به هدف شعار سال رسیده ایم، در حال حاضرانتظار می‌رود موسسه سرم سازی رازی یا سایر موسسات پیشرفته چنان مورد حمایت قرار بگیرد که اولین واکسن ضد کرونا در ایران تولید شود، نباید سرمایه‌های کشور را خرج مربی‌های فوتبالیست خارجی کنیم در حالی که دانشمندان کشور مورد بی توجهی و بی مهری قرار بگیرند، هرگز نباید علم زیر سوال برود و فعالیت‌های غیر علمی ارزش آور خطاب شود، نوآوران باید همواره مورد تشویق و حمایت مسوولین و جامعه قرار بگیرند، تولید کنندگان فعالیت‌های دانش محور باید الگوی جامعه شوند و فضای فرهنگی جامعه به سمت حمایت همه جانبه از نخبگان برود، هرحرف وایده وعملی که جامعه را به سمت فاصله گرفتن از دانایی محوری جهت می‌دهد باید محدود شود. در حالی که همه چیز باید مشمول پرداخت مالیات شود شرکت‌های دانش بنیان تا زمان نرسیدن به سود‌های حداکثری شامل مالیات نشوند، در شرایط کرونایی کنونی که بسیاری از مردم خانه نشین و قرنطینه شده اند و فعالیت‌های سنتی بازار خود را از دست داده اند بهترین زمان برای حمایت همه جانبه از استارآپ هاست.

دولت الکترونیک و الکترونیکی شدن اقتصاد تا چه اندازه در بستر سازی تولیدات دانش بنیان مهم است؟
علی رغم زیان‌هایی که کرونا به برخی کسب و کار‌ها زده زمان مناسبی برای الکترونیکی کردن اقتصاد است، دولت الکترونیک و الکترونیکی کردن اقتصاد مولفه مهمی در تسریع مجوز دهی به شرکت‌های دانش بنیان است، درخواست مجوزبرای کسب و کار‌ها باید به صورت آنلاین جواب داده شود، اگر اقتصاد شفاف و شیشه‌ای شود در جهش تولید حرکت کرده ایم، با گسترش ویروس کرونا صنایع موشک سازی در چین خط تولید خود را به تولید ماسک تغییر داده اند، دولت الکترونیک واقتصاد الکترونیک به همین معناست که با تدوین و تصویب سریع بخش نامه‌ها واحد‌های تولیدی در جهت تولید به روز و سودآورحرکت کنند، در شرایط کنونی ساماندهی واحد‌ها و تغییر خط تولید آن‌ها به سمت محصولات بهداشتی بسیار ضروری است. خوشبختانه ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی در کشور وجود دارد، شکوفایی این استعداد‌ها به معنای بستر سازی برای جهش تولید است مشروط به تسهیل قوانین و برداشتن پیچ وخم‌های اداری، تا زمانی که اقتصاد شفاف نباشد نه تنها تولید رونق و جهش نمی‌یابد بلکه زمین گیر می‌شود، با الکترونیکی کردن اقتصاد، اصلاح رویه‌ها و حذف قوانین فساد آور وغیر انحصارگرایانه و رقابتی کردن شرایط به صورت یکسان برای همه به معنای بستر سازی برای همه استعداد‌های کشور است، اگراین ظرفیت‌ها در راستای تولیدات دانش بنیان مورد خطاب قرار گیرد، راه‌های طولانی برای رسیدن به جهش تولید در کمترین زمانی طی می‌شود. دراین فرآیند طبیعی است بخشی از نیروی کار ریزش خواهند داشت، هرگز نباید نگران این موضوع شد چرا که با دانش بنیان شدن تولیدات به زودی عرصه‌ها و فرصت‌های جدید شغلی در اقتصاد ایجاد می‌شود که جوابگوی نیاز‌های شغلی بسیاری است.