حمید رضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی در آستانه سالگرد جهاد دانشگاهی در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، ضمن اشاره به سابقه شکل‌گیری این نهاد انقلابی گفت: جهاد دانشگاهی از ابتدای تأسیس در سال ۱۳۵۹، خط مشی کاری خود را کاملاً درست و متمرکز بر توسعه علمی و فناورانه و توسعه فرهنگی، به عنوان دو زیرساخت اصلی پیشرفت دانش‌بنیان کشور انتخاب کرد. حداقل در ۲۰ سال اخیر، همه بحث‌ها بر ضرورت پیشرفت دانش‌بنیان متمرکز هستند و اصولاً، حلال همه مشکلات هم در حوزه داخلی و هم در حوزه خارجی، پیشرفت دانش‌بنیان کشور است؛ پیشرفتی که منجر به توسعه اقتصادی دانش‌بنیان و اقتدار اقتصادی دفاعی کشور شود و البته باید مبتنی بر عدالت و اخلاق باشد.
وی افزود: از ابتدای تأسیس این نهاد، الگوسازی توان کشور در این دو حوزه در دستور کار قرار گرفت. جهاد دانشگاهی نهادی خودجوش است و حتی پیشنهاد ایجاد آن نیز توسط مؤسسین مطرح شد. تاکنون کارهای بسیار خوبی در حوزه‌های پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی، علوم انسانی، آموزش، اشتغال و کارآفرینی، همچنین ساختارسازی‌های مطلوبی در این نهاد صورت گرفته است و فکر می‌کنم در زمینه ایجاد خودباوری در مردم و اثبات اینکه کشور توان انجام کارهای بزرگ و شاخص در این حوزه‌ها را دارد، موفق عمل کرده‌ایم. امروز نیز در سطحی هستیم که به لحاظ علمی کاملاً به‌روز هستیم. در حوزه پزشکی، روی مباحث ژن‌درمانی، سلول‌درمانی و ویروس‌درمانی متمرکز هستیم. در حوزه فنی و مهندسی نیز کار به همین شکل دنبال می‌شود و فناوری‌هایی که تولید کرده‌ایم، مطابق با پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیا هستند. به عنوان مثال، در پروژه یک رام قطار ۷ واگنه ملی مترو، مسئولیت طراحی و ساخت سیستم رانش به عنوان یکی از های‌تک‌ترین و گران‌ترین بخش واگن‌های مترو برعهده جهاد دانشگاهی بود و توانستیم این پروژه را با موفقیت تکمیل کنیم.
طیبی با اشاره به دستاوردهای این نهاد دانشگاهی در حوزه علمی گفت: در حوزه پزشکی علاوه بر ادامه فعالیت‌های قبلی، تمرکز جدید ما بر فناوری‌های نوین مثل ژن درمانی، ویروس درمانی و استفاده از سلول‌های کشنده طبیعی در درمان بیماری صعب العلاج با محوریت درمان سرطان‌ها است.
دستاوردهای جهاد دانشگاهی در درمان بیماری‌ها
رئیس جهاد دانشگاهی با اشاره به دستاوردهای جهاد دانشگاهی در درمان بیمارها گفت: فاز اول پروژه درمان تومور «گلیو بلالسوما»که یک تومور بدخیم است با موفقیت در همکاری رویان با دانشگاه علوم پزشکی تهران و علوم پزشکی گلستان بر روی کودکان به صورت موفق انجام شده است. در درمان این تومور از آموزش و تکثیر سلول‌های ایمنی بدنی استفاده شده است. در حال آماده سازی و در اجرای فاز دوم بالینی هستند، در درمان بیماری سرطان پستان در خانمها از ژن درمانی و در درمان بیماری سرطان خون از سلول‌های کشنده طبیعی بدن توسط پژوهشکده جهاد دانشگاهی استفاده شده است. هر دو روش فاز اول بالینی را با موفقیت به پایان رسانده اند و منتظر اجرای فاز دوم بالینی هستند.
طیبی اضافه کرد: پژوهشگاه ابن سینا پس از موفق شدن در تولید سلول‌های بنیادی از خون قاعدگی خانمها، موفق به استفاده از این سلول‌ها در درمان بیماری‌های تخمدان و رحم‌های ضعیف با تزریق سلول‌های بنیادی به درون آن‌ها و حل مشکل ناباروری شده اند در کسب فناوری تولید سه نوع زخم برای کمک به بهبود و درمان زخم‌های دیابتی، سوختگی و زخم‌های پروانه‌ای و زخم‌های عمومی مقاوم به دارو از اقدامات بسیار مهم بودند که در یک سال گذشته انجام شده و با گرفتن مجوز تولید از سازمان غذا و دارو در حال راه اندازی خطوط تولید هستیم. از دیگر اقدامات مهم انجام شده در حوزه پزشکی جهاد دانشگاهی راه اندازی اولین مرکز تولید فراورده‌های ژن درمانی در سال ۱۳۹۹ و تولید اولین محصول ژن مرکز به نام کارا ۱۹ است. تولید موش تراریخت؟ برای کمک به طی سریعتر مرحله تست حیوانی واکسن‌ها و واکسن کووید موش‌ها گیرنده ویروس را ندارند و گیرنده انسانی با موفقیت به بدن موش انتقال داده شده است تا ویروسی شوند.
تولیدات فنی جهاد دانشگاهی در ساخت واگن مترو
رئیس جهاد دانشگاهی ادامه داد: در حوزه فنی فناوری‌های متعددی را تولید و هم فناوری‌های متعددی را در دست تولید داریم. طراحی و ساخت موفقیت آمیز سیستم کامل رانش واگن‌های مترو در پروژه ساخت یک رام قطار ۷ واگنه مترو ملی، کسب دانش فنی و ساخت سامانه‌های جدید باند فرودگاهی، ساخت مته حفاری PDC برای حفارس سازند‌های بسیار سخت، ساخت موتور‌های هیدروکیلی حفاری جهت دار و طراحی و ساخت الکتروموتور‌های بدون گیربکس آسانسور‌ها تنها تعدادی از فناوری‌های موفق تولیدی این نهاد در سال گذشته بوده اند همان طور که عرض شد فناوری‌های بسیار مهمی نیز در دست تولید داریم که ان شالله تا پایان سال به تولید نهایی می‌رسند.
وی افزود: در زمینه کشاورزی نیز موفقیت‌های مهمی به دست آورده ایم که به دو مورد از ان‌ها اشاره می‌کنم؛ انجام پروژه اصلاح نژاد دام‌های سنگین ایران با تمرکز بر گاو‌های شیری و گوشتی با هدف رفع وابستگی ایرن به واردات که دو شیر و هم چنین تولید چهار نوع بذر هیبریدی کاهو، خیار، فلفل و گوجه فرنگی از اقدامات ارزنده این نهاد در یک سال گذشته بوده است.
عدم ارتباط صنعت و دانشگاه چالش این روزهای جامعه دانشگاهی
طیبی تصریح کرد: عدم ارتباط دانشگاه و صنعت و یا صنعت و دانشگاه قدری پیچیده است مسئله اصلی عدم توجه به ساختار دانشگاه و توانمندی‌های ان‌ها در تامین نیاز‌های فناورانه است. ابتدا باید توسعه دانش بنیان متکی به توان ملی به مسئله اول کشور تبدیل شده و سیاست‌های داخلی و خارجی مورد نیاز برای تحقق آن باید تدوین و اجرایی شود یکی از این راهکار‌ها حمایت تضمینی از خرید محصولات داخلی با کیفیت تولید شده و استاندارد در سال‌های اول تولید و حمایت از ادامه تولید آن با تنظیم قوانین و مقررات در سال‌های بعدی در مقابل واردات محصولات داخلی است.
حمایتی از تولید کننده در داخل کشور صورت نمی گیرد
وی گفت: تولید کننده و صنعتگر وقتی بداند تولیداتش مورد حمایت داخلی قرار می‌گیرد یا خودش، بخش طرح و تحقیقات تشکیل می‌دهد و یا به سراغ موسسات تحقیقاتی و فناورانه و دانشگاه‌ها برای تولید فناوری‌های مورد نیازش می‌رود و تحقیقات حالت کارفرمایی مجوز می‌گیرد در خود دانشگاه‌ها نیز وقتی حمایت از خرید و کاربر محصول ایرانی وجود داشته باشد؛ اولا تحقیقات و پایان نامه به سمت تولید فناوری‌های مورد نیاز جامعه گرایش پیدا می‌کند و ثانیا فناوری‌های تولید را می‌فروشند و یا خودشان شرکت برای تولید آن‌ها تشکیل می‌دهند هم آن اراده و سپس بنای درست برای تحقق اهداف است. در مورد فناوری‌های نوپدید و نوین مثل نانو باید علوم شناختی ،هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات و مواد نوین پژوهشی باید به این جنبه پژوهشی به دانشگاه‌ها وموسسات تحقیقاتی صنعتی به صورت ماموریت محورنگاه کرد.
رئیس جهاد دانشگاهی در خصوص حمایت جهاد دانشگاهی از پایانامه های دانشجویان تحصیلات تکمیلی گفت: اینکه حمایت از پایان نامه ها را به عنوان یک ماموریت محول شده به خود دانشگاه‌ها واگذار شده باشد نداریم، ولی بسیاری از دانشجویان دکتری به ویژه در حوزه مختلف پژوهشی پایان نامه‌های خود را در پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های جهاد دانشگاهی به علت کیفیت بالای پژوهش در این موسسات می‌گذرانند و یا بخش زیادی از هزینه‌های آن‌ها را متقبل می شوند البته خود ما نیز دانشجویان ارشد و دکتری پزشکی در حوزه تولید فناوری‌های نوین داریم که تمامی هزینه آن‌ها را خودمان تامین می‌کنیم.
جهاد دانشگاهی نیز با کمبود بودجه دست و پنجه نرم می کند
وی در خصوص وضعیت بودجه جهاد دانشگاهی و کمبود بودجه گفت: ما هم در جهاد دانشگاهی با همین مشکل مواجه هستیم، اما تلاش می‌کنیم چه از طریق بودجه عمومی کشور و افزایش آن در دولت و مجلس شورای اسلامی چه از طریق معاونت علمی وزارت بهداشت و سایر سازمان‌ها بخشی از کمبود‌های خود را جبران کنیم.عقد قرارداد‌های حرفه‌ای با کارفرمایان برای تولید یک محصول در انجام پژوهش درحین اجرای پروژه از دیگر روش‌های علمی با توجه به حرفه‌ای شدن تحقیق و تولید فناوری در جهاد دانشگاهی است. البته دیداری با مقام معظم رهبری در سال ۹۷ و ارایه دستاوردهای جهاد دانشگاهی خدمت معظم له داشتیم که حاصل این دیدار با حمایت مجلس و دولت محترم و اختصاص ۳۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی برای تولید ۴۱ فناوری است که این پروژه‌ها در جریان هستند.
طیبی افزود: علاوه بر بحث تولید کیت تشخیص که در ابتدا شیوع بررسی کرونا انجام شد و بحث استفاده از سلول‌های بنیادی فراشیمی در درمان بیماری‌های حاد کووید همان طور که توضیح دادم تولید موارد متعدد برای کمک به کاهش هزینه و انجام سریع فاز حیوانی تولید واکسن کووید و هم چنین استفاده از سلول‌های کشنده طبیعی در درمان بیماری‌های کووید و انجام موفقیت آمیز فاز اول انسانی از اقدامات مهم دانشگاهی در وضعیت کرونای کشور می‌باشد.
جهاد دانشگاهی می‌تواند مسئولیت‌های بزرگی در کمک به دولت جدید برعهده بگیرد
طیبی در خصوص زمینه‌های همکاری و کمک جهاد دانشگاهی به دولت جدید گفت: جهاد دانشگاهی در دو موضوع می‌تواند به دولت جدید کمک کند. در یک بخش می‌توانیم با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یا مؤسسات دیگر، وضعیت کشور را به لحاظ فناوری‌هایی که در اختیار داریم، فناوری‌هایی که باید تولید کنیم، فناوری‌هایی که جهاد دانشگاهی می‌تواند تولید کند یا مدیریت تولید این فناوری‌ها در کشور را برعهده بگیرد، مشخص کنیم. این توانایی و ظرفیت در جهاد دانشگاهی وجود دارد که فناوری‌های زیادی را خودش تولید کند و یا با مدیریت دقیق، از تمام امکانات موجود در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان برای تولید فناوری‌های مورد نیاز کشور استفاده کند. در حوزه‌هایی که نیازمند انتقال فناوری هستیم، جهاد دانشگاهی آمادگی دارد تا مسئولیت انتقال فناوری را برعهده بگیرد یا با مدیریت این نهاد، این کار توسط سایر بخش‌ها انجام شود؛ بنابراین در بحث فناوری، جهاد دانشگاهی با توجه به تجربیات بسیار ارزنده‌ای که دارد، می‌تواند مسئولیت‌های بسیار بزرگی را در کمک به دولت جدید در اجرای برنامه هفتم توسعه برعهده بگیرد.
رئیس جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: در بحث آموزش‌های مهارتی در حوزه آموزش عالی، علمی-کاربردی و همینطور آموزش‌های کوتاه‌مدت، جهاد دانشگاهی مجموعه بسیار توانمندی را در سراسر کشور در اختیار دارد و نگاه ما عمدتاً نگاه مهارتی است. کشور نیز دارای ظرفیت‌های بسیار خوبی است و می‌توان از ظرفیت آموزش‌های مهارتی کوتاه‌مدت برای تربیت نیرو‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه‌ها استفاده کرد. البته باید این اراده و باور در دولت وجود داشته باشد که می‌توانیم جهش اقتصادی در کشور ایجاد کنیم و شرایط آن نیز فراهم است و باید برنامه‌ریزی در این زمینه داشته باشیم. جهاد دانشگاهی در حوزه‌هایی که اشاره شد، یقیناً می‌تواند کمک‌های بسیار مؤثری به دولت جدید داشته باشد.