هویت؛ گمشده روشنفکرنما‌ها

 

اتفاق جالب و تأمل برانگیز در این دوره جشن حافظ، اما در مراسم اختتامیه رخ داد. هیات داوران جشن حافظ در این دوره علاوه بر جوایز بخش‌های مختلف در دو حوزه سینمایی و تلویزیونی، اهدای یک تندیس افتخاری را هم در دستور کار قرار دادند؛ تندیسی که نصیب «رامین جوادی» شد.

 

رامین جوادی آهنگساز ایرانی-آلمانی است که پدری ایرانی و مادری آلمانی دارد و در ۱۹۷۴ در دویسبورگ آلمان به دنیا آمده و سال‌هاست خارج از ایران زندگی می‌کند و می‌توان گفت: با آهنگسازی سریال پرمخاطب «بازی تاج و تخت» حالا دیگر به اوج شهرت رسیده است. کارنامه‌ی جوادی و بی‌ربط و نسبت بودن این کارنامه با جریان سینما و تلویزیون داخل کشور، دلیل اصلی سوال‌برانگیز بودن انتخاب او به عنوان برنده تندیس افتخاری جشن حافظ است.

 

ادعای جشن حافظ این است که حافظ، جشن سینما و تلویزیون ایران است و قرار است سینما و تلویزیون ایران را طی یک سال رصد کند و برترین‌هایش را انتخاب کند و انتخاب فردی مثل رامین جوادی به عنوان برنده تندیس افتخاری این جشن، فلسفه وجودی این جشن و مختصات ابتدایی آن را زیر سوال می‌برد.

 

سوالی که با انتخاب رامین جوادی در افکار عمومی به وجود آمده این است که اساساً کسی مثل رامین جوادی چه ربط و نسبتی با سینما و تلویزیون ایران دارد. جوادی با همه توانایی‌های غیر قابل انکارش، به جز یک نام و نام خانوادگیِ ایرانی هیچ ربط و نسبتی با هنر جاری در کشور ندارد. اینکه یک جشن هنری مهمترین جایزه‌اش را به کسی اهدا می‌کند که با اتمسفر آن جشن قرابتی ندارد، مهم‌ترین دلیل بر بی‌هویتی و بی‌مبنایی آن جشن هنری و برگزارکنندگانش است؛ بی‌مبنایی و بی‌هویتیِ مزمنی که البته سال‌هاست گریبان جریان به اصطلاح روشنفکری را در ایران گرفته و آن‌ها را در جایی بین زمین و هوا معلق نگه داشته است.

 

واقعیت این است که اسلاف جریان شبه‌روشنفکری در ایران با توهّم «غربی‌شدن»، علقه‌های فرهنگ سنتی خود را از بین بردند و پل میان خود و سنت را نابود کردند، اما هرگز نتوانستند هیچ ریشه‌ی هویت‌بخش دیگری را به جای آن فرهنگ سنتی طرد شده بنشانند و به همین خاطر، هم از فرهنگ عمیق سنتی‌شان محروم شدند و هم از غربی‌شدن چیزی جز «غربزدگی» نصیبشان نشد.

 

این بی‌هویتی و سرگردانی، از اسلاف جریان شبه‌روشنفکری به مدعیان امروز این جریان منتقل شده است؛ مدعیانی که جریان متعارف سینما و تلویزیون کشور را در اختیار دارند و بی‌هویتیِ تاریخی‌شان را در تمام بروز و ظهور‌های رسانه‌ای‌شان می‌توان دید. ماجرای اهدای تندیس ویژه به یک ایرانی-آلمانی که حتی زحمت گرفتن جایزه‌اش را هم نکشیده، فقط یکی از مصادیق تلاش شبه‌روشنفکران برای پنهان کردن بی‌هویتی‌شان و جور کردن یک هویت فیک و تقلبی است؛ هویتی فیک که یک روز با تنفس مصنوعیِ نخل کن و خرس برلین به حیات نباتی‌اش ادامه می‌داد، روز دیگر با مجسمه‌های توخالی کیارستمی و مهرجویی به بقا امیدوار می‌شد و حالا هم انگار قرار است HBO و موزیسین ایرانی‌اش به این هویت پلاستیکی تنفس دهان به دهان بدهند!