اقتصاد مقاومتی فقط مختص زمان تحریم ها نیست

اخبار دانشگاهی را از «کانال اخبار دانشگاهی SNN.ir» دنبال کنید

مسعود صباغی عضو کارگروه اقتصاد مقاومتی قرارگاه شهیدباقری در گفت ‌وگو باخبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بااشاره به مفهوم اقتصاد مقاومتی گفت: اقتصاد ایران از همان ابتدای انقلاب با چالش ها و مشکلات زیادی مواجه بوده است. تعدادی از این مشکلات ریشه داخلی داشته و مربوط به ساختارهای غلط اقتصادی و رفتارهای غلط اقتصادی بوده است که می توان به مواردی چون حجیم بودن دولت و نقش آن در اقتصاد، نبود شفافیت اطلاعاتی، عملکرد بد بانک ها و خام فروشی اشاره کرد.

وی تصریح کرد: اما تعداد دیگری از مشکلات کشور ناشی از داخل کشور نبوده و مربوط به محیط اطراف آن است که می تواند در دو دسته تخاصمی و غیر تخاصمی دسته بندی شود. از معضلات غیر تخاصمی می توان به بحران جهانی سال ۲۰۰۸ و کاهش ناگهانی قیمت نفت (با اغماض) اشاره نمود و از معضلات تخاصمی می توان به تحریم هایی که از ابتدای انقلاب شکل گرفته است و روز به روز افزایش یافته اشاره نمود.

عضو کارگروه اقتصاد مقاومتی قرارگاه شهیدباقری با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی یک ضرورت برای اقتصاد ایران است؛ اظهار داشت: اقتصاد مقاومتی فقط مختص زمان تحریم ها نیست و برای امروز و فردای کشور است، گرايش به اقتصاد مقاومتي فقط مخصوص کشور ايران نبوده و در سالهاي اخير با توجه به بحران اقتصادي جهاني، بسياري از کشورها با توجه به شرايط و ساختارهاي دروني خود به دنبال مقاوم سازي اقتصاد هستند و سوم اینکه اقتصاد مقاومتی یک رویکرد کوتاه‌مدت سلبی و اقدامی صرفاً پدافندی نیست.

وی افزود: هر چند که در دنیا به مفاهیم مشابهی با اقتصاد مقاومتی با کلیدواژه هایی مثل مستحکم (solid) ، انعطاف پذیر (Resilience) ، شکست ناپذیر (Antifragile) و ... در مراجع علمی و پژوهشی پرداخته شده است اما هیچ یک به جامعیت مباحثی که در کشور ما بدان پرداخته شده است (سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی) نمی باشد. بنابراین پرداختن به مفاهیم اقتصاد مقاومتی و تبیین آن در مجامع علمی و آکادمیک برای ارائه آن به عنوان الگو در جهان امری جدی به نظر می رسد.

صباغی با اشاره به مولفه پویایی در اقتصاد مقاومتی ادامه داد: پویایی در مقابل ایستایی و انفعال قرار می گیرد و وقتی گقته می شود که اقتصاد مقاومتی اقتصادی پویاست،یعنی اینکه یک چهارچوب بسته و متحجر نیست و قابل تکمیل و انعطاف بوده و می تواند با شرایط گوناگونی که ممکن است در هر برهه ای از زمان پیش بیاید وفق یابد. این ویژگی باعث می شود کشور اقتصادی انعطاف پذیر داشته باشد و در مقابل تکانه های اقتصادی شکنندگی کمتری داشته باشد.

وی با اشاره به موضوع عدالت در اقتصاد مقاومتی گفت: یکی دیگر از مولفه های مهم اقتصاد مقاومتی، عدالت است. بهبود شاخص های کلان اقتصادی همانند رشد اقتصادی، تولید ناخالص ملی ، تولید ، بهره وری، اشتغال و ... همگی جز نتایج عمل به اقتصاد مقاومتی خواهد بود اما اگر توجه به مسئله عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه ثروت نگردد بی فایده است. در واقع هدف اصلی در این بخش عدالت اجتماعی است والا برای مثال کشور های زیادی وجود دارند که دارای رشد اقتصادی و سرانه تولید ناخالص ملی بالایی می باشند اما رعایت نکردن عدالت اجتماعی موجب افزایش شکاف طبقاتی و فقر در جامعه شان می گردد.

عضو کارگروه اقتصاد مقاومتی قرارگاه شهیدباقری با اشاره به اینکه اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است متکی بر علم و دانش که با استفاده از استعداد نیروی انسانی مستعد و فرهیخته به وجود آمده و پرورانده شده است،اظهار داشت: اقتصادی که نه در منابع و ظرفیت های آن هیچ محدودیتی وجود دارد از این نظر که روزی سرمایه انسانی مولد دانش تمام بشود و نه حدی از اشباع برای بازار مصرف آن تعریف می شود، چرا که اولا علم و دانش ماهیت فیزیکی ندارند که محدودیتی داشته باشند و در ثانی مرز های علم روز به روز در حال گسترش است و به تبع آن هر روز شاخه ای جدید از علم به روی دانشمندان باز می گردد.

وی ادامه داد: در بند دوم سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی به موضوع پيشتازي اقتصاد دانش بنيان، لزوم پياده سازي و اجراي نقشه جامع علمي کشور و ساماندهي نظام ملي نوآوري و افزايش سهم توليد و صادرات محصولات و خدمات با فناوري بالا و دانش بنيان تاکيد شده است. علاوه بر آن در ساير بندها نيز به صورت صريح يا ضمني به موضوع انتقال فناوري و نوآوري، افزايش بهره وري و نوآوري تاکيد شده است. این موارد اهمیت اقتصاد دانش بنیان را در تحقق اقتصاد مقاومتی نشان می دهد.

صباغی گفت:‌اقتصاد مقاومتی درون زاست. بدین معنی که رویکردش استفاده از ظرفیت ها و امکانات داخلی است مثل سرمایه مالی، منابع طبیعی، نیروی انسانی، موقعیت آب و هوایی و جغرافیایی و غیره. نه اینکه ظرفیت ها و امکانات خارج از کشور را نبیند و استفاده نکند بلکه هم می بیند و هم به صورت حداکثری استفاده می کند اما بدان اعتماد نمی کند و تکیه و نگاهش به داخل کشور است. چرا که به دلایل مختلف ممکن است ظرفیت ها و امکانات خارجی دست رد به سینه ما بزنند. علاوه بر این دلایل استفاده از ظرفیت داخل موجب تقویت روحیه ی خودباوری و ما می توانیم در مردم می گردد.

وی افزود: اقتصاد مقاومتی در عین درونزایی برونگرا نیز هست. برخی در تعریف اقتصاد مقاومتی ، اقتصادی با درهای بسته را ترویج می دهند که این کاملا غلط است. همچنین در اقتصاد مقاومتی به هیچ وجه با اقتصادی ریاضتی مواجه نیستیم. برونگرایی در عین درونزایی بدین معنی است که همزمان که ما در حال استفاده از ظرفیت های داخلی هستیم ، نگاه به مرز های خارج از کشور برای صادرات محصولات خود و پیدا کردن بازار های بین المللی را نیز داریم. استفاده از ظرفیت همجواری با ۱۳ کشور در و جمعیتی بالغ بر ۳۵۰ میلیون نفر فرصتی است که باید در اولویت برنامه هایمان برای صادرات قرار بگیرد.

عضو کارگروه اقتصاد مقاومتی قرارگاه شهیدباقری با بیان اینکه یکی دیگر از ویژگی های اقتصاد مقاومتی مردمی بودن آن است، بیان داشت: بدین معنی که مردم و بخش خصوصی واقعی (و نه بخش عمومی غیر دولتی که به عنوان بخش خصوصی نیز شناخته می شود) بایستی محرک اصلی در اقتصاد کشور باشند و نقش دولت در اقتصاد تنها در سه بخش هدایت و تشویق ، حمایت و پشتیبانی و در نهایت در موارد ضروری ورود مستقیم به بخش تولید برای مدیریت بازار تعریف می شود . بنابراین طبق سیاست های کلان جمهوری اسلامی مثلا در اصل ۴۴ مردم باید بدنه اصلی اقتصادی کشور را تشکیل دهند و آن را به حرکت در بیاورند. یکی از تجارب ورود مردم در اقتصاد که توانستند تأثیرات مثبتی بر روی آبادانی کشور داشته باشند الگوی جهاد سازندگی است که لازم است به طور دقیق مورد مطالعه قرار گیرد و از آن ها استفاده شود .

وی ادامه داد: به عنوان نمونه اگر فقط ۱۰ درصد از حجم نقدینگی امروز در جامعه که حدود ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان است ، که می شود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان وارد بخش تولید گردد، تحول و تغییر محسوسی در وضعیت شاخص های اقتصادی شاهد خواهیم بود. برای درک بهتر مسئله مبلغ فوق تقریبا معادل فروش یک سال نفت ایران با قیمت ۴۰ دلار و فروش روزانه ۲ میلیون بشکه است! (که متاسفانه این درآمد حاصل از فروش نفت صرف هزینه های جاری کشور می گردد و نه بخش های زیربنایی کشور)

صباغی با بیان اینکه یکی از ویژگی های مهم اقتصاد مقاومتی، توانایی مقاومت و انعطاف پذیری نسبت به تکانه ها و تهدید هاست،تاکید کرد: این ویژگی به قدری مهم است که اگر اقتصاد کشوری تاب آور و شکست ناپذیر باشد می تواند در صورت مواجهه با هرنوع تهدید و یا تغییری مانند بحران جهانی اقتصادی ، خم به ابرو نیاورد و بدون تاثیر پذیرفتن و یا با حداقل تاثیر از بحران ها بگذرد. خود اتکایی در اقلام اساسی به خصوص در بخشی از محصولات کشاورزی یکی از این مواردی است که موجب افزایش تاب آوری یک کشور می شود .

وی بیان داشت: برای روشن شدن مطلب می توان مثال کشور آمریکا را مطرح کرد. این کشور به عنوان وارد کننده نفت در شوک نفتی سال ۱۹۷۳ صدمات زیادی دید و تعداد زیادی از کارخانه های آن تعطیل شدند. آمریکا بعد از این شوک تصمیم گرفت خود را نسبت به شوک های نفتی مقاوم کند و برای این کار ذخایر استراتژیک نفت و گاز ایجاد نمود و شرکای خود را افزایش داد و سعی کرد در تأمین نفت به یک کشور وابسته نباشد. با انجام چنین اقداماتی در مواجهه با شوک های نفتی دیگری که در سال های بعد رخ داد آمریکا آمادگی لازم را داشت و می توانست آن شوک ها را با کمترین تأثیر و اثرگذاری از سر بگذراند.

عضو کارگروه اقتصاد مقاومتی قرارگاه شهیدباقری ادامه داد: در مجموع مولفه ها و ویژگی هایی که ذکر شد تعدادی از مهمترین ویژگی های اقتصاد مقاومتی بود که به صورت جامع در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی گردآوری شده اند. مولفه هایی که اگر به آن ها توجه شده و جامع عمل به آن ها پوشانده شود می تواند، آینده و چشم اندازی روشن را برای کشور عزیزمان و بسیاری از کشور های مستضعف دنیا رقم بزند و نقشه راهی باشد برای کشور های دنیا باشند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: هر چند که در دنیا به مفاهیم مشابهی با اقتصاد مقاومتی با کلیدواژه هایی مثل مستحکم (solid)، انعطاف پذیر (Resilience)، شکست ناپذیر (Antifragile) و ... در مراجع علمی و پژوهشی پرداخته شده است اما هیچ یک به جامعیت مباحثی که در کشور ما بدان پرداخته شده است (سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی) نمی باشد