افت کیفی در تحصیلات تکمیلی

به گزارش گروه فضای مجازی« خبرگزاری دانشجو»، پایان‌نامه‌هایی که کپی می‌شود، رساله‌هایی که در کتابخانه‌ها خاک می‌خورد، دکترها و کارشناس ارشد‌هایی که در بازار کار تازه متوجه می‌شوند چیزی برای ارائه ندارند.

اینها برخی از نکاتی است که با توجه به آن می توان به وضع نامناسب آموزش عالی کشور پی برد، زیرا اکنون مسئولان این مراکز به فکر گسترش کمی هستند و به همین علت حدود 2500 دانشگاه در کشور داریم که به اعتقاد کارشناسان کیفیت پایین آموزش در آنها مشکل ساز شده است، در نتیجه کمتر ارگان یا سازمانی حاضر است تحقیقات و پژوهش های خود را به این مراکز بسپارد یا برخی از سیاست های دانشگاه های کشور با سیاست های کلی نظام همخوانی ندارد و به همین دلیل امروزه بیکاری فارغ التحصیلان در مقاطع عالی فقط یکی از مشکلات کشور است.

4.5 میلیون نفر جمعیت دانشجویان کشور است، در این میان 675 هزار نفر در مقطع ارشد و دکتری مشغول تحصیل هستند و سالانه حدود 26درصد نیز به جمعیت آنها افزوده می شود، در حالی که این افراد پس از فارغ التحصیلی با مشکلاتی مانند بیکاری و ضعف در آموزش رو به رو هستند. برنامه مناظره روز گذشته به همین منظور روی آنتن رفت.

«به نظر شما انگیزه جوانان برای گرفتن کارشناسی ارشد و دکتری چیست؟» این موضوع، پرسش برنامه مناظره روز گذشته بود که برای پاسخ به آن شرکت کنندگان باید یکی از دو گزینه، «افزایش احتمال استخدام و درآمد بیشتر» و «کمک به شناخت و حل مشکلات کشور» را انتخاب می کردند. در پایان این برنامه حدود 93 درصد شرکت کنندگان به گزینه اول رای دادند.

علی آهون منش، رئیس اتحادیه دانشگاه های غیرانتفاعی کشور؛ مهدی سیدی، رئیس کارگروه نخبگان و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ حبیب الله طباطبائیان، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی؛ مجتبی علوی فاضل، معاون سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی و یدالله مهرعلیزاده، استاد دانشگاه چمران و رئیس انجمن علمی آموزش عالی ایران مهمان برنامه مناظره بودند.

علی آهون منش در این برنامه اظهار کرد: برای پاسخ به این که توسعه تحصیلات تکمیلی به نفع کشور بوده یا نه باید به اسنادی مانند سند چشم انداز و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی توجه کرد.

وی با بیان این که بی شک در کمیت آموزش عالی مسیر مناسبی طی کرده ایم، افزود: از 157 هزار دانشجو حدود 33 سال پیش به جمعیت چهار میلیون دانشجو رسیده ایم، یعنی 28 درصد رشد کمی داشتیم، این درحالی است که در دنیا این رشد 6.5 برابر بوده است اما در کیفیت تحصیلات تکمیلی قطعا دچار مشکل بوده و به اهداف خود نرسیده ایم.

به گفته وی، اکنون پردیس هایی در حال شکل گیری است که کیفیت آموزش های عالی آنها مناسب نیست و باید در برنامه ششم به آن توجه کرد.

آموزش دانشجویان با توجه به نیاز کشور

مهدی سیدی، رئیس کارگروه نخبگان و دبیرخانه شواری عالی انقلاب فرهنگی نیز در این برنامه بیان کرد: توسعه آموزش عالی بخشی از توسعه اقتصادی اجتماعی کشور است و باید دید این توسعه در کشور همگام و همراه با توسعه اقتصادی اجتماعی کشور بوده است یا نه. افزون بر این باید مشخص کرد چه تعداد دانشجو داشته باشیم تا مناسب کشور باشد.

وی افزود: باید به اشتغال دانشجویان توجه کنیم و آینده فارغ التحصیلان را نیز در نظر گرفت، نکته اینجاست که در این مدت دیگر برنامه ها با آموزش عالی همگام نبود و به همین دلیل به کشور آسیب وارد شده و اگر روند به همین شکل باشد مشکلات بیشتری به وجود می آید.

به گفته وی باید براساس نیاز ها و آمایش سرزمین، جوانان را تربیت کرد تا بتوان نیازهای کشور را رفع کرد.

حبیب الله طباطبائیان، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی مهمان دیگر برنامه مناظره بود، وی با بیان این که گسترش آموزش عالی از دستاورهای انقلاب اسلامی است، ابراز کرد: به نظرم کیفیت این مراکز نیز در حد قابل قبولی است، زیرا تربیت فارغ التحصیل در هوا فضا و هسته ای دستاورد انقلاب است، البته با مشکلاتی رو به رو هستیم چون در دو دهه آن را گسترش داده ایم.

وی یادآور شد: مشکل افت کیفی و اشتغال بخشی ریشه در آموزش دارد اما بخشی نیز خارج از این حوزه است.

تعداد بالای دانشگاه های کشور

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: درصد دانش آموختگان کشور نسبت به کشورهای دیگر پایین است. امسال حدود 250 هزار صندلی خالی در دانشگاه ها داریم؛ این نشان می دهد ظرفیت مراکز مناسب است، اما مشکل اینجاست که این ظرفیت درست هدایت نمی شود.

وی یادآور شد: برای نمونه انگلیس حدود سه میلیون و 800 هزار دانشجو دارد، اما تعداد دانشگاه آنها کمتر از 150 دانشگاه است، ولی ما در کشورمان حدود 2500 دانشگاه داریم.

مجتبی علوی فاضل، معاون سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی نیز در برنامه مناظره بیان کرد: به نظرم دانشگاه باید به عنوان حقوق اجتماعی افراد دیده شود. انقلاب فرهنگی در کشور ما حرکتی رو به جلوست که دانشگاه ها پیشرو آن بوده اند، درواقع نباید انتظار داشت دانشگاه رشد خود را کاهش دهد؛ این مساله نباید با بحث اشتغال گره زده شود.

علوی فاضل تصریح کرد: باید پرسید اکنون برای دیپلمه ها شغل کافی داریم یا تحصیل نکردن برای کشور مفید است. نکته اینجاست که افزایش جمعیت در دهه 50 و 60 مشکل اشتغال را ایجاد کرده است.

معاون سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: امسال در دانشگاه های دولتی 950 هزار نفر متقاضی کارشناسی ارشد بودند که حدود 115 هزار نفر پاسخ گرفتند. در دکتری نیز 240 هزار نفر متقاضی بودند، اما 11 هزار نفر قبول شدند. این در حالی است که پاسخ ندادن به چنین تقاضاهایی سبب خروج افراد و ارز از کشور شده و امیدوار نبودن به آینده را گسترش می دهد.

علوی فاضل تاکید کرد: اکنون شرایط به گونه ای است که فردی که کارشناسی ارشد دارد، حاضر است با لیسانس نیز کار کند، بنابراین می توان گفت بحث اشتغال با تحصیلات تکمیلی مرتبط نیست.

یدالله مهرعلیزاده، استاد دانشگاه چمران و رئیس انجمن علمی آموزش عالی ایران نیز با اشاره به این که نمی توان براساس آمار و عدد این موضوع را تحلیل کرد، ابراز کرد: یادگیری حق طبیعی انسان هاست.

برای حل چالش آموزش عالی کشور، سیاستگذاران باید به آن ورود کنند، زیرا این مساله مشکلات زیادی برای نظام به همراه دارد.

مهرعلیزاده اظهار کرد: در اقتصادی زندگی می کنیم که با محدودیت منابع مواجه است، بنابراین باید تخصیص منابع صحیح صورت بگیرد؛ به این شکل بحث اولویت مطرح شده و باید سیاستگذاری در این حوزه به شکلی باشد تا افراد از مزایای این دوره ها برخوردار شوند.

به گفته وی، بحث های زیرساختی در آموزش عالی مشکل ساز شده است. وی ادامه داد: از سال 80 به بعد تقاضاها برای آموزش عالی افزایش پیدا کرده است، در چنین شرایطی نمی توان همه تقاضاها را پاسخ داد. آموزش عالی کشور نتوانسته خودش را با سند و چشم انداز همراه کند؛ زیرا 50 درصد فعالیت آنها با این اهداف انطباق ندارد.

به گفته وی، از سال 84 تا 92 وضع بیکاری افراد از مقاطعی مانند ابتدایی و دیپلم به سمت لیسانس و بالاتر رفته است.

با توجه به نظر کارشناسان حاضر در برنامه مناظره باید نسبت به عواقب کیفیت پایین مراکز آموزش عالی در کشور هشدار داد؛ زیرا به این شکل متخصصانی در کشور پرورش می​یابند که علاوه بر این که قادر نیستند گرهی از مشکلات کشور باز کنند، به علت بالا رفتن توقعات راضی به اشتغال در هر پستی نبوده به همین علت به خود و جامعه نیز هزینه هایی تحمیل می کنند.

منبع: جام جم