ماموریت رادیو کتاب، پشتیبانی از جبهه فرهنگی انقلاب در آثار مکتوب است

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ رادیو کتاب یک شبکه رادیویی تازه تاسیس در کشور ایران است که از زمستان 1391 کار خود را با شعار «جایی بین جوانان ایران» آغاز کرده است. محورهای اصلی برنامه های رادیو کتاب شامل تالیف کتاب، نشر و کتابخوانی، مسایل مختلف حیطه نشر و کتابخوانی شامل معرفی کتاب، بررسی وضع چاپ و نشر، آسیب‌شناسی کتاب، وضع نشر در استان‌ها و بررسی کتاب‌های علمی و پژوهشی می شود. قرار است این شبکه به طور خاص بر موضوعات دینی، معارفی، دفاع مقدس و زبان فارسی تاکید داشته باشد.

 مشروح مصاحبه تفصیلی «خبرگزاری دانشجو» با محمدرضا ولیان، رییس رادیو کتاب در ادامه می آید:

خبرگزاری دانشجو: مردم زیاد از وجود «رادیو کتاب» مطلع نیستند؛ شما چقدر از میزان مخاطبان تان اطلاع دارید؟ فکر می کنید ناآشنا بودن نام این شبکه به دلیل کوتاه بودن زمان راه اندازی است یا دلیل دیگری دارد؟

ولیان: رادیو کتاب همچنان در دوره پخش آزمایشی قرار دارد و معمول رسانه ها این است که در یک بازه زمانی مشخص و با یک موج ویژه به مخاطب معرفی شوند. این مسئله معایب و مزایایی دارد؛ مزیتش این است که همه مخاطبان یک جا با نام شبکه آشنا می شوند ولی عیب این مسئله در این است که وقتی شبکه وارد صحنه شد، برنامه ها آنطور که باید کیفی باشد؛ کیفی نیست. به همین دلیل رادیو کتاب سعی کرد آهسته حرکت کند و به مرور برنامه هایش را اجرایی کند و در یک زمان مناسب از حوزه خاموش به یک حوزه فعال وارد شود.

این مسئله به این معنی نیست که مخاطبان اصلی ما را نمی شناسند؛ ما برنامه های زنده و به روز داریم و با اهالی حوزه کتاب گفت وگو می کنیم؛ مثلا مجمع ناشران انقلاب اسلامی، وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی این وزارتخانه، رادیو کتاب را می شناسند. قصد نداریم خودمان را به سرعت به مخاطب معرفی کنیم بلکه در زمان مناسب که سازمان صدا و سیما در نظر بگیرد، این شبکه عینیت و رسمیت پیدا می کند.

البته همه برنامه ها آزمایشی نیست ولی برای تبلیغ عمومی و وسیع در بازه های زمانی مناسب اقدام صورت می گیرد. به مرور خودمان را تقویت می کنیم که انشاءالله رسمی شویم.

خبرگزاری دانشجو: چقدر از کارشناسان حوزه کتاب برای تهیه و تنظیم برنامه ها استفاده می کنید؟ اتاق فکری دارید؟

ولیان: این شبکه در 2 بازه زمانی از کارشناسان استفاده کرده است؛ بازه زمانی اول پیش از راه اندازی این شبکه یعنی قبل از نیمه دوم سال 91 بود که جلساتی با عنوان شورای کتاب در حوزه صدا برگزار می شد و شخصیت های متعدد و شناخته شده ای از کارشناسان حوزه چاپ، نشر، کتاب و کتابخوانی هر 2 هفته یکبار در آن جلسات حضور می یافتند و آن جلسات در نهایت منجر به این شد که پشتوانه کارشناسی برای رادیو کتاب ایجاد شود.

بعد از مرحله راه اندازی رادیو کتاب نیز شورایی تشکیل شد که به پیش نویس سند راه اندازی رادیو کتاب رسید و نسخه 01 رادیو کتاب را درباره موضوعات، مخاطب، فرآیندها، راهبردها، جدول پیش بینی، جهت گیری های جدول پخش و سیاست این شبکه در 40 صفحه تهیه کرد و این گام دوم به شمار می رود.

گام سوم نشست های رسمی و غیررسمی است که با صاحبنظران و اهالی کتاب و همفکری با آنها برای برنامه های رادیو کتاب است که همچنان هم ادامه دارد و متوقف هم نخواهد شد و مجموعه اینها پشتوانه ای برای فعالیت رادیو کتاب به شمار می رود.

خبرگزاری دانشجو: کتاب هایب که در این شبکه تبلیغ می شود شامل همه موضوعات می شود یا به صورت گزینشی کتاب ها را انتخاب می کنید؟

ولیان: از نظر موضوعی، در رادیو کتاب به موضوعات فردی، خانوادگی، علمی، اجتماعی، ملی، منطقه ای و بین المللی پرداخته می شود؛ در این شبکه به موضوعاتی که به حوزه های مادی و معنوی افراد مربوط می شود هم توجه می شود. ولی از نظر سیاست برنامه ای و نظام ارزشی و چارچوب شبکه رادیو کتاب اینگونه نیست. این شبکه برای این تاسیس شده است که جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در بخش آثار مکتوب را تقویت کند. سازمان صدا و سیما، رسانه های دیگری هم دارد که به شکل کم و بیش به این موضوع بپردازد ولی رادیو کتاب چون ماموریت اصلی اش کتاب است، تاکیدش بر دفاع و پشتیبانی از جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در تمام جنبه ها است. وظیفه و ماموریت رادیو کتاب دفاع و پشتیبانی از جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در آثار مکتوب است.

ما محدودیت گروه سنی و جنسیت را در برنامه هایمان نداریم ولی آنچه به عنوان چارچوب برایمان وجود دارد، چارچوب نظام ارزشی برنامه های رادیو کتاب و توجه به مطالعه مفید است.

خبرگزاری دانشجو: برای راه اندازی این شبکه نمونه های مشابه خارجی را هم رصد کردید؟

ولیان: بله، بررسی هایی صورت گرفته و بخشی از کارشناسان و صاحبنظران این موضوع را مورد مطالعه قرار داده اند و همچنان نیز در حال کار روی آن هستند. صرفا وجود یک شبکه صوتی رادیویی مورد نظر نبوده است بلکه ساختار برنامه های این شبکه مورد توجه بوده است.

یک بخش برنامه هایی که به شکل رادیو کتاب به معنایی که ما با آن مواجهیم موردنظر است؛ بخش دیگر به عنوان کتاب صوتی و بخش آخر هم برنامه های رسانه هایی که به موضوع کتاب می پردازند. این 3 گروه در حال بررسی هستند اما اینکه به شکل مشخص با این ویژگی که ما در رادیو کتاب داریم که از همه قالب های رادیو استفاده کنیم در دیگر کشورها وجود خارجی ندارد و عمده کارهای انجام شده بر روی کتاب های صوتی هستند.

خبرگزاری دانشجو: موضوع اصلی این شبکه کتاب است؛ برای اینکه برنامه های شما در حوزه کودکان جذاب باشد و بتواند آنها را به سمت کتاب و کتاب خواندن سوق دهد چه تدبیری اتخاذ کرده اید؟

ولیان: در این مسئله 2 نکته وجود دارد یکی اصل توجه به حوزه کودک و نوجوان. اصل توجه به این قشر از این جهت اهمیت دارد که قشر کودک و نوجوان یکی از قشرهای موثر و کتابخوان اصلی کشور ما هستند. واقعیت این است که از حیث سرانه مطالعه، کودکان و نوجوانان ما یکی از بخش های اصلی مطالعه کشور به شمار می روند ولی به دلیل استانداردهای موجود این قشر در سرانه مطالعه کشور به حساب نمی آیند در حالی که بسیاری از کودکان و نوجوانان ما کتاب می خوانند. ما باید بچه هایی را که کتاب می خوانند را بیشتر به کتاب علاقه مند کنیم و این مسئله را استمرار دهیم تا در دوران جوانی هم بتوانند این روند را ادامه دهند.

این شبکه ازاین حیث یکی از وجوه اهمیت خود را کودکان و نوجوانان قرار داده است البته این به این معنی نیست که لزوما همه برنامه های کنداکتور ما به بخش کودک و نوجوان اختصاص داشته باشد بلکه بخشی از برنامه ها به این موضوع پرداخته است؛ بخشی دیگر برای آنها است و بخش دیگر در سیاست کلان در فواصل مختلف بتواند این حرکت را استمرار بخشد.

اگر ما بتوانیم کودکان و نوجوانان خودمان را به دو مقوله رادیو و کتاب که ماموریت کاری این شبکه نیز به شمار می رود، پیوند زده وآشنا کنیم در واقع به نوعی در پیشرفت کشور تاثیرگذار هستیم. در آینده کشور هم از لحاظ زمان پیشرفت و هم از لحاظ کمیت پیشرفت تاثیرگذار هستیم. به همین دلیل این شبکه برنامه ای را با عنوان «کودکان با کتاب» با بخش مختلفی مانند پخش صدای کتاب خواندن کودکان و همچنین دعوت از کودکان برای خواندن کتاب پیش بینی کرده است که هر شب ساعت 21:30 پخش می شود و احساس می کنیم به این شکل کودکان را ترغیب به کتاب خواندن کنیم.

فکر می کنم بعضی از نسل های دیروز ما به خاطر داشته باشند که وقتی نقاشی های کودکان از تلویزیون پخش می شد، خیلی برای کودکان جالب بود. رادیو هم در این زمینه قابلیت های خاص به خودش را دارد و پخش صدای کودکان از این شبکه می تواند کودکان را به خواندن کتاب ترغیب کند.

خبرگزاری دانشجو: بعد از تاکید رهبر  انقلاب بر مسئله کتابخوانی، بازار تبلیغات سطحی در این موضوع در تلویزیون و گتهی هم رادیو، داغ شد. شما چه برنامه ای دارید که رادیو کتاب به دام این کارهای سطحی و مناسبتی نیفتد؟

ولیان: ایجاد شبکه رادیو کتاب یک مطالبه از سوی مقام معظم رهبری بوده است و علاوه بر رهبری از سوی ناشران، منتقدان، نویسندگان و کارشناسان حوزه کتاب نیز تاسیس چنین شبکه ای مطالبه شده بود و عده ای معتقدند که این شبکه به دلیل اهمیت کتاب در کشور باید خیلی زودتر راه اندازی می شد.

گاهی اوقات رفتارمان با برخی پدیده ها رفتار شعاری است. این شبکه سعی کرده که علاوه بر بحث شعارهای سال به اصل موضوع یعنی کتاب بپردازد. رادیو کتاب نمی تواند به شکل صوری به موضوع کتاب بپردازد به همین دلیل هدف اصلی خود را کتابخوان کردن مردم، ترغیب و ترویج کتاب قرار داده است. برای انجام  این هدف باید تولید و نشر کتاب از نظر کمی و کیفی تغییر کند. یعنی ما به عنوان یک مکمل باید هم در کیفیت، کمیت و سهولت دسترسی مخاطب به کتاب تلاش کنیم. 

در این موضوع ما از شیوه های مختلف برای جذاب کردن کتاب و معرفی درست کتاب استفاده می کنیم.به طور مثال ما برنامه ای با عنوان «قدم با قلم» را داریم که در آن با مولفین و نویسندگان گفت وگو می شود که هم ترویجی برای نگارش یک کتاب به شمار می رود و هم خود کتاب نویسنده توسط این برنامه معرفی می شود.

ما از نمایش های اقتباسی در رادیو کتاب استفاده می کنیم و حتی از قالب ساده سخنرانی در برنامه ای با عنوان «کتاب سخن» استفاده شده است. بسیاری از آثار بزرگان مانند شهید مطهری ابتدا سخنرانی بوده است و بعد به کتاب تبدیل شده است و برنامه سخنرانی هم برای مخاطبان جذاب است و رادیو کتاب باید در حوزه کتاب برخورد هدفمند و نظامند داشته باشد.

خبرگزاری دانشجو: در نمایشگاه کتاب امسال فعال بودید؟ غرفه ای داشتید که از طریق آن با نظرات مخاطبان آشنا شوید؟ برنامه های شما برای معرفی این شبکه به مخاطبان چیست؟

ولیان: امسال اولین سال حضور رادیو کتاب در نمایشگاه بوده است و علاوه بر آن این شبکه به عنوان نماینده صدا در نمایشگاه حضور داشته است. رادیو یک نظام یکپارچه دارد و تلاش می کند از امکانات خود به شکل کارآمد استفاده کند و این یک استراتژی در فضای رادیو است. در نمایشگاه امسال حوزه صدا 3 استودیو سیار در 3 نقطه از فضای نمایشگاه داشته است.

برای تبلیغ این شبکه در بازه زمانی مشخص، همین الان هم با خبرگزاری ها و کانال های خبری در ارتباطیم و تمامی برنامه های این شبکه توسط خبرگزاری ها و سایت ها اطلاع رسانی می شود. تلاش می کنیم که از ظرفیت های رسانه ملی اعم از صدا یا سیما برای تبلیغ رادیو کتاب استفاده کنیم.

علاوه بر این شبکه رادیو کتاب روی دستگاه دیجیتال قابل دریافت هست و هموطنان در سراسر کشور می توانند این شبکه را دریافت کنند. بعضی از مخاطبان نیز این شبکه را با تلفن همراه خود گوش می کنند و این موضوع را از پیامک ها و تعاملاتی که با مخاطبان داریم، متوجه شده ایم.

خبرگزاری دانشجو: برنامه انتخاباتی رادیو کتاب چیست؟

ولیان: حوزه کتاب حوزه ای است که تمام حوزه های دیگر را در بر می گیرد. ما برای ایام انتخابات نیز برنامه هایی را داریم ولی تلاشمان این است که در راستای ماموریت شبکه حرکت کنیم.

ما می خواهیم یک انتخاب بسیار بزرگ انجام دهیم بنابراین این انتخاب نیاز به مطالعه دارد و نیاز است افراد را خوب بشناسیم و قطعا افراد اهل مطالعه در این زمینه بهتر تصمیم می گیرند. به همین دلیل برنامه ای با نام «انتخاب» از شبکه رادیو کتاب پخش می شود که در این برنامه آثاری با موضوعات مشارکت مردمی، انتخابات، ساختار حکومت‌ها، نظام تطبیقی انتخابات کشورمان با دیگر کشورها و مواردی از این دست معرفی می شود.

علاوه بر این رادیو کتاب تلاش می کند که مخاطبان خود را به مطالعه دعوت کند که یکی از جنبه های مطالعه در زمان انتخابات، مطالعه برنامه نامزدهای ریاست جمهوری است و این مسئله به ما کمک می کند که ما درهر حوزه ها نیز با مطالعه تصمیم گیری کنیم.