عدم تخصیص بودجه و نیروی انسانی کافی برای علوم انسانی/ برخی از اعضا وقت برای شورا نمی‌گذارند

 به گزارش خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو»، در سال های اخیر، تحول و ارتقای علوم انسانی و اسلامی شدن دانشگاه ها همواره مورد توجه رهبر انقلاب ، مجلس شورای اسلامی ، شورای عالی انقلاب فرهنگی و بسیاری از صاحب نظران و اندیشمندان بوده است.

 رهبر معظم انقلاب علاوه بر تاکیدی که در سخنرانی ها بر این موضوع داشته اند ، یکی از سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه را به «تحول و ارتقای علوم انسانی» اختصاص داده اند .

به واسطه حساسیت های مقام معظم رهبری نسبت به علوم انسانی و اجتماعی کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف ایجاد تحول در علوم انسانی و طراحی، سازماندهی، ‌برنامه ‌ریزی، مدیریت و هدایت تحول علوم انسانی در دانشگاه ها، آیین نامه تشکیل شورای تخصصی تحول و ارتقا علوم انسانی را تصویب کرد و این شورای تخصصی نیز در آبان ماه 1388 تشکیل شد.

به منظور بررسی عملکرد شورای تحول علوم انسانی، همچنین اطلاع از روند پیشرفت اسلامی شدن دروس و دانشگاه ها، گفت و گویی با یکی از اعضای این شورا انجام داده ایم.

حجت الاسلام دکتر مسعود آذربایجانی متولد 1342 در اصفهان است. وی از محضر آیت الله محقق داماد، آیت الله جوادی آملی و آیت الله حسن زاده آملی استفاده برده است. دکتر آذربایجانی در سال 1371 همکاری خود را با پژوهشگاه حوزه و دانشگاه آغاز کرد و عضو گروه روان شناسی شد.

وی ضمن فعالیت پژوهشی در حوزه علمیه، روان شناسی را نیز به طور تدریجی شروع کرد و در همین حال در دانشگاه های علم و صنعت و تهران به تدریس معارف اسلامی و اخلاق اسلامی پرداخت. آذربایجانی در سال 1379 در مقطع دکتری رشته کلام جدید (فلسفه دین) تربیت مدرس قم به تحصیل مشغول شد.

از تالیفات دکتر آذربایجانی می توان به «اخلاق اسلامی»، «تهیه و ساخت آزمون های جهت گیری مذهبی با تکیه بر اسلام»، «روان شناسی سلامت با نگرش به منابع اسلامی» و «معرفی مقیاس های دینی» اشاره کرد.

خبرگزاری دانشجو: در مورد کلیات عملکرد شورای تحول علوم انسانی و ضرورت وجود این شورا توضیحاتی بفرمایید؟

آذربایجانی: شورای تحول علوم انسانی به دنبال فرمایش مقام معظم رهبری در زمینه ضرورت تحول در علوم انسانی احساس نیاز شد. البته پیش تر، بخشی از فرهیختگان و اندیشمندان نیز در این زمینه احساس نیاز کرده بودند و زمینه‌اش وجود داشت.

این موضوع در شورای انقلاب فرهنگی این موضوع پیگیری شد و تصمیم بر این شد که شورایی به نام شورای تحول علوم انسانی تأسیس شود تا این موضوع را به صورت علمی و کارشناسی پیگیری کنند.

در شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه اولیه تهیه شد و اعضای آن (حقیقی و حقوقی) تعیین شدند. زمانی که چارچوب کلی به وجود آمد، این شورا فعالیت خود را از سه سال گذشته به رهبری دکتر حداد عادل آغاز کرد. اعضای این شورا شامل سه نفر از شورای عالی انقلاب فرهنگی، مسئولانی از دانشگاه های مهم که در علوم انسانی نقش دارند، افرادی از پژوهشگاه‌ها مثل پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، موسسه امام خمینی(ره) و ...است که از سه سال گذشته تا کنون، هر دو هفته یک بار جلساتی را برگزار می کنند.

 خبرگزاری دانشجو: فعالیت های شورای تحول به چه صورت است؟

آذربایجانی: به طور کلی، هدف اصلی جلساتی که اعضای شورای تحول علوم انسانی برگزار می کنند، این است که مباحث مربوط به علوم انسانی را دنبال کنند و ببینند تحول علوم انسانی چه هست و فرآیندش چگونه می‌تواند تحقق پیدا کند. آسیب‌هایش و کاستی‌هایی که در علوم انسانی داریم چه هستند.

اولین کاری که در شورا انجام شد، این بود که ما به بررسی موضوعاتی که باید روی آنها کار کرد و شناسایی آنها پرداختیم؛ این که چه کارهایی انجام شده و چه کارهایی همچنان روی زمین مانده است.

پس از شناسایی و بررسی، اقدامات لازم برای پیشبرد اهداف شورا انجام شد.

بحث های مطرح شده در جلسات عمومی شورا چهار محور اصلی دارد:

1. بحث محتوا که رشته‌ها، دروس، سرفصل‌ها و متن درسی مربوط به این محور است.
2. بحث اساتید به عنوان مدرسان که بحث ویژگی‌ها، گزینش‌، شاخص‌هایی که باید داشته باشند.
3. دانشجویان و بررسی این امر که کمیت و کیفیت آنها چطور باید باشد و این که حجم دانشجویان علوم انسانی قابل قبول و متناسب با نیازهای جامعه هست یا خیر و همچنین عدم توازن جنسیتی و تاثیرات آن.
4. پایان نامه‌ها و پژوهش‌ها و مجلات علمی و پژوهشی و ....

این چهارمحور، محورهای اصلی هستند که هدف شورای تحول، بررسی شرایط و اتخاذ سیاست های موثر بوده و هست.

خبرگزاری دانشجو: تقسیم بندی فعالیت های شورای تحول علوم انسانی در کارگروه های مختلف به چه صورت است؟

آذربایجانی: پس از بررسی های انجام شده توسط اعضای شورا، 15 شاخه به عنوان شاخه های اصلی علوم انسانی و اجتماعی شناخته شد که متناسب با این 15 شاخه، 15 کارگروه تشکیل شد که کارگروه های روانشناسی، جامعه‌شناسی، حقوق، اقتصاد، تاریخ، فلسفه دین، مطالعات زنان و علوم سیاسی از آن جمله اند.

برای هر کارگروهی بین 10-12 نفر عضو از اساتید صاحب نظر در همان رشته از دانشگاه‌های مختلف مشخص شدند که اولویت انتخاب با کسانی بود که تحول علوم انسانی را باور داشتند.

خبرگزاری دانشجو: با توجه به عضویت در کارگروه روانشناسی، از فعالیت های این کارگروه بگویید؟

آذربایجانی: به نظر من کار اصلی شورای تحول در کارگروه‌ها انجام می‌شود. در کارگروه ها مباحث به طور ریزتر و جدی تر مورد بحث قرار می گیرند.

برخی از کارگروه ها بهتر از سایرین کار خود را پیش برده اند که کارگروه روانشناسی یکی از این کارگروه های موفق به حساب می آید. ما در این کارگروه توانسته ایم چند بحث اساسی را به هدف نزدیک کنیم.

یکی از بزرگترین اهداف این کارگروه، تحول در روانشناسی بوده که سند مربوط به آن تهیه و اقدامات لازم عملیاتی، مشخص و بحث شده است.

از دیگر اقدامات این کارگروه می توان به بررسی مقطع کارشناسی روانشناسی اشاره کرد. در این مورد دو تصمیم مهم اتخاذ شد؛ یکی اینکه گرایش‌ها در سطح کارشناسی تجمیع شود، چرا که الان در سطح دنیا، اکثر کشورها در مقطع کارشناسی، گرایشی برای رشته روانشناسی ندارند و گرایش ها برای کارشناسی ارشد و دکتری است و تصمیم به تجمیع در سطح کارشناسی، یکی از اقدامات مهم این کارگروه است.

دومین اقدام این بود که سه هدف را برای سطح کارشناسی تعریف کردیم: اهداف دانشی، بینشی و توانشی. اولین هدف، اهداف دانشی هستند. به این معنا که دانشجویی که در رشته روانشناسی فارغ التحصیل می شود، باید به دانش روانشناسی تا یک حد خاص اشراف داشته باشد.

در زمینه بینش هم جهت‌گیری‌های کلی روانشناسی را با توجه به پیش فرض‌ها با آن ها آشنا شود و بتواند  قدرت نقد نسبت به آنها بیابد؛ همچنین بتواند جهت‌گیری‌های دینی و ارزشی را اهمیت بدهد.

در بخش اهداف توانشی هم به دلیل این که دانش روانشناسی نیاز به بحث های کاربردی دارد، فارغ التحصیل باید توانمندی های لازم را در یک سری از مهارت ها پیدا کرده باشد مانند بحث های تربیتی و بالینی و سایر کارکردهایی که یک روانشناس می تواند در بخش های مشاوره ای داشته باشد.

به دنبال این اهداف دروس رشته روانشناسی و سرفصل ‌های این دروس تغییر کرده است و برنامه درسی تهیه شده و با مقدمات و توضیحات و سرفصل های نهایی، تحویل شورای برنامه ریزی وزارت علوم شده است که امیدواریم مورد توجه قرار گیرد.

همچنین کارگروه روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد هم برنامه هایی دارد که اعضا، روی 14 گرایش برای این مقطع به توافق رسیده اند و قرار است در جلسات آینده بر روی این امر کار کارشناسی بیشتری انجام شود.

خبرگزاری دانشجو: عملکرد شورا را چطور ارزیابی می کنید؟ چه قدر فعالیت های شورای تحول تا به حال موثر بوده است؟

آذربایجانی: اگر بخواهیم یک برآورد کلی از شورای تحول داشته باشیم به نظر من حرکت آن کند است و علت عمده‌اش هم این است که بخشی از کسانی که در آنجا مسئولیت دارند وقت کافی به این موضوع اختصاص نمی‌دهند.

به نظر من در حال حاضر، نیازی که بحث تحول علوم انسانی دارد تامین نمی‌شود. وقت کافی، بودجه کافی و نیروی انسانی کافی به این امر تخصیص داده نشده است که باید این قضیه نیازمند بازنگری مجدد شورای انقلاب به شورای تحول باشد. 

ادامه دارد...