یک نویسنده:
عباس کریمی حاجی خادمی در گفت‌وگو با خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» در بندرعباس، در موضوع مبدا و جایگاه نمایش های آیینی و تعزیه در هرمزگان گفت: مبـدا نمایش های آیینـی در هرمزگان نیز به طور دقیق مشخص نیست، ولی بـراسـاس شواهـد شهرستان میناب در بر پایی نمایش های آیینی در استان پیشتاز بوده است.
وی بیان داشت: برخی با باور به ایرانی بودن، پاگیری آن را به پیشینــــه 3000 ساله سوگواری بر مرگ پهلوانان مظلوم داستان های ملی ایرانــی چـون سیاوش نسبت داده اند و تعزیه جدا از شباهت هایش با عزاداری های آیینی گذشته، شکل تکامل یافته تر سوگواری های سده های نخستین برای شهدای کربلاست.
این مولف کتاب نمایش های آیینی در شهرستان میناب گفت: عزاداری در اسلام سابقه ای دیرین دارد و از اخبار بر می آید که پیامبر (ص) نیز آن را تأیید کرد و در برگزاری آن همت می گمـاشـت؛ چنان چه سعد بن معاذ و اسیـر بن حضیـر به زنان قبیلـه اشان دستور دادند لباس عزا بپوشند، مسجد بروند و در آنجا برای حمزه (عموی پیامبر) عزا و ماتم برپا کنند و پیامبر(ص) در حق آنان دعا فرمود.
کریمی حاجی خادمی تاكيد كرد: پیامبر (ص) در شهادت جعفرطیار هم خود گریست و هم برای عزاداران که در خانه او جمع شده بودند، طعام تهیه کرد و همچنين ابن سعد از سوگواری برای خاندان علی (ع) به روزگاران امویان خبر می دهد؛ اما شکل آشکار و رسمی سوگواری به روایت ابن اثیر از روزگار حکمرانی آل بویه صورت گرفت.
وي ادامه داد: به طور خلاصه مراسم عزاداری به مرور سیر تکاملی خود را طی کرد و از آن حالت سادگی خارج شد و در قرون اخیر در شکل تعزیه کنونی خود را نشان داد.
این مدرس دانشگاه آزاد میناب تصریح کرد: بـر اسـاس شواهـد می توان گفت شهرستان میناب در بر پایی نمایش های آیینی در استان پیشتاز بوده است و به عنوان نمونه مراسم شیر و کتل و علم پیامبر (ص) در میناب شباهت بسیار زیادی با تعزیه های ابتدایی در ایران دارد.
کریمی حاجی خادمی افزود: این مراسم شباهت به آیین هایی دارد که در زمان آل بویه برگزار شده است و شاید تسلط برمیناب در سال 360ق به دستور عضدالدوله تایید کننده مطلب باشد.
وي افزود: منابع مکتوب راجع به نمایش های آیینـــی در استان در قرون گذشته بسیار محدود می باشـد به طوری که قدیمی ترین منابع راجع به تعزیه استان کتاب دو جلدی حسینعلی قضایی مینابی با عنوان «عمــدة المجالس من کلام قضایی» است که کتابت آن در سال های 1279 تا 1283 ه.ق صورت گرفته است و هـم اکنون در روستای نصیرایی میناب به صورت سنتی نگهداری می شود.
این مدرس دانشگاه آزاد میناب تصريح كرد: البته قضایی ابداء کننده تعزیه میناب نیست؛ بلکه پیش از ایشان تعزیه در میناب رایج بوده است و این مدعا با بررســـی کتاب عمـدة المجالس به اثبات می رسد؛ چرا که قبل از او افرادی مانند ملا مسیحای مینابی، ملا بحرانی، محب علی منوجانی و ملاثانی به سرودن اشعار تعزیه و نوحه پرداخته اند و قضایی خود را اصلاح کننده تعزیه پیش از خود دانسته است.
کریمی حاجی خادمی بيان داشت: با این توجه مراسم عزاداری و تعزیه خوانی در میناب سابقه ای دیرینه دارد و چنانچه از مراسم شبیه به عصر آل بویه سخن رفت؛ اما سابقه شبیه خوانی به شکل امروزی با توجه به وجود اسناد و مدارک، می توان آن را حداقل به دو قر ن تخمین زد.
مراسم «علم پیامبر(ص)» پنجم محرم هر سال در میناب برگزار می شود
وي در بخش دوم سخنان خود در خصوص جایگاه نمایش های آیینی در هرمزگان بویژه میناب اظهار داشت: در این رابطه می توان گفت میناب تا حدودی اصالت خود را حفظ کرده است؛ چنانچه در روز پنجم محرم بر اساس رسم و رسوم گذشته مراسم علم پیامبر (ص) در شهر میناب برگزار می شود و جمعیت بسیار زیادی در آن شرکت می کنند.
کریمی حاجی خادمی افزود: مراسم دیگر که در قبل به آن اشاره شد شیر و کتل است که در صبح عاشورا برگزار می شود و این روزها روز همایش های بزرگ مذهبی در میناب محسوب می شود.
این مدرس دانشگاه آزاد میناب از دیگر مراسم های سنتی استان هرمزگان را تعزیه خوانی (شبیه خوانی) عنوان کرد که مبدا آن شهرستان میناب به حساب می آید.
وی ادامه داد: در استان صدها مکان برای اجرای تعزیه وجود دارد و میناب بیشترین مکان ها را به خود اختصاص داده است؛ به طوری که در بیشتر محلات و روستاهای میناب این مراسم در ماه های محرم، کمتر از آن در ماه صفر و به ندرت در ماه های رمضان و ربیع الاول بر گزار می شود.
کریمی حاجی خادمی تاكيد كرد: اما از این نمایش آیینــی در تمامـی استان بخصوص در شهر بندرعباس در این روزگاران استقبال کمتری نسبت به گذشته صورت می گیـرد.
مولف کتاب «تطبیق تعزیه عاشورایی میناب با تاریخ اولیه اسلام» در خصوص علت فاصله گرفتن شهرستانی ها از عزاداری سنتی و تبعیت از عزاداری تهرانی ها را نیز دلایل متعددی از جمله تأثیر و غلبه از فرهنگ بر خرده فرهنگ دانست.
وی افزود: در این خصوص نقش رسانه ها و انعکاس بیشتر عزاداری های پایتخت در رسانه ملی بی تأثیر نیست و دیگر اختلاط عزاداری های سنتی به تحریفات فراوان را می توان نام برد.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه حفظ شکل سنتی عزاداری بسیار ارزشمند است ، اظهار داشت: امّا فراموش نشود که صرف تکیه بر سنتی بودن نمی تواند مفید باشد کسانی که اشعار نوحه و تعزیه سروده اند منابع معتبر در اختیار نداشته و یا کمتر در دسترس داشته اند و باعث راه یافتن تحریف شده اند.
کریمی حاجی خادمی بیان داشت: با بالاتر رفتن سطح آگاهی اقشار مختلف، بویژه جوانان، آنان را از عز داری های سنتی مثل تعزیه دور کرده است. چنانچه بنده در کتاب تطبیق تعزیه عاشورایی میناب با تاریخ اولیه اسلام به طور مفصل به آن اشاره داشته ام.
وی با بیان اینکه عدم حمایت سازمان ها و ارگان های مسئول، مولفه دیگر این مسئله به شمار می آید، خاطرنشان کرد: این بحث با توجه به برگزاری سمینارها و کنفرانس های متعدد، متأسفانه در حد سخنرانی و ارائه مقاله باقي مي ماند و به مرحله عمل نمی رسد.
این مولف کتاب های تعزیه خوانی در پاسخ به این سوال که آیا نمی شود قالب سنتی عزاداری ها را حفظ کرد و از لحاظ محتوایی و معنایی به اصلاح و تغییر پرداخت، گفت: در واقع نهادهای مسئول در خصوص رواج آیین های سنتی کم کاری کرده اند و به رسالت خود به نحو مطلوب عمل نکرده اند.
کریمی حاجي خادمی همچنین عدم نوآوری و تطبیق عزاداری ها با سلیقه مخاطب امروز و تفاوت خلق و خوی مردم امروز با مردم دیروز را از دیگر علت های کم توجهی به آیین های عزاداری سنتی بر شمرد.
وی گفت: اگر مسئولان بدون شعار زدگی عمل کنند بدون تردید عزاداری های سنتی به جایگاه گذشته خود خواهد رسید و سازمان تبلیغات اسلامی نیز می تواند با ساماندهی هیئت های مذهبی و مداحان اقدامات خوبی داشته باشد.
مولف کتاب «تطبیق تعزیه عاشورایی میناب با تاریخ اولیه اسلام» در پایان خاطرنشان کرد: تلویزیون ملی نیز می تواند با پرهیز از تبلیغ نوعی خاص از عزاداری و اشاعه عزاداری های سنتی مفید سایر نقاط کشور، کمک بسیار مؤثری باشد؛ چرا که عزاداری سنتی اگر با برنامه و درست اجرا شود به جای به تصویر کشیدن مظلومیت امام (ع)، مردم را به دین نزدیک تر كرده، و بیشتر به فلسفه قیام مي پردازد.
ارسال نظرات