عوارض صادراتی راه رسیدن به خودکفایی نیست / افزایش قیمت و کمبود کالاهای کشاورزی نتیجه سرکوب صادراتی محصولات جالیزی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-ندا زارعی: وضع عوارض صادراتی برای برخی محصولات کشاورزی مانند سیب زمینی، پیاز و گوجه فرنگی، یکی از طرح‌ها و برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته بود. بر همین اساس قرار است در سال جاری نیز برای ۷ محصول هندوانه، طالبی، خربزه، ملون، سیب زمینی، گوجه فرنگی و پیاز عوارض ۷۰ الی ۱۰۰ درصدی وضع شود.
با اعمال این سیاست، کشاورزان با محدودیت‌هایی برای صادر کردن محصولات فوق‌الذکر مواجه خواهند شد.

وزارت جهاد کشاورزی هدف خود از این سیاست را جلوگیری از خروج آب مجازی، تعادل قیمت‌ها و تامین نیاز‌های داخلی عنوان کرده است؛ دلایلی که با بررسی کارشناسی و عمیق‌تر، مشخص می‌شود که روش‌های مناسب‌تری برای برای حل این دغدغه‌ها و مشکلات وجود دارد.

این محصولات شاید به اندازه گندم استراتژیک نباشند، اما از اهمیت بالایی در سبد غذایی خانوار کشور برخوردار هستند و اگر تولید آن‌ها کاهش پیدا کند، در آینده با بحران‌های جدی رو‌برو خواهیم شد.

تمامی محصولات ذکر شده به ویژه پیاز، سیب زمینی و گوجه فرنگی، از محصولات پر مصرف و اساسی در کشور محسوب می‌شود.

حجت ورمزیاری، مدیر گروه کشاورزی و توسعه روستایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو درباره این سیاست وزارت جهاد کشاورزی گفت: به طور کلی تعیین تعرفه بالا صادراتی برای محصولات جالیزی کار صحیحی نیست. اول باید بررسی شود که محصولات جالیزی، چند درصد از زمین‌های زیر کشت را به خود اختصاص داده‌اند که این چنین روی این موضوع تمرکز شده است.

وی افزود: این گزاره صحت ندارد که محصولات جالیزی، آب بیشتری نسبت به بقیه محصولات مصرف می‌کنند. اتفاقا بعضی محصولات اساسی مانند ذرت، آب‌بری بیشتری دارند.

عضو هیات علمی گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران با اشاره به این موضوع که راه رسیدن به خودکفایی پایدار، سرکوب محصولات جالیزی نیست عنوان کرد: محصولات جالیزی درصد کمی از اراضی کشاورزی زیر کشت را به خود اختصاص داده‌اند و ارز آوری قابل توجهی نیز دارند. برای رسیدن به خودکفایی راه‌های دیگری از جمله کاهش هزینه تولید در واحد سطح، از بین بردن خلا عملکرد وافزایش تناژ از طریق یکپارچه سازی اراضی کشاورزی وجود دارد. به عنوان مثال، در آمریکا هم قیمت یک کیلوگرم گندم، از قیمت یک کیلوگرم پسته کمتر است. دلیل اینکه در آنجا گندم کشت می‌شود، این است که زمین تحت مالکیت کشاورز، سطح زیادی دارد و به صورت یکپارچه است. زمین‌های خرد، برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد. برای توسعه محصولات اساسی کشاورزی، باید با یک برنامه میان مدت، زمین‌های تحت مالکیت کشاورزان را افزایش بدهیم.

ورمزیاری در پایان، درباره اینکه به مرور زمان با سیاست‌های این چنینی دچار بحران کمبود محصولات جالیزی مواجه خواهیم شد عنوان داشت: اگر عوارض صادراتی بالایی از محصولات جالیزی وضع شود که منتهی به توقف صادرات شود، به تدریج تولید این محصولات در کشورمان کاهش یافته و شاهد افزایش قیمت‌شان خواهیم بود. از نظر من این محصولات، محصول اساسی محسوب می‌شوند. اخیرا قیمت پیاز سر به فلک کشید. در سال ۹۸ هم در بحث رُب، بحران کمبود گوجه فرنگی داشتیم. نباید فکر کنیم که این محصولات کالای لوکس هستند و اگر نباشد مشکلی به وجود نمی‌آید.