فرهنگ کار در ایران؛ تاثیرگذار ولی کم‌پیدا

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ سال که در روزهای پایانی آن قرار داریم سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی است. بخشی از این شعار به کار و کارگر و فرهنگ کار می پردازد. اینکه کار و کارگر ایرانی تا چه میزان توانسته است نقش خود را در توسعه و پیشرفت کشور ایفا کند و اینکه چگونه می شود به بهتر شدن وضعیت فرهنگ کار در ایران کمک کرد همه و همه نیاز به برسی های دقیق و اجمالی دارد ولی نکته ای که در حال حاضر باید به آن اشاره داشت فرهنگ ضعیف کار در ایران است.

بررسی های کارشناسان مسائل اجتماعی ایران نشان می دهد که فرهنگ کار در ایران در مقایسه با جوامع صنعتی در سطح پایین تری قرار دارد، این در حالی است که در جهان صنعتی با حساسیت بیشتر به نقش استراتژیک نیروی انسانی و نگرش های آن به کار و تولید، مفهوم فرهنگ کار از اهمیت فزاینده ای برخوردار شده است.

زمانی که فرهنگ کار نهادینه شود کار به عنوان یک ارزش تلقی می شود و همه افراد جامعه در سطوح مختلف کار کردن را مسیر توسعه موزون جامعه می دانند و از طریق درست کار کردن به توسعه اقتصادی کمک می کنند.

بنا بر نظر اکثر کارشناسان ، فرهنگ و اخلاق کار در ایران نسبتاً ضعیف بوده و بنابراین لازم است فقدان این فرهنگ در جامعه به عنوان یک معضل اقتصادی، اجتماعی تلقی شود و برای شناسایی بهتر وضع موجود از نظر فرهنگ کار، بررسی ها و ریشه یابی هایی صورت گیرد. بر این اساس نیز هنگامی که فرهنگ کار در یک سازمان یا جامعه ضعیف ارزیابی می شود این بدین معنا است که کارکنان به انجام کار مفید و مولد تمایل ندارند و در نتیجه فعالیت های آنها از راندمان و اثر بخشی کمتری برخوردارند . در چنین شرایطی منابع به کار گرفته شده حداکثر بازده ممکن را نخواهد داشت.

مساله ایجاد فرهنگ کار مثبت و حذف فرهنگ منفی در روند کار سازمانی، یکی از موضوعاتی است که سازمان های امروزی با آن روبرو هستند و به نظر می رسد این مقوله چه در میان کشورهای پیشرفته صنعتی و چه کشورهای در حال توسعه ، چهره ای نسبتا یکسان دارد.

اگربخواهیم به مهمترین  عامل موثر بر فرهنگ صحیح کار اشاره کنیم مدیریت حاکم بر یک مجموعه و سبک مدیریت آن است که می تواند با ابزارهای تشویقی و تنبیهی و حتی نشان دادن الگوهای صحیح کاری نقش مهمی را در چگونگی کار کردن پرسنل و زیرمجموعه خود داشته باشد.

چنانچه نظامات مدیریتی از این شرایط و علایق حمایت کند فرهنگ کار تقویت و در غیراین صورت تضعیف خواهد شد. بدیهی است در صورت تضعیف نگرش به فرهنگ کار افراد میزان گریز از کار، سیاه‌کاری، ضایعات استعفا، اخراج و مانند آن افزایش خواهد یافت.

از سویی دیگر اشتغال پایدار مفهومی نیست که بتوان با فعالیت ها و پیگیری های مستمد اقتصادی ایجاد نمود بلکه زیر ساختی است که باید با ایجاد فرهنگ درست کار در سنین کودکی و نوجوانی در آحاد جامعه ایجاد شود.

بنابراین علاوه بر مدیریت و سبک مدیریتی آن خانواده نیز در نحوه برداشت یک فرد از فرهنگ کار تاثیر گذار است. پس با برقراری ارتباط متقابل بین خانواده و فرد می‌توان به صورت ضمنی و غیرمستقیم بسترسازی لازم برای ایجاد و پرورش فرهنگ کار را فراهم ساخت والدینی که یک فرهنگ کار قوی را ابزار می‌دارند فرزندان خود را به سوی بهره‌مند شدن از فرهنگ کار قوی می‌کشانند.

همین که فردی وارد محل کار می‌شود در ارتباط با تصورات و عکس‌العمل دیگران، نگرش‌های کار شکل یافته او در دوران طفولیت تایید شده و یا مورد نقض قرار می‌گیرد. در این میان مفهوم اشتغال پایدار رابطه تنگاتنگی با جایگاه کار در جوامع دارد. نظام آموزشی کشور نیز می تواند در این زمینه گام های اساسی بردارد.

فرهنگ کار بدون کار مفهومی ندارد. کار کردن و فرهنگ کار بایستی نهادینه شود تا از این طریق بتوان بنیادهای فرهنگ کار را بنا نهاد و در جهت تقویت آن گام برداشت. فرهنگ کار به معنای پذیرش اصول، الگوها، رفتارها و قواعد صنعت تولید است که با اعمال ساز و کارهایی بایستی آن را ایجاد، مراقبت و کاربردی کرد. بدون تردید ساختار اقتصادی جامعه بر فرهنگ کار موثر است. امید است بتوانیم با جدیت بیشتری شعار سال را پیگیری کنیم و تلاش روزافزون را سرلوحه زندگی فردی مان قرار دهیم.

در نهایت اینکه عصاره فرهنگ کار چگونگی تولیدات ملی و میزان آن می‌باشد که خود بر رفاه اجتماعی  و اقتصادی اثر می‌گذارد بنابراین منافع  فرهنگ صحیح کار در انتها به خود کارگران، کارمندان و سایر اقشار جامعه می رسد و برای ارزشی کردن تولید و سودآوری، گریزی نیست جز اینکه در سازمان و جامعه فرهنگ کار رواج پیدا کند.

* کاریکاتورهای استفاده شده در این گزارش برای جشنواره «ساخت ایران» با موضوع تولید ملی ارسال شده بود؛ این جشنواره به همت موسسه فرهنگی خاکریز ایمان و اندیشه در دانشگاه زاهدان برگزار شد.
 
کاریکاتور اول اثری از جواد طیرقی اکبرپور، کاریکاتور دوم اثری از پویا، کاریکاتور سوم اثری از جواد تکجو و کاریکاتور چهارم اثری از هوشمند است.