رسانه؛ نقشی بی‌بدیل در فرهنگ‌سازی مصرف کالای داخلی

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ برای اینکه مصرف تولیدات داخلی به یک عادت و فرهنگ تبدیل شود باید کارهای زیادی انجام گیرد که در این میان به نظر می رسد مهمترین پل ارتباطی بین مردم، مسئولان و تولیدکنندگان رسانه ها هستند.

در دنیایی که مردم وابستگی انکارناپذیری به رسانه‌ها و آموخته ها دارند و دانسته‌هایشان از طریق رسانه‌ها تامین می شود و همچنین به خاطر انتظاری که از رسانه‌ها، بخصوص از رسانه ملی می‌رود و با توجه به فرمایش امام (ره) که تلویزیون را دانشگاهی عمومی می‌دانستند، رسانه در تبدیل کردن مصرف داخلی به یک عادت و فرهنگ برای مردم، می‏تواند نقشی اصولی و هدفمندی ایفا کند.

رهبر معظم انقلاب نیز با اشاره به وجود فرهنگ ناصحیح استفاده از کالای خارجی در جامعه، نقش صدا و سیما را در فرهنگ سازی استفاده از تولید داخل بسیار مهم ارزیابی و تأکید کردند: فرهنگ سازی برای مصرف کالاهای ساخت داخل، نیازمند تفکر، مطالعه، نگاه عمیق، برنامه ریزی و در نظر گرفتن ابعاد روان شناختی اجتماعی این موضوع است که صدا و سیما و دیگر دستگاه های تبلیغاتی باید در این خصوص اهتمام جدی داشته باشند.

رسانه‏ها در زندگی روزمره مردم و نیز در بازنمایی مفاهیم و اندیشه‌های مختلف نقش اساسی دارند و تا حدود زیادی قادرند اندیشه‌های بسیاری را در ذهن مردم پرورش دهند.

بنابراین وظایف زیادی را می‏توان در باب فرهنگ سازی برای مصرف تولیدات داخلی متوجه رسانه، البته همراه با اقدامات و برنامه‌ریزی‏های دولت و در نهایت مردم دانست؛ به این ترتیب این سه باید با همکاری متقابل برای عملی شدن اهداف و همکاری با نهادهای برنامه ریز پیشگام باشند.

بخش علمی کشور نیز در این راه وظیفه سنگینی بر عهده دارد و آنچه می‌تواند تاثیرگذاری مهمی در توسعه تولید و‌ ترویج فرهنگ مصرف تولید داخل داشته باشد، بخش علمی کشور و گسترده‌تر شدن ارتباط دانشگاه با صنعت است‌.

دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های مشاوره و زیرمجموعه‌های آنها می‌توانند نقش پشتیبانان تولید را از طریق کمک به تحقق خواسته‌ها و نیازهای شناسایی شده بازار و مصرف‌کنندگان توسط صنعتگران و آگاهی‌رسانی به تولیدکنندگان از فناوری‌های روز ایفا کنند.

آنچه مسلم است اینکه دست‌کم پنج حوزه سیاستگذاری، تولیدی، اجتماعی، فرهنگی و علمی در تحقق مصرف کالای ایرانی نقشی اساسی دارد.

در حوزه سیاستگذاری لازم است تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران کلان کشور همچون دولت و مجلس با تدوین قوانین مرتبط و حمایت مناسب از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، فضای کشور را برای دستیابی به یکی از شاخص‌های اقتصاد مقاومتی که همان ‌ترویج فرهنگ مصرف کالای داخلی است، رهنمون کنند.

در همین راستا همکاری دستگاه‌هایی که در مولفه‌های کلان اقتصادی همچون نرخ ارز و تورم موثرند نیز ضروری خواهد بود؛ چرا که همکاری آنها کاهش قیمت تمام شده و کنترل افزایش قیمت‌ها را به گونه‌ای موثر مدیریت می‌کند، بنابراین فضای کسب و کار باید فضایی مناسب برای تولید باشد.

اگر از بعد خارجی به موضوع مصرف کالای داخلی نگاه کنیم، می بینیم که اصولاً در ادبیات تاریخ اقتصاد توسعه نیز کسانی که در خصوص روش‌های استعمار، استثمار و تقسیم کار بین کشورهای استعمارگر و مستعمره صاحب نظر هستند، به این مهم اعتراف نموده‌اند که کشورهای غارتگر غربی از جوانب مختلفی حقوق سایر کشورها و ملت ها را تضییع کرده اند؛ از جمله با دزدیدن منابع خام، تخریب الگوی مصرف و ایجاد اشتیاق کاذب به مصرف کالاهای بیگانه، قبضه‌ دانش و فناوری و ندادن جواز انتشار به کشورهای دیگر، تحریم اقتصادی و ممانعت از دسترسی به ابزارهای سرمایه‌ای و نیازهای ضروری، شبیخون فرهنگی و فرهنگ زدایی و بسیاری از روش‌های دیگر برای شکستن دژهای مستحکم اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی که در نهایت در جهت منافع دنیایی کوتاه مدت و بلند مدت آنها بوده است.

یکی از این راه‌ها «کشورگشایی به‌وسیله‌ فتح بازارهای مصرف کالاهای مصرفی و صادراتی آن‌ها» بوده است.

در نهایت اینکه حوزه فرهنگی نیز تاثیر مهمی در‌ ترغیب مردم به مصرف کالای ایرانی ایفا می‌کند؛ این محور، رسانه‌های مکتوب و تصویری را شامل می‌شود‌.

رسانه‌ها با فرهنگ‌سازی در کشور ضمن ایجاد شرایط مناسب برای ‌ترویج مصرف کالای داخلی در میان مصرف‌کنندگان، اطمینان بیشتری در اذهان مردم نسبت به کالای ایرانی ایجاد می‌کنند.

وظایفی چون آگاهی‌بخشی و هوشیار کردن ذهن مردم نسبت به ظرایف و دقایقی که درباره مصرف تولیدات داخلی وجود دارد، بعد دیگر ماجراست. باید ابعاد و جوانب این موضوع، آهسته، ولی پیوسته، مورد توجه و مداقه قرار گرفته و در رسانه‌های مختلف به فراخور حال و زبان مخاطبان گوناگون و سطوح مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
 

* کاریکاتورهای استفاده شده در این گزارش برای جشنواره «ساخت ایران» با موضوع تولید ملی ارسال شده بود؛ این جشنواره به همت موسسه فرهنگی خاکریز ایمان و اندیشه در دانشگاه زاهدان برگزار شد.

کاریکاتور اول اثری از مهدیه کلانتری، کاریکاتور دوم اثری از الهام عطایی آذر، کاریکاتور سوم اثری از جواد طریقی اکبرپور و کاریکاتور چهارم اثری از حامد مرتضوی علوی است.