ایران و هند شرکایی برازنده برای همکاری/ رایزنی ظریفِ دیپلمات‌های ایرانی در مسیر کشور ۷۲ ملت

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو،زهرا مهران راد؛"دهلی از تحریم‌های یک جانبه علیه ایران حمایت نمی‌کند" این جمله خانم سوشا سوارج وزیر خارجه هند می‌شود تیتر اصلی مذاکرات ظریف با همتای هندی و دست به دست از رویترز گرفته تاBBC ورسانه‌های داخلی می‌چرخد. 

 

 

تقریبا از خروج یک جانبه امریکا به عنوان کشوری به اصطلاح تاثیرگذار در برجام دو هفته می‌گذرد، دو هفته‌ای که دیپلمات‌های ایران با رویکردی جدید پا به عرصه جهان و منطقه گذاشته اند.

رویکرد، ایجاد فرصت دوباره  که البته به نظر نمی‌رسد دیپلمات‌های ایرانی برای اتخاذ تصمیمات جدید چندان منتظر رای و تصمیم اروپایی‌ها باشند تا آن‌ها برای سرنوشت برجام تصمیم بگیرند، بلکه به موازات مذاکره با اروپا رایزنی با شرق را نیز کلید زده اند تا به اصطلاح همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نچیده باشند.

 

تقریبا اواخر سال گذشته بود که رئیس جمهور نیز سفری به هند داشت سفری که به ادعای بسیاری از کارشناسان هدف اصلی آن همکاری‌های اقتصادی به ویژه توسعه بندر چابهار بود، پروژه‌ای که در صورت به ثمر رسیدن بندر چابهار را به قطب انتقال نفت و گاز جهان تبدیل می‌کند.

 

 

 

 

پروژه‌ای که به نظر می‌رسد از اهمیت استراتژیک بالایی برای ایران، هند و افغانستان برخوردار است ودرصورت بهره‌برداری از آن مراودات بین سه کشور بدون نیاز به عبور از خاک پاکستان از طریق خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند صورت خواهد گرفت.

 

 

از سوی دیگر بندر چابهار از طریق زمینی به زرنج افغانستان و کابل متصل می‌شود به این ترتیب افغانستان هم از طریق زمینی به دریا متصل می‌شود. به هر حال به نظر می‌رسد یکی از اهداف سفر اخیر وزیر امور خارجه کشورمان در صدر هیئتی بلند پایه از مسئولین اقتصادی کشور سرو سامان دادن به طرح‌ها و تفاهم‌هایی است که روسای جمهور و نخست وزیر دو کشور در سفر روحانی به دهلی به امضا رساندند که از جمله آن تعیین وضعیت بندر چابهار است.

همکاری در پروژه چابهار برای هند حیاتی‌ومهم  است
البته "غلامرضا انصاری" معاون اقتصادی وزیر خارجه که دراین سفر ظریف را همراهی می‌کرد معتقد است هندی‌ها از این همکاری بیشتر نگران خودشان هستند، چون این کشور به عنوان کشوری که بالاترین میزان رشد را در کشور‌ها دارد به دنبال آن است که بازار بی دردسری برای خود دست و پا کند تا بتواند به دیگر نقاط جهان نیز دسترسی داشته باشد که یکی از راه‌های دسترسی هند به کریدور شمال- جنوب، بندر چابهار است که البته تا ۱۵ ماه آینده مدیریت موقت فاز اول پروژه چابهار در اختیار هندی‌ها قرار خواهد گرفت.

 

تاخیر‌های رخ داده در پروژه چابهار به عهده هردوطرف ایرانی و هندی است
انصاری ذکر این نکته را نیز ضروری می‌داند که اگر بخواهیم از مدار انصاف خارج نشویم، بخشی از تاخیر‌های به وجود آمده در اجرای این پروژه به عهده دو طرف است و نمی‌توان صرفا طرف مقابل را متهم به کوتاهی و کم کاری کرد.

"همکاری با پروژه‌های ایرانی " صدای واحدی که از نهاد‌های اقتصادی هند به‌ گوش می‌رسید
اما معاون اقتصادی وزیر خارجه امیدوار و مصمم به این است که براساس رایزنی‌های صورت گرفته با مقامات اقتصادی هند در ماه‌های آینده قطعا پروژه بندر چابهار با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت و آنچه از دستگاه‌های اقتصادی هند شنیده شده هم صدایی برای همکاری با پروژه‌های اقتصادی ایران است. (متن کامل سخنان معاون اقتصادی وزیرخارجه را اینجا بخوانید.)

برجام وصول طلب‌های نفتی ایران از هند را به‌دنبال داشت/ اما آیا این روند ادامه خواهد داشت؟
به هر حال به نظر می‌رسد تهران و دهلی نو در کنار هم می‌توانند شبه قاره و غرب آسیا را به هم متصل کنند. توافق برجام سبب شد بالاخره و پس از تاخیر فراوان دهلی شش میلیارد دلار از بدهی خود را به ایران پرداخت کند بدهی که به خاطر واردات نفت از ایران بود و هندی‌ها براین استدلال بودند که با توجه به تحریم‌های بانکی جهانی علیه ایران، آن‌ها قادر به پرداخت این بدهی نیستند، اما در شرایط فعلی و پس از خروج پدرخوانده بی مسئولیت از برجام این نگرانی وجود داشت که به خاطر احتمال شروع تحریم‌های ثانویه امریکا علیه ایران، این اتفاق تاثیر مهمی بر صادرات نفت ما به هند به عنوان یکی از بزرگترین مشتریان نفتی داشته باشد.

نگرانی از خروج آمریکا از برجام تنها چیزی بود که در رایزنی با هندی‌ها حس نشد/ در قوانین هند شرکت‌های خصوصی درمعامله با کشور‌ها کاملا مختار هستند
برای روشن شدن این موضوع به سراغ "مجتبی خسرو تاج" معاون وزیر صنعت معدن تجارت که از دیگر همراهان ظریف در سفر به دهلی بود رفتیم ودر گفتگوئی اختصاصی از او پرسیدیم آیا هندی‌ها نگران خرید نفت از ایران براساس تحریم‌های ثانویه آمریکا بودند که وی صراحتا پاسخ داد:
اتفاقا تنها چیزی که اصلا در این رایزنی‌ها احساس نمی‌شد نگرانی هندی‌ها در خصوص خروج آمریکا از برجام بود البته آن‌ها در چارچوب قوانینی که در کشور خود دارند نمی‌توانند بخش خصوصی را مجبور کنند که حتما با یک کشور مشخص کار کند یا بخش خصوصی را از کار کردن با کشوردیگر برحذر دارند، اقتصاد هند به نحوی است که فعالین اقتصادی آزادی تصمیم گیری دارند و بسیاری از شرکت‌های خصوصی هندی صاحب سرمایه یا دارایی در آمریکا نیستند و نگرانی از کار با ایران را ندارند.

 

 

 

ضمن اینکه در ساختار حکومتی آن‌ها سازوکاری تدارک دیده شده که در آن بخش دولتی و شرکت‌های دولتی نیز می‌توانند فعالیت‌هایی داشته باشند. (متن کامل گفتگوی اختصاصی با معاون وزیر صنعت را اینجا بخوانید)

پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل شبه‌قاره هم کماکان این نظرات راتایید می‌کند، به اعتقاد او ایران نباید به دنبال بالا بردن انتظارات از کشوری مانند هند باشد، اما در عوض شرکت‌های کوچک‌تر و بخش خصوصی در هند می‌توانند با توجه به ساختار حکومتی و اداری این کشور که براساس فدرالی اداره می‌شود و هر کدام از ایالات استقلال عمل دارند به طور سهل‌تر با ایران وارد معاملات شوند.
ملازهی البته از پویایی و نقش پررنگ این شرکت‌ها وموسسات خصوصی در داخل هند هم می‌گوید واینکه این شرکت‌ها در معاملات اقتصادی بین المللی چندان دستی ندارند که آمریکا بتواند راه آن‌ها را برای معامله با ایران مسدود کند.

سفر ظریف به هند مانع تنگنا‌های احتمالی در حوزه فروش نفت به این کشور خواهد شد
بیژن نامدار زنگنه وزیرنفت جمهوری اسلامی نیز در این میان از رایزنی‌های نفتی همکاران دیپلمات خود درحوزه هند به عنوان دومین مشتری نفت ایران و دومین کشورپرجمعیت جهان ناراضی نیست از او پرسیدیم سفر معاونین وزارت نفت به همراه ظریف به هند و دستاورد‌های نفتی آن‌ها را چطور ازیابی می‌کنید که گفت: دستاورد‌های ظریف و هیئت همراه اقتصادی از سفر به هند را بسیار مثبت و راهگشا بود.

 

 

وی در پاسخ به این سوالکه آیا این سفر گشایش‌هائی هم در حوزه فروش نفت ایران داشته است یا نه؟ گفت:این سفر قرار نبود گشایشی در حوزه نفت داشته باشد، بلکه بنابود از ایجاد تنگنا جلوگیری کند؛ که به لطف خداوند تا الان همه چیز مثبت بوده است. (متن کامل این گفتگوی با وزیر نفت را اینجا بخوانید)

البته شاهد این مدعا‌ها نیز همان سخنان وزیر خارجه هند است که با قاطعیت اعلام کرد"موضع دهلی مستقل از هر کشور دیگری است و هند تنها تحریم‌های سازمان ملل را دنبال خواهد کرد و از تحریم‌های یک جانبه حمایت نخواهد کرد"

 

ظریف: خوشبختانه جامعه بین‌الملل علاقه‌مند به حفاظت پر قدرت از توافق هسته‌ای است
محمد جواد ظریف نیز در حاشیه دیدار با همتای هندی خود با حضور در جمع خبرنگاران گفت:
ما از صبح امروز جلسات مختلفی در سطح معاونین وزرا در وزارتخانه‌های گوناگون داشتیم. وی گفت: «در این جلسه هم بحث‌هایی که شد را مرور کردیم و دولت هند همان‌طور که خانم وزیر خارجه در مصاحبه امروز خود اعلام کردند تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را به رسمیت نمی‌شناسد و دو طرف تصمیم دارند که روابط خود را در همه حوزه‌ها گسترش دهند.»

وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: «بانک مرکزی بحث‌های خوبی در حوزه نفت و ادامه همکاری‌های نفتی و همچنین حوزه‌های اکتشاف نفت و همکاری‌ها در پروژه‌های نفتی و همکاری برای تعاملات بازرگانی، پولی و مالی بین دو کشور داشت.»
ظریف افزود: «همچنین استفاده از ارز‌های ملی و صحبت در خصوص راه‌آهن، همکاری‌هایی که در زمینه خطوط راه‌آهن، بندر چابهار و کریدور شمال- جنوب برای همکاری‌های گسترده‌تر ترانزیتی میان دو کشور را داشتیم.»

وی ادامه داد: «در جلسه طولانی که امروز بعد از ظهر با خانم وزیر داشتیم تمام این حرف‌ها مرور شد و تصمیم گرفتیم که علاوه بر توافقات صورت گرفته کمیته‌های مشترکی هم برای همکاری‌های بانکی و هم همکاری‌های بازرگانی به خصوص توافقات تعرفه‌ای میان دو کشور، تعرفه ترجیحی و همکاری‌های بانکی و نفتی کمیته‌هایی تشکیل شود و روی موضوعات جدیدی که بعد از خروج امریکا از برجام، نحوه ادامه و تقویت همکاری‌ها صورت پذیرد، اما اراده سیاسی دو کشور و زمینه‌های همکاری این دو بسیار خوب است لذا بنده بسیار از این سفر رضایت دارم.»

 

 

وزیر امور خارجه تصریح کرد: «بحث‌های خوبی صورت گرفت و این‌ها نشان می‌دهد خوشبختانه جامعه بین‌الملل علاقه‌مند به حفاظت پر قدرت از توافق هسته‌ای است.»

ظریف در پایان خاطرنشان کرد: «بر این اساس ما، شرکای تجاری و سایر اعضای برجام نیازمند آن هستیم که این روش را ادامه دهیم تا اینکه بتوانیم در صورت گرفتن تضمین‌های لازم از طرف آنها، برجام به حیات خود ادامه دهد»

اراده قوی ایران وهند برای همکاری راهگشا خواهد بود
به هرحال به‌نظر می‌رسد تهران ودهلی‌نوعلی‌رغم همه فشار‌ها و کارشکنی‌های موجود شرکایی برازنده‌ برای یکدیگر هستند و اراده‌ای قوی برای تعمیق روابط خود در حوزه‌های مختلف سیاسی-اقتصادی دارند که این را به‌سادگی می‌توان ازسخنان وزرای خارجه دوکشور پس از رایزنی‌های صورت گرفته فهمید، به‌ویژه آنکه دوکشور نیاز‌های متقابلی دارند که هریک می‌توانند این نیاز‌ها را برای دیگری مرتفع و شرایط بهره‌برداری از قرارداد‌های مشترک بین دو کشور را افزایش دهد.