آوینی سقوط تمدن غرب را نزدیک می‌دانست

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو از مشهد، مهدی نصیری مدیرمسئول و سردبیر اسبق روزنامه کیهان شب گذشته در دومین جلسه بزرگداشت سید شهیدان اهل قلم شهید مرتضی آوینی، با موضوع «آوینی، متفکر دوران گذار» که در دانشگاه علوم اسلامی رضوی در حرم مطهر برگزار شد، گفت: ما درباره فردی صحبت می‌کنیم که سیری از ظلمات به نور داشته، فردی که ایمان و عقیده خود را با تحقیق انتخاب کرد.

نصیری با اشاره به سیر تغییر تفکر شهید آوینی، بیان کرد: در جوانی وارد عوالم روشنفکری در دانشگاه هنر شد، به مرور دچار تحول در تفکر خود شد و با انقلاب امام خمینی(ره) این تحول گسترده‌تر و با پیروزی انقلاب، تفکرات غرب‌گرایانه او کاملا تغییر کرد.

مدیرمسئول و سردبیر اسبق روزنامه کیهان، شخصیت شهید آوینی را دارای دو وجه برشمرد و افزود: یکی هنرمندی وی و یکی متفکر و حکیم بودن اوست، او در مقوله غرب‌شناسی حکیم بود؛ بسیاری از خواص ما، هنوز توجه لازم به این وجه شخصیتی وی را ندارند و تنها دید هنری به او دارند.

وی ادامه داد: ما مستندساز و هنرمند خوب داریم اما متفکر زمان‌شناس و غرب‌شناس نداریم، به شدت خلا وجود دارد؛ در روایات اسلامی توصیه به زمان‌شناسی شده‌ایم تا مورد هجوم اشتباهات قرار نگیریم و اینکه حق‌شناسی ما کمال نمی‌یابد مگر اینکه گمراهی و باطل‌شناسی هم داشته باشیم.

نصیری با اشاره به مفهوم زمان‌شناسی، بیان کرد: باید در هر دوره‌ای از زمانه، عوامل تاثیرگذار را در ابعاد مختلف بشناسیم، به خصوص در روزگار ما که با تمدن غرب مواجه هستیم، تمدنی که در همه جا نفوذ کرده و  روز به روز هم شتاب بیشتری می‌گیرد؛ در دوره ما ضلالت مسلط است و همه فرهنگ‌ها را اسیر خودش می‌کند، تجدد مدرنیسم و تمدن غرب است.

مدیرمسئول و سردبیر اسبق روزنامه کیهان خاطرنشان کرد: آوینی هم زمان‌شناس بود، هم تاثیرگذارترین موضوع زمان یعنی غرب را می‌شناخت؛ امروز دو تحلیل از زمانه داریم، یک صد سال اخیر ما، از یک سو، زمانه‌ای تکامل یافته و رو به رشد است لااقل در مقوله‌های مادی و معیشتی که در کتاب‌هایی در حوزه علل پیشرفت غرب و عقل ماندگی مسلمین هم به آن پرداخته می‌شود؛ از سوی دیگر تحلیل داریم که رنسانس منشا یک تمدن منحط بوده و انحطاط در این عصر را به وجود آورده که در اشعار اقبال لاهوری هم آن را می‌بینیم، متاسفانه امروز بسیاری از ما هنوز به همین دیدگاه 70 سال پیش اقبال هم نرسیده‌ایم.

وی افزود: اما دیدگاه آوینی به تحولات زمانه و تمدن غرب که موثرترین پارامتر دوران بود، چندین محور اصلی از دیدگاه این شهید بزرگوار داریم، در نگاه رایج غربی به عنوان شروع تاریخ بشری با کودکی و جهالت ترسیم می‌شود؛ همچنین پس از مدرنیته تفکر انکار خداوند غلبه یافت، تا پیش از آن مشرکان بسیاری داشتیم اما کافر و دهری مسلکان در اقلیت بودند، آوینی سیر تمدن را به آسمان مرتبط نمی‌داند.

نصیری با اشاره به تفکر اسلامی در چگونگی شکل گیری تمدن بشری، عنوان کرد: ما معتقد هستیم که بشریت با حضرت آدم آغاز شد و ایشان به علم اسما خداوند تجهیز بودند و تمامی علوم لازم بشری را دارا بودند و همین  نقطه آغاز تمدن شد، پس جهالت و عصر حجری وجود نداشته است.

مدیرمسئول و سردبیر اسبق روزنامه کیهان در تایید این تفکر، افزود: تا دوران مدرن یعنی 200 سال پیش که عصر ماشین نام گرفت، نوسانات تمدنی بسیار اندک است، کشاورزی و تامین سایر نیازهای بشری از اوایل خلقت تا آن زمان تغییرات اندکی داشته است.

وی با بیان اینکه چرا در تمدن مدرن به عقل بریده از وحی، اصالت داده می‌شود، بیان داشت: این یک انحراف از مسیر تمدنی پیامبران است، اگر این پیشرفت‌ها در مسیر تمدن صحیح بود، پیامبران آن را به ما می‌دادند، انبیا الهی این تمدن را در مدار مصلحت بشر نمی‌دانستند و بحران‌های امروز را می‌دیدند؛ آوینی سیر خطی تمدن بشری را رد می‌کند و تجربی بودن تمدن را نیز، او تمدن را دریافتی از پیامبران می‌داند.

نصیری با اشاره به بخش دیگری از تفکرات شهید آوینی، اظهار داشت: به گفته آوینی، انبیا ما علم را برای تفسیر عالم می‌خواستند،اما فرانسیس بیکن می‌گوید که علم را باید برای تغییر عالم بخواهیم؛ آوینی گفت:" علم معطوف به قدرت نیست بلکه معطوف به خشیت است؛ غرب به دنبال قدرت‌طلبی، تاکید بر ریاضات و برخی علوم دیگر برای تامین کادرهای لازم برای توسعه یافتگی خود را دارد".

مدیرمسئول و سردبیر اسبق روزنامه کیهان با گلایه از سیستم آموزشی مدارس، بیان کرد: متاسفانه در نظام آموزشی ما، خدا مسکوت گذاشته می‌شود به جز در دو درس قرآن و دینی؛ در سایر درس‌ها هیچ اشاره ای به نقش خداوند نمی‌شود؛ راجع به تکنولوژی‌های مدرن خواص ما هنوز هم می‌گویند که بسته به چگونه استفاده ما از این ابزارها، مسئله‌ای ندارد.

وی در رد این تفکر تاکید داشت: آوینی تکنولوژی را یک ابزار جهت‌دار می‌داند، مثلا حیات وحش ما نابود شد به دلیل ابزارهای سهل الوصولی که ساخته شد برای بهره‌کشی بی‌حد و مرز از حیات دنیا و حالا حیوانات بسیاری منقرض می‌شوند؛ درحالی که با علوم انبیاء ما، انسان‌های حریص اگر می‌خواستند هم با تیر و کمان نمی‌توانستند تعداد حیوانات زیادی شکار کنند.

نصیری افزود: آوینی می‌گوید که  این ابزارها جهت‌دار هستند و اقتضائی دارند که انسان را اسیر خودشان می‌کنند؛ آوینی، تمدن جدید فاستوسی می‌خواند! فاستوس یک شخصیت یونان باستان بود که قدرت بی پایان می‌خواسته و شیطان به او می‌گوید برای چنین قدرتی باید روحش را به شیطان بفروشد؛ و این مثالی کامل برا تمدن افسارگسیخته مدرن است.

مدیرمسئول و سردبیر اسبق روزنامه کیهان با اشاره به این که آوینی، سینما را تاثیرگذارترین وسیله فرهنگی نمی دانست، افزود: وی می‌گفت که اگر سینما بهترین ابزار بود، پیامبران با دوربین مبعوث می‌شدند؛ بشر جدید در تقابل زمین و آسمان، زمین را انتخاب کرده و در تقابل انسان و خدا، طرف خودش را گرفته؛ این بار جاهلیت تئوریزه شده و عصر خرافه‌گرایی شروع شده است.

وی در پایان بیان کرد: سید شهیدان اهل قلم، سقوط تمدن غرب را قریب الوقوع می‌دانست و این را بر اساس سنت‌های الهی در قرآن کریم می‌گفت، در قرآن آمده که وقتی زمین زینت خود را برگرفت و چشم‌نواز شد و اهل زمین خیال کردند که حالا مسلط بر آن شده‌اند، در این شرایط اوج ثروت و قدرت بشر، مرحله سقوط آن‌ها و عذاب الهی خواهد رسید؛ انقلاب اسلامی در دید آوینی، مرحله‌گذاری از تمدن غرب به انقلاب مهدی(عج) است و خود انقلاب اسلامی را منشا تحول در اذهان بشری می‌داند تا روزی که ظهور اتفاق می‌افتد.