به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری دانشجو، محمد زعیم زاده در سرمقاله روزنامه فرهیختگان نوشت:
با آزادی «مسجد نوری» موصل باید گفت که خلافت داعش یا به قول حیدرالعبادی «دولتچه باطل داعش» را باید پایان‌یافته تلقی کرد. به این ترتیب داعش که طی سه‌سال گذشته بخش‌های وسیعی از شمال عراق را تحت اشغال درآورده بود، اقلیم کردستان عراق را با تهدید جدی روبه‌رو کرده بود و می‌رفت با تصرف بغداد، کیان حکومت عراق را با خطر فروپاشی روبه‌رو کند، امروز در آخرین مواضع خود در مناطق کوچکی از عراق ازجمله تلعفر، حویجه، قائم و شرقاط که البته نقاطی مهم هستند، مشغول جنگ است و به‌زودی یا باید تسلیم یا کشته شود. با پایان داعش، تهدیدات پیش روی دولت عراق از حوزه نظامی به مسائل سیاسی و امنیتی تبدیل خواهد شد که می‌توان در حوزه‌های زیر به آنها اشاره کرد.
الف) چالش‌های سیاسی
• گفت‌وگوهای ملی و روابط گروه‌ها و جریانات سیاسی- مذهبی
در این بخش به‌رغم مسکوت‌ماندن نسبی اختلافات سیاسی بین جریانات مختلف در دوره جنگ با داعش به‌زودی شاهد افزایش این تنش‌ها خواهیم بود. در همین راستا جریانات سنی در عراق فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌اند و از مدتی پیش نشست‌های خود را در اردن و ترکیه آغاز کرده‌اند تا بتوانند برای آینده عراق به وحدت نظری دست یابند. اگرچه افرادی چون سلیم جبوری، رئیس مجلس عراق اعلام کرده که نشست آتی این جریان در بغداد برگزار خواهد شد اما چهره‌های اصلی این جریان همچون طارق الهاشمی، صالح مطلک، اثیل نجیفی و خمیس الخنجر به دلایل امنیتی و سیاسی در ترکیه، اردن و اقلیم کردستان حضور داشته و امکان و میلی برای سفر به بغداد را ندارند.
با وجود این مذاکره با این جریان سنی و رسیدن به تفاهم با آنها در ادامه روند سیاسی عراق می‌تواند تا حد زیادی مانع نارضایتی بخشی از اهل سنت شده و آنها را وارد چارچوب سیاسی عراق کند.
سیدعمار حکیم، رئیس ائتلاف هم‌پیمانی ملی عراق و نیز رئیس مجلس اعلای اسلامی نیز در همین راستا طرح گفت‌وگوهای ملی را از مدتی پیش آغاز کرده تا بتواند گروه‌ها و جریانات مختلف عراقی را گردهم آورده و راهی برای برون‌رفت از وضعیت سیاسی کنونی عراق پیدا کند.
• همه‌پرسی برای استقلال اقلیم کردستان عراق
مقامات اقلیم کردستان عراق که از آغاز جنگ بغداد با داعش بر طبل جدایی می‌کوبیدند و درگیری عراق را جنگ اعراب با هم می‌خواندند که لزومی به مداخله آنها ندارد با نزدیک‌شدن به پایان داعش، موضوع استقلال اقلیم را با جدیت بیشتری دنبال می‌کنند. مسعود بارزانی در همین راستا 25 سپتامبر (سوم مهر) را زمان برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان خوانده است.
اگرچه این موضوع با واکنش و مخالفت جدی آمریکا، ترکیه، ایران، آلمان و نیز اتحادیه اروپا روبه‌رو شد اما گویا مسعود بارزانی تلاش دارد به هر نحو ممکن این همه‌پرسی را برگزار کند. مسعود بارزانی هفته گذشته در مصاحبه با «فرانس 24» ضمن هشدار به تعویق بیشتر برگزاری همه‌پرسی که به گفته وی بیش از 14 سال از موعد آن گذشته، یادآور شده است: «هرگونه تلاشی برای تعویق همه‌پرسی خطر بروز جنگ خونین و فاجعه مصیبت‌بار را به همراه خواهد آورد.» همه‌پرسی و استقلال اقلیم کردستان که بخشی جریانات کردی نیز از آن حمایت می‌کنند، می‌تواند از چالش‌های مهم پیش روی دولت عراق بعد از داعش به حساب آید.
ب) چالش‌های اقتصادی
• بازسازی عراق: براساس اعلام کمیسیون مالی مجلس عراق در بهمن سال 95، این کشور بیش از 36 میلیارد دلار را برای جنگ با داعش صرف کرده است. همچنین خسارت‌های این گروه تروریستی به زیرساخت‌ها و پروژه‌های عراق تاکنون 30 میلیارددلار برآورد شده است.
به این موارد باید کاهش قیمت نفت طی سه سال گذشته که بیش از 50 درصد کاهش را شاهد بوده و نیز تخریب زیرساخت‌های عراق طی مدت تحریم این کشور در دوره صدام به مدت یک‌دهه را اضافه کرد.
• فساد گسترده در شئون اقتصادی و سیاسی عراق نیز دولت بغداد را برای روند بازسازی دچار مشکلاتی خواهد کرد. این موضوع را نباید فراموش کرد که نارضایتی‌های ناشی از مسائل اقتصادی به‌خصوص میان اهل سنت زمینه‌ساز تحرکات ضددولتی، ایجاد گسل‌های اجتماعی و نهایتا شکل‌گیری گروه تروریستی داعش شد. بازهم همین روند در صورت اهمال و سهل‌انگاری در روند سازندگی و مقابله با فساد اقتصادی می‌تواند منجر به اعتراضات اجتماعی و شکل‌گیری گروه‌های تروریستی دیگری شود. طی روزهای گذشته شاهد اعتراضات مردمی نسبت به قطعی برق در مناطق جنوبی عراق نظیر بصره بودیم که در صورت رسیدگی نکردن می‌تواند به سایر نقاط کشور نیز تسری یابد.
ج) چالش‌های امنیتی
اگرچه داعش به‌زودی از بین خواهد رفت اما بافت اجتماعی عراق به‌خصوص در مناطق شمالی به‌گونه‌ای است که همواره بستر شکل‌گیری جریانات مخالف دولت مرکزی را خواهد داشت. حزب بعث که چند دهه در این کشور قدرت را در دست داشته به‌سادگی اجازه نخواهد داد روند دولت‌سازی جدید در این کشور شکل بگیرد و به هر نحو ممکن تهدیدات امنیتی را متوجه دولت مرکزی خواهد کرد.
این تهدیدات خفته با استفاده از نارضایتی برخی گروه‌های اجتماعی پتانسیل بیداری مجدد را خواهند داشت. نباید فراموش کرد که بخش اصلی و مغز متفکر داعش افسران عالی‌رتبه بعثی بودند. داعش به‌زودی پایان خواهد یافت اما دولت مرکزی باید هرچه سریع‌تر در دو حوزه تفاهم ملی و همگرایی سیاسی و نیز بازسازی اقتصادی و مبارزه با فساد به‌طور جدی وارد شود تا ضمن از بین‌بردن زمینه‌های ظهور مجدد این گروه‌های تروریستی، شاهد ثبات و توسعه این کشور مهم همسایه باشیم.