در نشست تحلیلی راهپیمایی عظیم اربعین مطرح شد
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-فاروق حفیظی، نشست تحلیلی راهپیمایی عظیم اربعین حسینی با حضور جمعی از اساتید و اعضا هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی برگذار شد. در این نشست دکتر محسن حبیبی عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه و مدیر این نشست در ابتدا گفت: وقتی مطلع شدیم تعدادی از اساتید دانشگاه علامه در راهپیمایی عظیم اربعین امسال شرکت کرده اند درصدد اجرا این نشست برآمدیم.
دکتر ابوالقاسم فاتحی مدیر گروه علوم اجتماعی پردیس تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه گفت: اولین بار در سال 78 و در زمان صدام به عراق سفر کردم و در آن زمان با وجود اینکه صدام حکومت می کرد کاملا محسوس بود که حکومت عراق توسط ائمه معصومین علیه السلام اداره می شود و همان جا احساس می کردم که حکومت صدام بر این اساس چندان دوام نخواهد آورد و همینگونه هم شد.
وی در ادامه این سوال را مطرح کرد که چرا با وجود حضور مردم از فرهنگ ها و نژادهای مختلف در راهپیمایی اربعین، این اختلافات همه به کنار گذاشته می شوند و همه زیر یک پرچم گرد می آیند؟ وی در ادامه برای پاسخ به این سوال افزود: از نظر من با وجود این همه اختلافات فرهنگی، زبانی و نژادی ولی همه در چیزی تحت عنوان "هویت حسینی" جمع می شوند و به عباری دیگر به همه افراد حاضر در پیاده روی اربعین یک لقب مشترک می دهند و آن هم "زائر امام حسین" است و این مثل نخ تسبیحی است که باعث اتحاد و یکرنگی می شود.
مدیر گروه علوم اجتماعی پردیس تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه در ادامه تصریح کرد: این درحالی است که در همین ایران خودمان با وجود شباهت های زیاد و مشترکات بسیار بین مردم، برای مثال ما می بینیم که افراد در رانندگی گذشتی از خود نشان نمی دهند و مراعات همدیگر را نمی کنند.
فاتحی در ادامه گفت: البته اربعین برای جوانان یک نوع تخلیه انرژی ارزشی نیز محسوب می شود یعنی نوعی از تخلیه انرژی که نشاط اجتماعی به همراه دارد و در عین حال یک تخلیه انرژی کاذب نیست.
وی همچنین با اشاره به پیاده روی اربعین یادآوری کرد که: یکی از پیام های مهم پیاده روی اربعین بازتولید معارف امام حسین، دین اسلام و تعالیم پیامبر اسلام است. از نظر من اگر مسیحی ها اربعین را داشتند با آن کل دنیا را می گرفتند چونکه اربعین یک فرا جنبش اجتماعی جهانی است.
فاتحی در ادامه این مسئله را مطرح کرد که چرا افرادی که به زیارت اربعین می روند، پس از بازگشت از زیارت همچنان به همان آدم های سابق تبدیل می شوند و اثری از اثرات زیارت در آنها پیدا نمی شود؟ وی در ادامه و در جواب به این سوال افزود: از نظر بنده دلیلش این است که تقوای جمعی از تقوای فردی مهمتر است و در اربعین نوعی تقوای جمعی حاکم است و به همین جهت اگر هم عده ای مثلا تندخو یا عصبی باشند، در آنجا این چیزها بروز نمی کند و این به خاطر همان تقوای اجتماعی حاکم بر پیاده روی اربعین است در حالی که اگر همین تقوای جمعی در خانه یا شهر آن افراد حاکم باشد، احتمالا انسان ها همان انسان های اربعین می شوند.
مدیر گروه علوم اجتماعی پردیس تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه در پایان در مورد دلیل بایکوت خبری پیاده روی اربعین در رسانه های جهانی گفت: پیاده روی اربعین نقش ستون فقرات جامعه مهدوی آینده را بر عهده دارد و از نظر بنده بایکوت خبری شدن این مراسم یک اتفاق غیرطبیعی نیست.
در ادامه این نشست دکتر علیرضا امیدبخش عضو هیئت علمی گروه زبان اسپانیولی دانشگاه علامه در ابتدای سخنانش اشاره کرد که: از مرحوم دولابی سوال می کنند مگر همه ائمه نور واحد نیستند و مگر همه شان کشتی نجات نیستند؟ ایشان می فرماید: بله، ولی کشتی امام حسین علیه السلام سریع تر از همه می رود.
دکتر امیدخش در ادامه افزود: من وقتی از دور این مراسم اربعین را می دیدم، می گفتم اینها همه اش شور است و به خودم می گفتم پس چه موقعی قرار است که اینها به شعور تبدیل شود؟ ولی وقتی خودم به پیاده روی اربعین رفتم، نظرم کاملا عوض شد.
وی در ادامه تصریح کرد: پیاده روی اربعین را می توان یک الگو آرمان شهری برای جهان معرفی کرد.
این عضو هیئت علمی گروه زبان اسپانیولی دانشگاه علامه در ادامه افزود: در زلزله "هائی تی" آمریکایی ها افتخار می کنند که 4 میلیون وعده غذایی توزیع کرده اند درحالیکه در اربعین بیش از 200 میلیون وعده غذایی داده می شود.
امیدبخش در ادامه گفت: من بارها بچه های عراقی را که به زائران خدمت می کردند و مثلا به التماس یک دستمال کاغذی به آنها می دادند را دنبال کردم که ببینم آیا اینها از طرف کسی تحت فشار هستند که اینگونه رفتار می کنند؟ بعد از آن دیدم که خیر، اینها خودشان و بدون هیچگونه اجباری درصدد خدمت به زائران برمی آیند و این برای من نکته بسیار جالبی بود.
وی در پایان با انتقاد از بایکوت خبری مراسم اربعین توسط رسانه های جهانی گفت: در ایام اربعین 100 نفر در شهری در غرب برای دفاع از حقوق هم جنس بازان اجتماع می کنند و این اتفاق رسانه ای می شود در حالیکه راهپیمایی میلیونی اربعین در این طرف دنیا در حال برگذاری است و هیچ جایگاهی در رسانه های جهانی ندارد.
در ادامه نشست دکتر عباس اشرفی عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اولین چیزی که این سفر در ذهنم تداعی می کند این حدیث امام علی علیه السلام است که می فرمایند: "سبک بال باشید تا سبک بال شوید و برسید." در واقع اینکه در سفر اربعین از همه دنیا و مادیات فقط یک کوله پشتی را با خودت ببری، واقعا جالب توجه است.
وی در ادامه با اشاره به ویژگی های منحصر به فرد دیگر مراسم اربعین گفت: یک رنگی، یک صدایی و خدایی بودن در پیاده روی اربعین بسیار جالب توجه است هرچند که در راهپیمایی های دیگری مثل راهپیمایی 22 بهمن جلوه هایی از این موضوع را می بینیم ولی این امر در پیاده روی اربعین بیشتر از هرجای دیگری مشاهده می شود.
اشرفی در مورد "عدالت جویی و عدالت گستری" سومین ویژگی تمایزبخش پیاده روی اربعین گفت: عدالت جویی و عدالت گستری در این مراسم دیده می شود به این معنا که همه در حال حرکت به سوی یک فرد عدالت گستر هستند و از این هم اطلاع دارند.
این عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه افزود: وحدت غایی نیز از جمله ویژگی های بارز این پیاده روی است. به عبارتی دیگر همه به یک شکل و با یک نیت حرکت می کنند و به خاطر همین از نظر بنده همه افراد یک بهجت خاصی دارند درحالیکه از نظر ظاهری آنجا هیچگونه اسباب و وسیله بهجت آوری وجود ندارد.
وی در ادامه تصریح کرد: پیاده روی اربعین یک نمونه کوچک و البته ناقصی از جامعه آرمانی مهدوی است. وی در ادامه در این باره افزود: ما در یکی از شب ها در موکب هندی ها خوابیدیم درحالیکه زبان و فرهنگمان باعث دوری ما از هم نشد.
اشرفی در پایان گفت: من شنیده بودم که وقتی حضرت صاحب تشریف می آورند از نجف تا کربلا پر از جمعیت خواهد شد و این پیاده روی در نظر من تجلی کوچکی از این موضوع است.
دکتر خراسانی زاده استاد بازنشسته و مدرس علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در ادامه نشست گفت: سال گذشته در جریان راهپیمایی اربعین با خودم کاغذ آوردم که خاطراتم را بنویسم ولی دیدم که اگر بخواهم هر روز خاطرات را بنویسم، باید 50 صفحه پر کنم و اینگونه اصلا به پیاده روی نمی رسم و از ادامه راه می مانم و به همین جهت است که می توانم بگویم پیاده روی اربعین سرشار از تجربیات خوبی است.
خراسانی زاده در ادامه تصریح کرد: بسیاری از خانواده های عراقی با وجود اینکه از نظر اقتصادی وضعیت خوبی ندارند ولی کارهای ارزشمندی را از آنها در ایام اربعین می بینیم به طوری که بنده یک شب در یکی از این خانه های بین مسیر پیاده روی مهمان شدم، وضع خانه آنها به گونه ای بود که وقتی مهمان نوازی اینها را می دیدید، تعجب می کردید.
در ادامه این نشست تحلیلی دکتر ادشیر انتظاری مدیر گروه پژوهشگری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: با توجه به موضوع "جهانی شدن" که در حال حاضر مطرح است، فرهنگ جهانی در حال جایگزینی به جای فرهنگ های ملی است. جهانی شدن زمانی می تواند صورت مطلوبی به خود بگیرد که از طریق تعامل و تشریک مساعی صورت گیرد ولی درحال حاضر روند این روند به گونه ای است که یک قدرت و یک اقتصاد و فرهنگ، خود را برتر معرفی می کند و به این ترتیب جهانی شدن ماحصل تعامل نمی شود بلکه حاصل تحمیل قدرت برتر می شود.
انتظاری در ادامه افزود: من راهپیمایی اربعین را در چارچوب قطب بندی جهان اسلام می بینم و این بستری است برای آمادگی جهان اسلام و به همین جهت اکثر رسانه های غالب بر جهان این واقعه را بایکوت می کنند، درحالی که هر کسی که در راهپیمایی شرکت کرده، خود رسانه ی این راهپیمایی عظیم می شود.
دکتر هادی آجیلی عضو هیئت علمی روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی، راهپیمایی عظیم اربعین را حرکتی بر خلاف ارزش های لیبرال سرمایه داری معرفی کرد و گفت: وقتی که ارزش های حاکم بر جوامع لیبرال سرمایه داری را در نظر می گیریم و با پیاده روی اربعین مقایسه می کنیم، می بینیم که این پیاده روی با این ارزش ها به طور کامل در تناقض است.
وی در ادامه و در توضیح این مسئله افزود: بر اساس منطق جهان مدرن، مرز بین کشورها و از جمله عراق و ایران و یا مرز بین ایران و افغانستان یک مرز ناسیونالیستی و ملیتی است درحالیکه در واقع اینگونه نیست و این مرزها در پیاده روی اربعین از میان می روند، هرچند که این مرزها تقریبا از بعد از جنگ جهانی دوم و در تفاهم نامه بین انگلیس و فرانسه به صورت قراردادی تنظیم شده است، یعنی این دو کشور پس از جنگ جهانی دوم، کشور عثمانی را با مرزهای قراردادی تجزیه کردند و این مرزهای کنونی ادامه همان مرزبندی هاست.
آجیلی در ادامه و با اشاره به دومین ویژگی جوامع لیبرال سرمایه داری گفت: دومین ویژگی این گونه جوامع اصالت سودی است که با عقلانیت ابزاری همراه می شود، یعنی ما از طریق کارهایمان به دنبال سود هستیم. این درحالی است که ما در پیاده روی اربعین می بینیم که آن شخص عراقی و یا همان میزبان زائر امام حسین، خواهش می کند که بیایید از غذا و نذری من بخورید و این در واقع کاملا برخلاف آن ارزش های اصالت سود جوامع مدرن است.
این عضو هیئت علمی روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی گفت: سومین ویژگی جوامع لیبرال سرمایه داری رفاه طلبی است. در نظام های لیبرال سرمایه داری، سرمایه گذاری های عظیمی در جهت امور رفاهی انجام می شود، چون وجود رفاه در زندگی بسیار مهم تلقی می شود در حالیکه در پیاده روی اربعین هم زائر و هم میزبان هر دو خود را به سختی می اندازند. زائر عمدا مسیر نجف تا کربلا را پیاده روی می کند درحالیکه می تواند مسیر نجف تا کربلا را با وسایل نقلیه و با قیمت مناسب برود ولی دوست دارد که در این مسیر به سختی بیافتد.
دکتر آجیلی در ادامه تصریح کرد: در نظام سرمایه داری "نمود" اصالت دارد نه "بود"، به عبارت دیگر نمودِ آن چیزی که وجود دارد بسیار مهم است و در اینجاست که "نمود" ساخته می شود درحالیکه در پیاده روی اربعین "بود" مهم است و کاری با "نمود" نداریم. به بیان ساده تر در راهپیمایی اربعین آنچه دیده می شود این است که افراد چندان به دنبال "نمود" و نشان دادن و رسانه ای کردن نیستند بلکه اصل برای آنها همان "بود" یا نیت است.
وی در مورد ویژگی پنجم جوامع لیبرال سرمایه داری گفت: در ارزش های نظام لیبرال سرمایه داری، امنیت یک اصل است و ملاک بسیاری از کارها قرار می گیرد درحالیکه کسانی که در اربعین شرکت کرده اند می دانند که هر لحظه ممکن است اتفاقی بیافتد ولی باز با این وجود به این مسیر ادامه می دهند و با اشتیاق بیشتر در راهپیمایی شرکت می کنند.
این عضو هیئت علمی روابط بین الملل دانشگاه علامه خاطرنشان کرد: اصالت فرد در ارزش های لیبرال سرمایه داری بسیار اصل اساسی محسوب می شود و ملاک بسیاری از کارها قرار می گیرد در حالیکه در پیاده روی اربعین دیگرخواهی و زائرخواهی مطرح است نه فردگرایی و خودخواهی. در مسیر راه موکب هایی هستند که دیگران را ماساژ می دهند و یا پاهای کسانی که پیاده رفته اند را مالش می دهند این درحالی است که اگر در شریط عادی پای شخصی که چندین روز پایش را نشسته و در کفش بوده را کسی ماسا نمی دهد در حالی که ما به کرات می بینیم افرادی را که در طول مسیر پیاده رفته اند و شاید چند روز است که پای شان را نشسته اند را این افراد خادم با تمایل و بلکه با خواهش و التماس ماساژ می دهند و می شویند و این کاملا با ارزش های اصالت فرد در تناقض است.
آجیلی در مورد آخرین ویژگی جوامع مدرن در قیاس با راهپیمایی اربعین گفت: می توان مدیریت و تدبیر از بالا به پایین در نظام لیبرال سرمایه داری را موضوعی اساسی دانست و این درحالی است که من نه در خدمت رسانی ها و نه در تنظیم موکب ها، برنامه ریزی از قبل تعیین شده ای را ندیدم.
وی در پایان در این باره افزود: طبق اطلاعات بنده و مستندات، ظرفیت شهر کربلا 5 میلیون نفر است، حال سوال اینجاست که آیا کسی در این ایام برنامه ریزی می کند که این 5 میلیون نفر صبحانه، ناهار، شام و یا آب آشامیدنی نیاز دارند و چگونه باید آنرا تامین کرد؟ بنده به شما عرض می کنم که برای این موارد و در این سطح وسیع هیچگونه برنامه ریزی از قبل نتعیین شده ای وجود ندارد و البته که مشکلی هم در این زمینه به وجود نمی آید.
در ادامه این نشست حجت الاسلام سید ضیا حسینی معاون دفتر نهاد رهبری دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در اسلام یک شرایطی برای حج واجب در نظر گرفته شده است که یکی از این شرایط اطمینان از امنیت جانی شخصی حاجی است ولی در زیارت امام حسین اینگونه نیست و در آموزه های اسلام آمده که حتی اگر احتمال خطر جانی هم هست، زیارت امام حسین ترک نشود. در واقع تعالیم اسلام اینگونه نیست که بخواهد از این طریق انسان را به خطر بیاندازد بلکه پیام این است که برای احیای تفکر حسینی توسط مسلمانان باید خطرهای موجود پذیرفته شود و سنت خدا این است که اسلام توسط بندگان مخلص خودش و از این طریق حفظ و اجرا شود.
حجت الاسلام حسینی در ادامه تصریح کرد: گاهی در بعضی روایات داریم که زیارت امام حسین عمر انسان را زیاد می کند. حال سوال اینجاست که اگر کسی در مسیر این زیارت، جان خود را از دست بدهد، پس بر اساس این روایت این اتفاق چگونه تحلیلی می شود؟ وی در پاسخ به این موضوع گفت: اگر کسی عجلش رسیده باشد، آیا بهتر است که در راه زیارت امام حسین جان بدهد و یا اینکه مثلا در بستر و یا در شهر خود بمیرد؟ خب قاعدتا مرگ در کربلا و یا در مسیر کربلا یک ارزش دیگری دارد.
معاون دفتر نهاد رهبری دانشگاه علامه طباطبایی در پایان تصریح کرد: اربعین تمرین ورزیده شدن همه اقشار مردم است که اگر حضرت صاحب ندا دادند، همه آمادگی دل کندن از کسب و کار و زندگی را داشته باشند. به عبارت دیگر پیاده روی اربعین تمرینی است برای دل کندن از دنیا و مادیات.
دکتر علینژاد عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن دانشگاه علامه در پایان این نشست گفت: کربلا رفتن هم یک فرصت و هم یک تهدید است و به همین خاطر وقتی بعد از اربعین باز به حالت قبل از زیارت برمی گردیم، این خود یک تهدید محسوب می شود.
وی افزود: من زمانی می توانم خودم را کربلایی بدانم که با خودم چیزی از آنجا آورده باشم یعنی چیزی به دست آورده باشم. اگر زیارت با معرفت انجام شود، می توان چیزی از این سفر به دست آورد.
ارسال نظرات