آیا موافقت‌نامه پاریس با اجماع جهانی روبروست؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، در آذر ماه سال گذشته، توافقی در پاریس حاصل شد که بر اساس آن کشورهای عضو معاهده تغییر اقلیم سازمان ملل متعهد به کاهش انتشار دی‌اکسید کربن در اتمسفر زمین شدند. در جریان امضای این موافقت‌نامه بین‌المللی در محل سازمان ملل، 174 کشور با امضای موافقت‌نامه، همراهی خود را اعلام کردند؛ اما پذیرش رسمی این موافقت‌نامه نیازمند تأیید رسمی در مجالس کشورها است تا به طور رسمی به موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس ملحق شوند.

مسئولان سازمان محیط‌زیست و تعدادی از کارشناسان این حوزه معتقدند، در مورد موافقت‌نامه پاریس اجماع بین‌المللی وجود دارد و عدم پیوستن کشور به این معاهده بین‌المللی موجب انزوا کشور و از دست رفتن فرصت تعامل با جهان می‌شود. اما صرف نظر از محتوای موافقت‌نامه و تعهدات موجود در آن، بررسی سابقه عملکرد کشورها در معاهده قبلی (پیمان کیوتو) و سیر اظهارات و موضع­گیری‌های اخیر در مورد توافق فعلی، نشان می‌دهد اجماع موجود بسیار شکننده و غیر قابل اتکا است.

ایالات‌متحده آمریکا که یکی از مهم‌ترین حامیان این موافقت‌نامه محسوب می‌شود، پذیرش موافقت‌نامه را بدون گذراندن از سنا و تنها با تأیید رئیس‌جمهور عملی کرده است. این امر موجب انتقادهای زیادی از دولت اوباما شد و تعدادی از سناتورها دولت را متهم به دور زدن قانون کردند. این در حالی است که رئیس‌جمهور جدید آمریکا نه تنها موافقت‌نامه پاریس را تعهد بدی برای آمریکا می‌داند، بلکه اعتقادی به مسئله تغییر اقلیم ندارد و این می‌تواند موجب خروج آمریکا از موافقت‌نامه پاریس شود. اتفاقی که در زمان زمامداری بوش پسر افتاد و منجر به خروج آمریکا از پیمان کیوتو شد.

همچنین روسیه با وجود امضای موافقت‌نامه در محل سازمان ملل متحد، به دلیل عدم تأیید در پارلمان خود تاکنون به طور رسمی به موافقت‌نامه پاریس ملحق نشده است و پیش بینی ها می­گوید تا سال 2020 نیز فرآیند بررسی در داخل روسیه به طول می­انجامد. در بین کشورهای همسایه، عربستان سعودی به عنوان یکی از مهمترین کشورهای دارنده منابع نفت نیز با وجود پیوستن به موافقت‌نامه پاریس از دادن هرگونه تعهد کمی اجتناب کرده و صرفا به ارائه تعهدات کیفی بدون امکان سنجش تحقق یا عدم تحقق اکتفا کرده است.

در نتیجه اولا اجماع بین المللی به معنی همراهی کشورهای جهان در مورد موافقت­نامه پاریس وجود ندارد. ثانیا با خروج کشورهای تأثیرگذار از این موافقت‌نامه احتمال خروج و یا عدم انجام تعهدات توسط دیگر کشورها وجود دارد و این موجب تزلزل در کل اهداف مدنظر موافقت‌نامه می‌شود.