به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو؛ برنامه ثریا بعد از دو ماه سکوت با برنامه جنجالی مناطق آزاد و بررسی لایحه دو برابر کردن گلوگاه های واردات به کشور به روی آنتن برگشت. در دو ماه گذشته برخی رسانه ها با ابراز نگرانی ها از تعطیلی ثریا گمان زنی هایی کرده بودند مبنی بر اینکه مشکلات بوجود آمده ممکن است موجب محدودیت هایی برای این برنامه صریح انقلابی بشود.
نقد صریح مناطق آزاد روی آنتن زنده برنامه تلویزیونی با مستندهای دیدنی از این مناطق به عنوان نسخه لیبرال ها برای مناطق محروم و در تقابل قرار دادنش با نسخه انقلاب اسلامی و جهاد سازندگی ثابت کرد سکوت دو ماهه برنامه ثریا آرامش قبل از طوفان بوده است.
این برنامه در بخش اصلی با حضور روح الله ایزدخواه، کارشناس ارشد توسعه منطقه‌ای و در بخش گپ و گفت با حضور حسین جلیلیان از پرسنل شرکت تلفن همراه جی ال ایکس و مهدی احمدی، کارگردان مستند "دوچاهی، نقطه پرواز" بر روی آنتن سیما رفت. همچنین دکتر محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و مهندس یوسف نژاد عضو هیئت‌رئیسه مجلس میهمانان تلفنی ثریا بودند.
مهمترین نکات مطرح شده در این برنامه به شرح ذیل است:
-ثریا بعد از دو ماه سکوت، طوفانی شروع کرد
-نقد صریح نسخه تاریخ گذشته لیبرال ها برای محرومیت زدایی
ا-فزایش 100 درصدی تعداد مناطق آزاد؛ به نام مردم بومی، به کام وارد کنندگان و سودجویان
-مناطق آزادی که قرار بود "سکوی صادرات" باشند، "دروازه واردات و قاچاق" به کشور شده‌اند
-مناطق آزاد هم مثل برجام، امید واهی و آدرس های غلطی که لیبرال ها برای حل مسائل کشور می دهند
-از فراموشی تجربه خیره کننده جهاد سازندگی در محرومیت زدایی تا اصرار بر تکرار فاجعه مناطق آزاد
-منافع سیاسی و انتخاباتی مهمترین عامل برای افزایش مناطق آزاد
-کارنامه مناطق آزاد؛ صادرات نمک، گچ بنایی و هندوانه؛ واردات لوازم خانگی و لوازم آرایشی وکالاهای مصرفی
-هدف گیری لایحه ای که می خواهد گلوگاه های واردات به کشور را دو برابر کند
-واردات 5 برابر صادرات در مناطق آزاد
-پیش‌بینی افزایش 50 الی 70 منطقه ویژه جدید به لایحه دولت در مجلس !
-وضعیت نامناسب GLX ؛ رکود و عدم حمایت دولت
بازگشت دوباره ارباب رخنه‌ها و پدرخوانده
محسن مقصودی، مجری برنامه ثریا در ابتدا خاطر نشان کرد: انشالله ثریا بتواند با همان صراحت همیشگی دیدبانی برای ایران باشد، وی اعلام کرد که مستندهای ثریا هم آماده شده و از هفته های آتی پخش مستندهای ثریا آغاز خواهد گشت. وی همچنین خبر از آماده‌سازی قسمت‌های دیگر مجموعه مستند «ارباب رخنه‌ها» و قسمت بعدی «پدرخوانده» داد که در یک دو هفته آتی پخش خواهد شد.
محسن مقصودی، مجری برنامه ثریا موضوع این برنامه را «مناطق آزاد تا جهاد سازندگی» عنوان کرد و گفت: می‌خواهیم مدل مطلوب محرومیت‌زدایی از نگاه انقلاب اسلامی بررسی کنیم. آیا افزایش دو برابری مناطق آزاد که لایحه دولت بوده است و مجلس رأی مثبت داده، مدل مطلوبی برای رفع محرومیت از مناطق کشور است؟ این سؤالی است که با کارشناس برنامه، دکتر روح اله ایزدخواه، کارشناس توسعه منطقه‌ای و دو مهمان برنامه، جناب یوسف نژاد عضو هیئت‌رئیسه مجلس جناب پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، موردبررسی قرار خواهیم داد.
مهاجرت برای اقدام و عمل
دکتر روح الله ایزدخواه، عضو هیئت‌علمی دانشگاه در پاسخ به سؤالی پیرامون علت مهاجرت به همراه خانواده از تهران و سکونت در استان سیستان و بلوچستان به‌عنوان یکی از استان‌های محروم کشور گفت: به‌هرحال مباحث اقتصاد مقاومتی تا زمانی که فقط بر زبان باشد امکان دارد بعد از یک مدت بر ضد خودش تبدیل شود، از طرف دیگر در این استان‌های محروم همانند سیستان و بلوچستان، مسائل و کارهای بسیاری وجود دارد که درصورتی‌که فردی توانایی داشته باشد، در این مناطق فرصت برای اقدام و عمل هست. هر فردی با هر تخصصی اگر بخواهد کمکی بکند، در این مناطق بیکار نخواهد ماند. مردم این استان بسیار کمک می‌کنند. با کمک نهاد‌هایی که قرار شده شعار سال را جدی بگیرند، تصمیم گرفتیم که به این استان برویم.
منطقه آزاد مدل توسعه‌ای 70 سال پیش
مقصودی بابیان اینکه بعد از انقلاب اسلامی، نگاه‌های متفاوتی به محرومیت زدایی در کشور وجود داشته است، دستاوردها و نقاط ضعف جدی وجود داشته است. ایجاد منطقه آزاد در مناطق مرزی یکی از ساده‌ترین راه‌حل‌ها پیرامون رفع محرومیت در این مناطق بوده است. به نظر جناب‌عالی این نگاه تا چه میزان مبتنی بر نگاه انقلاب اسلامی است؟
روح الله ایزدخواه، کارشناس ارشد مسائل توسعه منطقه‌ای گفت: مناطق آزاد و ویژه یک نسخه قدیمی است که برای 70 الی 80 سال گذشته است. آن‌چنان هم که گمان می کردند این مدل معجزه می‌کند، این‌گونه نبود. در دنیا هم این‌گونه لجام‌گسیخته به سمت مناطق آزاد نرفته اند. در حال حاضر کشور چین با جمعیت بالا و وسعت بسیار، فقط 20 منطقه ویژه دارد؛ اما در کشور ما، 64 منطقه ویژه داریم 12 منطقه هم در حال تصویب است.
مردم منطقه هیچ جایگاهی در مدل مناطق آزاد ندارند
وی افزود: منطقه فقط یک بعدش فعالیت اقتصادی است که با تسهیل قوانین و مالیات، فعالیت‌های اقتصادی روان شود. بعد مهم‌تر، عوامل انسانی منطقه هستند، مردم منطقه هستند؛ اما در طرح‌هایی با مدل مناطق آزاد و وِیژه، هیچ برنامه‌ای برای مردم تدوین نمی‌شود. این نگاه، نگاه انسان‌محور به توسعه نیست. نکته دیگر این است که آیا در حال حاضر مشکل اصلی بالا بودن 2 درصد تعرفه است یا مسائل و مشکلات علل دیگری دارند؟ در حال حاضر مباحثی همچون خوشه‌های صنعتی، زنجیره‌های تولید و اقتصاد دانش‌بنیان هیچ جایگاهی در توسعه با مدل مناطق آزاد ندارد. این نسخه بسیار قدیمی است و با اقتضائات امروز نمی‌خواند.
آیا مناطق آزاد برای مردم بومی فایده‌ای داشته؟
مقصودی با بیان اینکه ارزیابی مشخصی از عملکرد مناطق آزاد در کشور وجود ندارد، افزود: سؤالی که باید برای مردم مناطق جدید مصوبه شده پاسخ داده شود این است که آِیا ایجاد مناطق آزاد برای مردم مناطق آزاد در کشور، منجر به آبادی و عمران شده است؟
این بخش با ارائه پژوهشی جهت مقایسه واردات و صادرات کالا در مناطق ویژه و آزاد کشور از سوی مجری برنامه تلویزیونی ثریا آغاز گشت.
مقصودی ضمن بیان اینکه مردم در بسیاری از مناطقی که مصوب شده تا مناطق آزاد گردند، گمان می‌کنند اتفاق خاصی رخ خواهد داد، گفت: برخی مسئولین هم این‌چنین فکر می‌کنند. بعضاً هم این موضوعات دستمایه مسائل سیاسی و انتخاباتی می‌گردد.
وی افزود: لایحه دولت در مجلس گذشته رد شد. یک لایحه جدید در این مجلس آمد که یک‌فوریت آن در صحن رأی آورده است تا موردبررسی قرار گیرد. هفت منطقه موردنظر عبارت‌اند از اینچه برون- استان گلستان، مهران-استان ایلام، سیستان-استان سیستان و بلوچستان، بانه و مریوان-استان کردستان، جاسک-استان هرمزگان، بوشهر- استان بوشهر. اهداف این مصوبه شامل جذب سرمایه‌گذاری خارجی، تولید و ایجاد اشتغال و ... ذکرشده است.
مناطق آزادی که قرار بود سکوی صادرات باشند، دروازه واردات و قاچاق به کشور شده‌اند!
وی با بیان اینکه طی سال‌های 80 – 91 واردات هرسال چندین برابر صادرات بوده است، گفت: نمودار حجمی هم گویای این مطلب است که مناطق آزاد دروازه واردات شده‌اند. یعنی مناطق آزادی که قرار بود "سکوی صادرات" باشند، دروازه واردات و قاچاق کالاهای مصرفی و لوکس به کشور شده اند!
وی افزود: در این نمودار مقایسه صادرات و واردات کالا طی سال‌های 80-91 به تفکیک در 6 منطقه آزاد بررسی‌شده است که به‌طور متوسط واردات در این مناطق چند برابر صادرات است.
مقصودی با اشاره به نمودار ارزش اقلام واردشده به مناطق آزاد به ترتیب ارزش است، گفت: بر طبق این نمودار، خودرو بیشترین اقلام واردات بوده است و سیگار، پارچه، لوازم‌یدکی خودرو، پوشاک، اسباب‌بازی، برنج و تلفن همراه، تلویزیون، یخچال و کفش انواع کالاهای مصرفی از این مناطق واردشده است. طبق بررسی‌ها در سه منطقه، بیش از 60 درصد اقلام کالاهای لوکس و مصرفی و کالاهای تمام‌شده بودند. جالب آنکه آمار شفافی از عملکرد این مناطق بعد از سال 91 منتشر نمی شود!
کارنامه منطقه آزاد قشم؛ صادرات نمک، گچ بنایی و هندوانه ؛ واردات لوازم خانگی و لوازم آرایشی و کالاهای مصرفی
مقصودی در ادامه با اشاره به سخنان یکی از مسئولین گمرک قشم گفت: ایشان اقلام عمده سبد صادرات منطقه آزاد قشم را نمک صنعتی، گچ بنایی، خرما و هندوانه عنوان کردند. این در حالی است که صادرات این اقلام نیازی به ساختار مناطق آزاد ندارد و خام فروشی است.
وی با استناد به سخنان این مسئول، اقلام عمده واردات به جزیره قشم را قطعات جاروبرقی، یخچال، برشته‌کن است که در مناطق آزاد سر هم می‌شود، همچنین روغن‌موتور، لوازم‌آرایشی و بهداشتی لوازم خودرو، توتون و کولر گازی عمده اقلام وارداتی به قشم هستند. بر طبق نمودار، مجموع سرمایه‌گذاری خارجی طی سال‌های 80 الی 91 در کل 7 منطقه آزاد، کمتر از 3 میلیارد دلار بوده است. این میزان سرمایه‌گذاری بسیار کم است.
به گفته مقصودی، شرکت‌های کمی در این محدوده‌ها، ثبت‌شده‌اند و عمده این شرکت‌ها صنعتی نیستند بلکه شرکت‌های تجاری هستند.
تامین مالی مناطق آزاد از طریق واردات
مقصودی با اشاره به دلیل واردات بیش‌ازحد در این مناطق گفت: مراکز پژوهشی علت اصلی حجم بالای واردات را، راهکار قانونی تأمین مالی مناطق آزاد است. بر طبق قانون، درآمد این مناطق از بخشی از تعرفه واردات باید تأمین شود. برای نمونه هم می‌توان به سخنان سرپرست گمرک قشم اشاره کرد، وی مدعی شده است که منبع اصلی درآمد گمرک قشم تا سال 95 از محل واردات کالا به سرزمین اصلی تأمین‌شده است.
مجری برنامه تلویزیونی ثریا، با اشاره رتبه‌بندی مناطق آزاد در جهان، گفت: مناطق آزاد ما جزء 50 منطقه آزاد برتر جهان به لحاظ زیرساخت‌های فیزیکی، خدمات مالی و سرمایه‌گذاری خارجی نیستند.
به گفته مقصودی، با توجه به عملکرد ضعیف مناطق آزاد، سؤال کارشناسان از مسئولان این است که چرا باید تعداد مناطق آزاد با توجه به عملکرد ضعیف آنها دو برابر شود؟
نفع مناطق آزاد در جیب پیمانکاران غیر بومی این مناطق
ایزدخواه در پاسخ گفت: اولین نفعی که از مناطق آزاد حاصل می‌شود، به پیمانکارانی است که منطقه را می‌سازند، پیمانکاران هم اغلب از بیرون مناطق هستند که منجر به ساماندهی تولید در این مناطق نمی‌شود، برای مثال به دو منطقه آزاد مطرح چین، شنزن و شیان می‌توان اشاره کرد. چین ابتدا شبکه‌های تولید را شکل می‌دهد، بنگاه‌های کوچک و متوسط را در منطقه سامان می‌دهد، سپس پس از چند سال برای تسهیل صنعت و تجارت، آن منطقه را آزاد اعلام می‌کند، این بدان معنا است که ابتدا یک فعالیت قوی در آنجا وجود دارد، سپس منطقه آزاد و ویژه می‌کند که منجر به صادرات محور شدن مناطق می‌شود، اما در کشور ما، ابتدا به سراغ مناطق محرومی می‌روند که هنوز زندگی کپری است، بیماری مالاریا ریشه‌کن نشده، هنوز توانایی‌های ساده کشاورزی همچون برداشت اصولی خرما نیست، 40% محصول خرما سیستان و بلوچستان طی فرایند برداشت خراب می‌شود، ساده‌ترین فرایندها در این مناطق ساماندهی نشده است. این در حالی است که پاکستان که اقلیمی همچون سیستان و بلوچستان دارد، فرایندها و زیرساخت‌های لازم را ایجاد و ساماندهی کرده است که منجر شده است محصولات گرمسیری‌اش کیفیت به‌مراتب بهتری نسبت به محصولات کشور ما داشته باشد. ما هنوز نتوانستیم، خام فروشی را حل کنیم. حال منطقه آزاد احداث کنیم، آیا انتظار داریم وضع بهبود یابد. این در حالی است که منجر به گرانی زمین و هجوم نیروی کار غیربومی می‌شود. به نظر بنده ابتدا باید انسان و عوامل مردمی را ببینیم.
در این بخش از برنامه مهندس یوسف نژاد عضو هیئت‌رئیسه مجلس و عضو فراکسیون امید به‌عنوان مهمان تلفنی وارد گفتگو می‌شود، یوسف نژاد، در پاسخ به این سؤال که با توجه به رأی مثبت فراکسیون امید به این لایحه، علت افزایش دو برابری مناطق آزاد با توجه عملکرد ضعیف سایر مناطق آزاد چیست، گفت: نباید به مسائل و موضوعاتی که ناظر به عملکردها است پرداخته شود بلکه باید به موضوعات اصلی و ریشه‌ای پرداخت[a1] [s2] [s3] . من به‌عنوان مخالف دوفوریتی بودن این طرح صحبت کردم. مهمترین هدف مناطق آزاد جذب سرمایه‌گذار و ایجاد اشتغال مولد است. در بعضی از مناطق آزاد مشکلات وجود دارد و ممکن است که در برخی مناطق جدید مشکلات به وجود بیاید اما هدف این لایحه، هدف خوبی است و باید از تجربه سایر کشورها هم استفاده کرد. البته ممکن است که برخی مناطق جانمایی مناسبی نشده باشد که باید برطرف شود، باید مجلس در این مسائل ورود کند و بررسی‌های لازم را از طریق تشکیل گروه‌های تخصصی در مناطق انجام دهد.
عملکرد مناطق آزاد خوب نبوده است اما نباید بگوییم مناطق آزاد بد است!
مجری ثریا بابیان اینکه بر طبق فرمایش جناب‌عالی، شما با یک‌فوریت طرح موافق بودید، گفت: عملکرد فعلی یک فاجعه است که معکوس اهداف محقق شده است. سؤال من این است که در قوانین گذشته چه اصلاحاتی انجام‌شده است که شما تصمیم به ایجاد 7 منطقه جدید گرفته‌اید؟
یوسف نژاد در جواب گفت: اگر بگوییم مناطق آزاد به‌کلی خوب است، عملکرد نشان می‌دهد که خوب نیست، اما اگر بگوییم مناطق آزاد به‌کلی بد است، نادرست است، زیرا تجربه خوبی در ورود سرمایه‌های خارجی به کشور وجود دارد و برخی از ایرانیان هم در مناطق آزاد سایر کشورها سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
عملکرد سیاسی نمایندگان مجلس در ایجاد و عملکرد ضعیف مناطق آزاد دخیل است
مقصودی پس از اعلام رضایت یوسف نژاد از عملکرد سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد، گفت: کدام بخش از آماری که در برنامه اعلام شد، خوب بوده است؟
یوسف نژاد در پاسخ گفت: شما سرمایه‌گذاری خارجی را طی 3 سال حساب کرده‌اید.
مقصودی با اشاره به‌اشتباه یوسف نژاد گفت: آمار طی 12 سال محاسبه‌شده است.
یوسف نژاد بابیان اینکه عوامل دیگری همچون مسائل سیاسی و مسائل مرتبط به سایر کشورها با چنین طرح‌هایی دخیل است گفت: به نظر من عملکرد قابل دفاع نیست اما مسیری است که مجلس باید ورود کند دخالت کند و مشکلات را برطرف کند.
مقصودی بابیان اینکه تا چه میزان علایق سیاسی و انتخاباتی نمایندگان و دولت‌ها، در مطرح‌شدن موضوعی با چنین عملکرد ضعیفی دخیل است، از یوسف نژاد درخواست کرد تا به این سؤال پاسخ دهد.
این نماینده مجلس ضمن بی‌تأثیر نبودن چنین موضوعی، تأکید گرد: این به معنی آن نیست که در بخش‌هایی که زمینه برای تجارت خارجی فراهم است را در نظر نگیریم برای مثال در بندر امیرآباد تمام ظرفیت‌ها و زیرساخت‌ها وجود دارد لذا نباید، چنین منطقه‌ای را با مناطق دیگری که دارای ضعف بوده مقایسه کرد.
پیشنهاد عملیاتی برنامه ثریا برای اصلاح عملکرد مناطق آزاد
محسن مقصودی، انتظار خود را از نمایندگان این‌گونه مطرح کرد: حداقل خواسته ما این است که قانونی در 7 منطقه آزاد وضع شود بدین‌صورت که طی مدت یک سال، کالایی می‌توانند وارد کنند که به اندازه همان کالای تمام‌شده صادر شود. حال که امکان اعمال چنین قاعده‌ای را به مدت یک سال نداشتیم و مناطق آزاد دروازه‌ای برای واردات کالا و قاچاق شده است، به نظر می‌رسد، تصویب دو برابر شدن چنین مناطقی باانگیزه‌های سیاسی و انتخاباتی انجام‌شده باشد.
روح الله ایزدخواه پیرامون نظرات عضو هیئت‌رئیسه مجلس گفت: مسئولین با همین ادبیات، توجیه می‌کنند؛ می‌توان دید که نمونه‌های ایجادشده در کشور چه کرده‌اند، چه سرمایه‌گذاری خارجی انجام‌شده است؟ برای مثال در چابهار، تحت عنوان سرمایه‌گذاری خارجی، کارخانه‌ای زده‌اند که روغن‌های سوخته را جمع‌آوری می‌کند و با یک مرحله پالایش، روغن فراوری‌شده را به دبی می‌برند، سپس در آنجا مراحل بعدی که نیازمند کارهای فنی مهندسی است در خارج کشور انجام می‌شود، ضمن اینکه مسئولین منطقه آزاد چابهار هم نگران بودند که پسماند حاصله که در همان منطقه چال می‌شود احتمال سبب بروز مشکلات جدی خواهد شد.
سرمایه‌گذار خارجی اگر بخواهد سرمایه‌گذاری کند منتظر ایجاد منطقه تجاری نمی‌ماند
ایزدخواه بابیان اینکه به نظر شما سرمایه‌گذار خارجی منتظر ایجاد منطقه تجاری است تا برای سرمایه‌گذاری بیاید؟ گفت: واقعیت تجارت این‌گونه نیست، در حال حاضر کارخانه‌های خوبی با فنّاوری‌های اروپای در مناطقی مثل چابهار داریم که از محصولاتی مانند انبه بیش از 10 محصول فراوری می‌شود، اما نه منطقه ویژه بود و نه منطقه آزاد بوده است. پس این گزاره اشتباه است که تجارت فقط از طریق ایجاد منطقه آزاد حاصل می‌شود. لازم است که انسان‌محور، بومی محور و منطقه محور باشد، اگر واقعیات و توانمندی‌های هر منطقه دیده شود، می‌توان موانع پیش روی بروز این توانمندی‌ها و فعالیت‌ها را حذف کرد.
مسئولین مسائل پیشرفت را به یک مسئله خاص وابسته می‌کنند مانند وابستگی کشور به برجام!
مقصودی بابیان اینکه جای تأسف دارد که در هرزمانی، راهکار توسعه را منوط به یک مسئله‌ای مثل همین منطقه آزاد می‌کنند، گفت: همانند گزاره‌ای که طی این مدت مطرح شد که راهکار حل مشکلات اقتصادی کشور، برجام است، سپس اتفاق می‌افتد و همه متوجه می‌شوند که در اقتصاد هیچ تأثیری نگذاشت، حال این نگاه است که تنها راهکار ایجاد منطقه آزاد است، اما بدین گونه نیست، هم تجربه‌ی سالیان گذشته نشان داده است که این راهکار معجزه‌گر نیست، هم شاخص‌های علمی بیان می‌کنند که این نگاه غلط است.
جهاد البنا الگوی مستقیم جهاد سازندگی؛ قدرت نرم حزب‌الله
مجری ثریا بابیان اینکه یکی از مشکلاتی که طی این مدت در این مناطق اتفاق می‌افتد، زمین‌خواری است، از ایزد خواه خواست، با توجه به تز دکتری ایشان که مربوط به جهاد سازندگی بوده است، پیرامون عملکرد شگفت‌انگیز جهاد سازندگی در کشور صحبت کند گفت: به نظر شما تجربه جهاد سازندگی تا چه میزان می‌تواند پاسخگوی نیاز فعلی جامعه ما باشد؟
ایزدخواه بابیان اینکه چندی پیش دریکی از مراکز تصمیم سازی آمریکا کتابی با عنوان «خدمات اجتماعی، قدرت نرم حزب‌الله» چاپ شد، گفت: در این کتاب قدرت حزب‌الله لبنان را توانمندی نظامی این گروه ندانسته است بلکه قدرت اصلی آن خدمات اجتماعی این حزب است که در قالب سازمان جهاد البنا حزب‌الله است که الگوی مستقیم از جهاد سازندگی ما گرفته‌شده است.
نمایندگان برای بهبود سابقه‌شان بر روی ایجاد منطقه آزاد پافشاری می‌کنند
در این بخش از برنامه دکتر پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، به‌عنوان مهمان تلفنی در برنامه شرکت کرد.
پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی در پاسخ به سؤالی پیرامون علت پیگیری تصویب چنین لایحه‌ای که سابقه ضعیفی در کشور دارد، گفت: یکی از علل، تمایل نمایندگان جهت انجام طرحی برای حوزه نمایندگی است، انتظار نمایندگان این است که با ایجاد منطقه آزاد، سبب رشد منطقه شوند و عملکرد مثبتی در کارنامه خود داشته باشند. به نظر بنده پس از تدوین قانون برنامه آزاد طی سال‌های بعد از جنگ در کشور، هدف‌گذاری‌هایی صورت گرفت که اگر به‌صورت تخصصی پیگیری می‌شد، شاید در حال حاضر با مشکلات پیامدها و آثار مناطق آزاد و ویژه روبرو نبودیم.
7 منطقه آزاد جدید از نگاه هیچ کارشناسی تایید نمی‌شوند
وی خاطر نشان کرد: متأسفانه شروطی که باید موردتوجه قرار گیرد تا این مناطق رشد کنند، مورد توجه قرار نگرفته است. 7 منطقه آزاد و 12 منطقه ویژه که در آینده بر طبق مصوبه قرار شکل بگیرد اگر با روند گذشته مدیریت شود، از نگاه هیچ کارشناسی مورد تأیید قرار نخواهد گرفت. این مسائل با دکتر ترکان طی جلسه‌ای مطرح شد و بخشی را هم قبول داشتند.
پور ابراهیمی افزود: بحث تولید در این مناطق به‌شدت نگران‌کننده است، هیچ تولیدی صورت نگرفته که بخواهد صادراتی در پی آن اتفاق بیافتد، مباحثی که مطرح شد همانند، نسبت 1 به 5 صادرات به واردات کاملاً درست است.
آقای ترکان انتقادات را قبول داشتند اما توجهی به آنها نکردند
مقصودی، بابیان اینکه 2 سال گذشته که خدمت جناب ترکان بودیم، همین انتقادات مطرح شد و ایشان هم قبول داشت، منتهی هیچ‌کدام برطرف نشد بااین‌وجود قرار است رشد 100 درصدی در این مناطق رخ دهد، گفت: این شروط را برای مناطق فعلی بگذاریم تا مشخص شود که آیا دولت محترم می‌تواند برای مناطق فعلی این شروط را محقق کند، زیرا اگر 7 مناطق آزاد اعمال شود، در صورت تحقق نیافتن شروط به دلایل مختلف امکان حذف کردن آن منطقه آزاد وجود ندارد، اگر در منطقه قشم بتوانیم شرط کنیم که به‌اندازه صادرات، واردات داشته باشد، می‌توان به این فکر کرد که یک الی دو منطقه اضافه شود، اما اگر مناطق آزاد را بگذاریم با هر شرطی، قطعاً اتفاقات نامناسب مناطق آزاد اتفاق خواهد افتاد و دیگر کاری نمی‌توان کرد.
پیش‌بینی افزایش 50 الی 70 منطقه ویژه جدید به لایحه دولت در مجلس
دکتر پور ابراهیمی ضمن تأیید پیشنهاد مطرح‌شده از سوی مجری برنامه ثریا، گفت: باید قبل از ایجاد مناطق آزاد بررسی کنیم که وضعیت فعلی، مطلوب ما هست؟ بعید می‌دانم، هیچ کارشناس اقتصادی در کشور وضعیت فعلی را مطلوب نمی‌داند، پس قطعاً باید این نگاه، در قالب تغییر قوانین و مقررات و غیره اجرایی بشود. بنده با صحبت شما موافق هستم، درصورتی‌که قرار باشد مناطق جدیدی احداث شود، حتماً باید اصلاح شود سپس این کار صورت بگیرد.
پورابراهیم خاطر نشان کرد: درگذشته بیش از 40 منطقه ویژه اصلاً عملیاتی نشده است لذا معنا ندارد که دوباره بخواهیم 12 منطقه را جدید تصویب بکنیم، اگر مصوبه داشته و عملیاتی نشده است، آیا پیشنهاد مصوبه جدید، مبنای منطقی دارد؟ همچنین پیشنهاد‌هایی که احتمال زیاد نمایندگان می‌دهند –پیش‌بینی من این است که حداقل 50 الی 70 منطقه جدید در قالب پیشنهاد نمایندگان اضافه بشود که موجب نگرانی است_ بار مالی ایجاد می‌کند که دولت شاید نتواند از عهده آن بربیاید لذا پیشنهاد شما ازنظر ما قابل‌قبول است و ما اگر بتوانیم وضعیت موجود را ساماندهی کنیم، بعد باید به سراغ مناطق جدید برویم.
در پایان صحبت‌های پور ابراهیمی، مجری برنامه ثریا پیشنهاد داد که مستندهای برنامه ثریا در صحن علنی پخش شود تا نمایندگان از وضعیت مردم بومی مناطق آزاد فعلی مطلع شوند.
وی گفت: گزارش‌های شاخصی هم تولیدشده است که مناطق آزاد مختلف با استانی که عضو آن است ازلحاظ رشد اقتصادی و اجتماعی بررسی‌شده است که این منطقه آزاد نسبت به همان استان چه میزان رشدی داشته است؟ در اکثر شاخص‌ها یا مساوی هستند همانند منطقه آزاد قشم و استان هرمزگان، یا بدتر هستند.
مقصودی گفت: طی این بررسی در شاخص اشتغال منطقه قشم همانند استان هرمزگان است.
مجری و تهیه کننده ثریا افزود: اما در شاخص تعداد کارگاه‌های صنعتی، آمار استان بسیار بیشتر از قشم بوده است، در شاخص افراد باسواد، این نسبت تقریب برابر است، در شاخص نسبت مشترکین آب به تعداد خانوار، در قشم وضعیت بسیار بدتری نسبت به استان هرمزگان دارند. طی مقایسه مؤسسات درمانی نسبت به‌کل جمعیت تا مقطعی –سال 84- قشم وضعیت بهتری داشته است، اما با سرمایه‌گذاری‌هایی که در مرکز استان انجام‌شده است، وضعیت قشم به‌مراتب بدتر است.
محسن مقصودی بابیان اینکه شاخص بعدی، مقایسه مراکز بهداشتی به‌کل جمعیت است گفت: در این شاخص هم وضعیت استان هرمزگان از قشم بهتر است. در شاخص تخت‌های استانی، متوسط استان از متوسط قشم خیلی بهتر است. این شاخص‌ها برای مناطق آزاد مختلف بررسی‌شده است. قشم نسبت به سایر مناطق آزاد قدیمی‌تر و بهتر است، اما وضعیت شاخص‌های عمرانی، درمانی و بهداشتی، بهتر نشده است، بلکه در بعضی بخش‌ها بسیار عقب‌تر هم هستند.
در سیستان تا مسئله ریز گرد حل نشود، هر اقدامی محکوم به شکست است
ایزدخواه در رابطه شروطی که بحث شد، گفت: در استان سیستان تا مسئله ریز گرد حل نشود، هر اقدامی محکوم‌به شکست است، به نظر من، اگر تصمیم بر ایجاد منطقه آزاد آنجا هست، برای 5 سال بعد انجام شود، به شرطی که مسئله ریز گردها را حل کنند، چرا به سراغ حل مسائل ریز گردها نمی‌رویم. این پروژه‌ها افتتاح ندارد، بلکه اختتام دارد، باید ریز گردها از بین برود، ولی پروژه منطقه آزاد فقط کلنگ زدن است.
در این بخش مهندس جلیلیان به‌عنوان نماینده شرکت تلفن همراه GLX پیرامون وضعیت این شرکت و مناطق آزاد مباحثی را مطرح کرد.
وضعیت نامناسب GLX ؛ رکود و عدم حمایت دولت
به گفته وی، این شرکت در منطقه آزاد اروند قرار دارد. جلیلیان در پاسخ به سؤالی پیرامون وضعیت اشتغال در منطقه آزاد اروند و شرکت GLX گفت: منطقه آزاد یک حقیقتی دارد اما واقعیت چیز دیگری است، شرکت GLX در سال 86 با 50 نفر و یک سالن تولید آغاز به کارکرد که با استقبال خوب مردم، با حمایت‌های کم‌وبیش دولت، تعداد نیروها به 2000 نفر رسید و سالن‌های تولید به تعداد 8 عدد رسید، ولی در سال 92 به علت رکود و حمایت نشدن، مجبور به تعدیل نیرو شدیم و در حال حاضر یک خط تولید به همراه 100 نفر کارمند داریم.
در شرکت GLX از 2000 هزار نیرو فقط 100 نفر باقی مانده‌اند!
وی در مورد تعداد باقی‌مانده از 2000 نفر شاغل در این مجموعه گفت: در حال حاضر 100 نفر باقی‌مانده‌اند!
جلیلیان در مورد اشتغال 1900 نفری که کار خود را از دست دادند، گفت: تعداد بسیاری از این افراد در این مجموعه آموزش دیدند، حتی تعدادی هم به خارج از کشور اعزام شدند، اما تعداد بسیاری از آنها بیکار هستند و بخش عمده ای هم به کارهای غیر تخصصی روی آوردند. امید داریم با استقبال خوب مردم، بتوانیم دوستانمان را به مجموعه برگردانیم.
نماینده شرکت GLX در پاسخ به این سؤال که چه میزان واردات گوشی‌های قاچاق در مناطق آزاد و سایر بخش‌های کشور، چه میزان روی بازار شما تأثیرگذار بوده است، گفت: در کل طبق آمارهای رسمی و غیررسمی سالانه 17 میلیون گوشی در کشور به فروش می‌رسد، از این میزان 90 درصد به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود، مصرف‌کننده که یک گوشی خارجی می‌خرد، درواقع یک کارگر ما را بیکار می‌کند و در کشور خارجی یک شغل ایجاد می‌کند. اگر از این تعداد سالانه 1 میلیون تولید بکنیم، یا 50 درصد از این میزان را از محصولات داخلی تهیه کنند، شاید 4 کارخانه دیگر در کنار ما مشغول به تولید شوند. دولت در اینجا باید حمایت کند، روش حمایت هم این است که دروازه‌های قاچاق کالا را ببندد که راه ساده‌ای هم دارد و با اجرای طرح رجیستری، این مشکل حل می‌شود.
جلیلیان در پاسخ به این پرسش که چه میزان از مجموعه شما در حال حاضر مشغول به فعالیت هست، گفت: در حال حاضر هر خط تولید ما، پتانسیل روزانه 1000 گوشی دارد که از 16 خط تولید ما فقط یک خط تولید فعال است.
«دوچاهی» ظرفیت فراموش شده با لوکیشن های دست نخورده
در این بخش از برنامه ثریا، احمدی کارگردان مستند «دوچاهی؛ نقطه پرواز» مهمان برنامه بود. وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چه تفاوتی مابین مدل‌های توسعه جهادی و مدل‌های توسعه غربی مانند مناطق آزاد وجود دارد، گفت: من هم نسبت به این مسائل اطلاعی نداشتم اما در طی فرایند تولید مستند، متوجه شدم. در ابتدای انقلاب بعد از فرمان امام به تشکیل جهاد جهت آبادانی روستاها، شهید حسن فتاحی برای انتخاب مکان موردنظر، دورترین نقطه را در نقشه انتخاب می‌کند. در ابتدا قرار بوده است که 20 روز در این روستا بمانند، اما بعد از رفتن به روستا 4 سال آنجا ماندگار شدند.
وی افزود: دلسوزی جهادگران موجب شد که بخشی از مشکلات مردم در این منطقه و مناطق افراد برطرف شود، این عزیزان حتی در حوزه تهذیب نفس هم فعالیت می‌کردند، مشکلاتی مانند اعتیاد را سعی کردند که برطرف کنند، مبحث سوادآموزی را در آنجا آغاز کردند. به‌نوعی توسعه را بر مبنای نگاه به انسان انجام دادند. این گروه جهادگران شامل 200 نفر بوده است که 24 تن از آنان در جنگ به شهادت رسیدند.
به گفته احمدی، این جهادگران به دنبال این بوده‌اند تا این مناطق همانند شهر خودشان آباد شود.
در پایان ایزدخواه جمله‌ای را از حضرت امام در وصف جهاد سازندگی نقل کرد و گفت: امام خمینی (ره) فرمود «اگر کلمه‌ای بالاتر از عشق سراغ داشتم، آن را نثار جهاد سازندگی می‌کردم»
ایجاد مناطق آزاد هم مثل برجام، امید واهی و آدرس غلطی است که لیبرال ها برای حل مسائل کشور می‌دهند
در پایان مقصودی بابیان اینکه امیدوارم در برنامه‌های آتی بتوانیم بیشتر پیرامون مدل جهاد سازندگی و چرایی علت تعطیل شدن آن بپردازیم، در جمع بندی خود گفت: راهکار اقتصاد مقاومتی، بازگشت به مدل جهاد سازندگی هست، رسانه ها و سیاسیون به مردم آدرس غلط ندهند، با امثال برجام و مناطق آزاد اتفاق خاصی در اقتصاد کشور نخواهد افتاد.