به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو؛ نشست نقد ویراست اول کتاب «فرهنگ سوگ شیعی» صبح امروز در بنیاد دعبل خزائی با حضور محسن مظاهری مؤلف کتاب و آقایان سنگری، اسفندیاری و طالعی به عنوان منتقد برگزار شد.
بنابراین گزارش عبدالحسین طالعی به عنوان یکی از منتقدان با اشاره به اینکه عاشورا گنجی است که رنجهای بسیار برای آن برده شده است، گفت: این گنج و سرمایه اجتماعی که ما بدون رنج به آن دست یافته‌ایم باید حفظ شود و ضرورت اخلاقی ایجاب می‌کند که از تضییع و فنا شدن آن جلوگیری کنیم و آن را به نسلهای بعدی بسپاریم.
وی کتاب «فرهنگ سوگ شیعی» را از منظر دینی، فرهنگی، اجتماعی و ثبت یک میراث فرهنگی یک هزار و 400 ساله، بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: این کتاب مرجعی است دارای نظام و آهنگ که زمان نیز در آن به خوبی رعایت شده است.
با سرمایه منطق عاشورا می‌توان دامن دین را از خشونت داعشی پاک کرد
طالعی، تولید چنین اثری را در روزگاری که دین دچار تحریف معنوی شده و سایه وحشت از دین خشن و تحریف شده بر دنیا افتاده است؛ بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: با سرمایه منطق عاشورا می‌توان گفت که دین این نیست.
وی سپس از کم‌کاری دستگاه‌ها و نهادهایی که می‌توانند از تولید چنین اثرهایی حمایت کنند انتقاد کرد و گفت: به عنوان مثال بخشی از سندهای وقف که سازمان اوقاف متولی آن است مربوط به اقامه شعائر عاشوراست که تولید اثرات مکتوب در این حوزه جزء مصادیق آن است و شرعا می‌توان از درآمد این اوقاف در این راه استفاده کرد.
شناختن فرهنگ سوگ مستلزم شناختن عاشوراست
طالعی با اشاره به سختیهای کار علمی گروهی در ایران هماهنگ کردن 43 نویسنده در خلق این اثر را بسیار قابل توجه عنوان کرد و گفت: این کتاب شامل اطلاعات بسیار وسیعی است که از منابع پراکنده‌ای جمع‌آوری و نظام‌مند شده است.
وی کتاب «فرهنگ سوگ شیعی» را سایه‌ای از درخت عاشورا دانست و افزود: برای شناختن این سایه ابتدا باید خود درخت را شناخت و چنانچه در این حوزه صرفا به مقوله مردم‌شناسی پرداخته شود دچار انحراف خواهیم شد.
طالعی در این باره افزود: سالهاست که نشستن فروع به جای اصول، موجب رنجش ما شده است؛ به عنوان مثال توحید ریشه دین و سایر مسائل فروع آن هستند و اکنون شاهدیم داعش، جهادی را معرفی می‌کند که ریشه در توحید ندارد در حالی که امیرالمومنین علی(ع) در مورد مجاهدین صدر اسلام می‌فرمایند که آنها با شمشیرهایشان بصیرت را منتقل می‌کردند.
وی اختصار و واقع‌بینانه بودن کتاب سوگ شیعی را از محاسن آن دانست و خواستار توسعه آن با مدل رشد جنینی شد و گفت: این اثر می‌تواند به مثابه جنینی که دارای همه اجزاء است باشد و هر روز نیز تکمیل شود.
کتاب «فرهنگ سوگ شیعی» را باید از انحصار تهران خارج کرد
طالعی اعلام زمان رونمایی از ویراست دوم این اثر در سال 1400 را نشان از شهامت دست‌اندرکاران آن دانست و افزود: یکی از نقاط مثبت این اثر استفاده از حدود 2 هزار و 100 منبع فارسی و عربی و 60 منبع انگلیس است.
وی سفرنامه‌های عتبات را یکی از مقولات مهمی دانست که باید به مدخل‌های این کتاب افزوده شود و در ادامه گفت: تمام نقاط کشور در زمینه سوگ‌شیعی دارای حرف و سخن هستند و این کتاب باید از انحصار تهران خارج شود.
بهتر است عبارت سوگ شیعی به اصطلاح عزاداری تغییر کند
اسفندیاری به عنوان دیگر منتقد حاضر در این جلسه با اشاره به اینکه کتاب فرهنگ سوگ شیعی اثری مهم، مفید و فاخر است اولین نقد خود را متوجه عنوان این کتاب کرد و در این باره گفت: ما اصطلاحی به نام سوگ‌شیعی نداریم و با توجه به اینکه در دانشنامه‌ها باید با اصطلاحات صحبت کرد پیشنهاد می‌کنم به جای این عنوان از عنوان فرهنگ عزاداری استفاده شود.
وی بر ضرورت داشتن ارتباط عزادارانه مدخل‌های این کتاب تأکید کرد و با اشاره به اینکه بعضی از مدخل‌ها مانند الفتوح که فقط بخشی از آن درباره امام حسین(ع) است فاقد این نوع ارتباط است، گفت: این در حالی است که 10 ها کتاب ماند الفتوح وجود دارد که می‌شد از آنها هم نام برد؛ مثلا جلد پنجم تاریخ طبری درباره امام حسین(ع) و مقتل موسی‌بن جعفر(ع) بسیار مهم‌تر از الفتوح به نظر می‌رسند.
اسفندیاری کم بودن مدخل‌های ارجاعی کتاب را یکی دیگر از نقاط ضعف این اثر دانست.
«فرهنگ سوگ شیعی» در سایر کشورها نیز جای بررسی دارد
سنگری دیگر منتقد حاضر در جلسه نقد و بررسی کتاب فرهنگ سوگ‌شیعی با اشاره به اینکه این فرهنگ در سایر کشورها مانند هند، پاکستان، عراق و حتی امریکا هم وجود دارد که مستلزم مطالعه و تحقیق است، گفت: در آثار پیشینی که در توسط آقای بی‌آزار شیرازی در این خصوص جمع‌آوری شده است مدخل‌هایی وجود دارد که برای مردم ایران ناآشناست.
وی خواستار افزودن ریزمدخل‌هایی ذیل مدخل‌های این کتاب شد و گفت: به عنوان مثال در ذیل مدخل آب می‌توان ریزمدخل‌هایی همچون آب‌آور، آب‌بستن، آب‌فرات و یا غسل را اضافه کرد.
عاشورا موضوع خاص این کتاب نیست
در پایان این نشست نیز محسن مظاهری به عنوان تدوین کننده کتاب «فرهنگ سوگ شیعی» رویکرد علمی و دانشنامه‌ای این کتاب، مشخص بودن شیوه‌نامه طرح از پیش و تحدید موضوعات در این اثر را از جمله ویژگیهای ممیزه آن با آثار مشابه پیشین دانست و افزود: این کتاب به حوزه مطالعه آئینهای عزاداری شیعه پرداخته و عاشورا موضوع خاص آن نیست از این جهت نیازی به آوردن شخصیتهای عاشورا در مدخل‌های آن نبود.
وی از راه‌اندازی سایت فرهنگ سوگ‌شیعی و بارگذاری مقالات تولید شده در آن خبر داد و گفت: این کار هر 5 سال یکبار ویرایش خواهد شد و ضمن افزودن مقالات جدید به آن مقالات موجود نیز ویراست خواهند شد.
گردآورنده کتاب فرهنگ سوگ‌شیعی با اشاره به اینکه این اثر دارای 6 گروه علمی در موضوعات جغرافیا، فرهنگ، تاریخ، دین، هنر و ادبیات است، گفت: تولید نسخه‌های انگلیسی، عربی و اردو جزء چشم‌اندازهای ما در این طرح است و مقالات کشورها، شهرها و دوره‌های تاریخی در حوزه بررسی آئینهای عزاداری در ویراست‌های بعدی به این اثر اضافه خواهد شد.