شبکه‌های اجتماعی؛ فرصت و تهدید

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو»، یادداشت دانشجویی*؛ سال ۱۳۷۳ که تلفن همراه وارد کشور شد نه کسی فکر می کرد به این اندازه فراگیر شود و نه کسی می توانست قابلیت های جانبی آن را پیش بینی کند، تلفن همراه و کاربردهای جانبی آن مانند خیلی از مسایل دیگر بدون بستر و فرهنگ سازی وارد شدند و بعدها سعی شد زیرساخت های فرهنگی به شیوه آزمایش و خطا ساخته شوند اما جذابیت و محبوبیت های این تکنولوژی به اندازه ای بود که منتظر فرهنگ سازی نشد و همه چیز تحت تاثیر این تکنولوژی نوظهور قرار گرفت.

 
اقتصاد، بازار، مد، آموزش و هر آنچه که با زندگی انسان ارتباط داشت. شاید آخرین دست آورد تلفن همراه، زمانی حاصل شد که تلفن همراه سوار بر بال کهکشان اینترنت شد و دنیای ارتباطی انسان ها را متحول کرد.

رستوران ها و کافی شاپ ها برای جلب مشتری به جای تبلیغ کیفیت آنچه ارایه می دهند، سر در مغازه های شان می نویسند WiFi دارند تا مشتریان شان از اعضای گروه غافل نمانند! افراد به جای رصد اخبار در روزنامه ها، در تلفن همراه خود بدنبال خبر هستند! شبکه های اجتماعی فراگیر شده اند و عضویت در این شبکه ها به یک نورم اجتماعی تبدیل شده است!

شبکه های اجتماعی امروزه یکی از فراگیر ترین فضاهایی هستند که انسان ها در آنها فعالیت می کنند. بدون شک در سال های گذشته هیچ کس تصور چنین مسئله ای نداشت.

انسان ذاتا موجودی اجتماعی و از تنهایی و گوشه گیری گریزان است و در تمام ادوار تاریخی همواره به دنبال ایجاد رابطه بوده، شبکه های اجتماعی یک بستر مناسب را برای برقراری ارتباط فراهم کرده اند و می توان گفت این شبکه ها به ابزاری برای پیشبرد اهداف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تبدیل شده اند، افراد با عضویت در این شبکه ها به نوعی بدنبال کسب هویت جمعی هستند و با این کار همرنگی خود را با اعضای گروه اعلام می کنند.

این شبکه ها و عضویت در آنها فی نفسه خوب یا بد نیست؛ اما تحولی است که در روند زندگی آدمی بوجود آمده؛ با توجه به تغییر و تحولات به وجود آمده، زندگی با تکنولوژی های ارتباطی و عضویت در شبکه های اجتماعی و یا به عبارتی شبکه های مجازی تقریبا امری انکار ناپذیر شده است؛ بنابراین به نظر می رسد جهت سرمایهگذاری ها باید از سمت و سوی مسدود کردن به سمت و سوی آموزش صحیح و فرهنگ سازی تغییر داده شود تا بتوان از فضای به وجود آمده استفاده بهینه گردد.

شبکه های اجتماعی و امکاناتی که استفاده از این شبکه ها در اختیار آدمی قرار می دهد، می تواند حامل فرصت های مختلف ارتباطی و شغلی باشند و اگر اندکی منصفانه به قضیه نگاه شود مشاهده خواهد شد که این شبکه ها در صورت استفاده صحیح مزایای فراوانی نیز دارند؛ امکان تبادل اطلاعات با بیش از یک نفر، تبلیغات شبکه ای و گسترده، آموزش از راه دور، امکان ارسال پیام چند رسانه ای (صوتی و تصویری) و غیره تعدادی از قابلیت های بیشماری است که شبکه های اجتماعی در اختیار کاربران تلفن همراه قرار می دهند.

اما این، همه ماجرای نیست! شکسته شدن تابوهای اخلاقی، قرار گرفتن عکس های شخصی و خانوادگی در معرض دید عموم و امکان دانلود و ذخیره کردن توسط غیر، مسایلی هستند که تا حدودی موجب ایجاد موجی از نگرانی در بین روانشناسان و جامعه شناسان شده، نگرانی که کاملا اساس منطقی دارد!!! شاید بالا رفتن آمار طلاق و ناسازگاری های زناشویی با این مساله بی ارتباط نباشد که اگر چنینی ادعایی حتی اندک تبیین منطقی داشته باشد؛ بسیار نگران کننده است.

مسئله دیگر مربوط به زیاده روی در استفاده و فعالیت بیش از حد در این شبکه ها است، مساله ای که وقتی از دید آسیب شناسی مورد بررسی قرار گیرد بحث اعتیاد اینترنتی و اعتیاد به تلفن همراه را مطرح می کند بحثی که بسیار جدی و می تواند خطرناک باشد؛ به گونه ای که در بسیاری از کشورها مانند ژاپن کلینیک های ترک اعتیاد به تلفن همراه دایر شده است و فعال هستند.

با عنایت به مطالب مذکور می توان نتیجه گرفت که تلفن همراه یک تکنولوژی بسیار مفید برای جامعه بشری است و به عبارتی عصای دست زندگی دیجیتالی است و هدیه محبوب آن بنام شبکه های اجتماعی بهترین فرصت ارتباطی را برای انسان امروزی فراهم کرده ولی با تمام این اوصاف نباید از خطرات بالقوه آن غافل شد که اگر این اتفاق بیفتد به بجای فرهنگ سازی و پیشگیری باید به فکر درمان و جبران افتاد که هم زمان بیشتری می طلبد و هم هزینه های گزاف تری را به جامعه و تک تک افراد تحمیل می کند.

امید است که این بار تدبیری گردد تا زود دیر نشود.

سعید حیدری، فعال فرهنگی

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تایید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است