شبيه ترين روز به قيامت در پیش است / عيد فطر، ندبه دلتنگی در فراق امام عصر

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، مهم ترين آداب بيرون آمدن از ميهمان سراى الهى در ماه رمضان ٬ در عيد فطر ٬ آشكار می شود كه روزه دار به خويش بنگرد و در واپسين لحظه هاى اين ماه ٬ خود را ارزيابى كند كه تا چه اندازه به هدف اين ميهمانى الهى نزديك شده است؟ آيا احساس می كند كه به يك دگرگونى معنوى دست يافته است ٬ يا در همان نقطه اى مانده كه در آغاز ماه رمضان ٬ بوده است؟

عيد فطر ٬ روز پاداش

این عید، عید اسلامی «فطر »است كه عید همگان و عید عموم طبقات و افراد است؛ اَسئَلُكَ بِحَقِّ هذَا الیومِ الَّذِی جَعَلتَهُ لِلْمُسلِمینَ عیداً، عیدی كه خدا آن را برای همه مسلمانان قرار داده و همه را در آن شریك فرموده است.
تشریفات مادّی، تقدیم هدایا و تحفه‎های گرانبها ـ چنانچه پیش از اسلام در اعیاد رسم بود‎ ـ در این عید مرسوم نیست .زیردستان موظّف به دیدار زمامداران نیستند و كارگر و كارفرما، افسر و سرباز، فقیر و غنی، همه اقشار و طبقات باید در صف بندگی خدا و دعا و عبادت برادرانه بایستند.

 
در روز «عید فطر »همه مسلمانان در سراسر جهان، غرق احساس افتخار بوده و سربلند و سرافرازند كه ماه مبارك رمضان را با توفیق به پایان رسانده و از بركات معنوی و تربیتی آن مستفیض شده‎اند. و خدا را شكر می‎نمایند كه یكی از بزرگ‎ترین كلاس‎های تربیتی اسلام را در طی یك ماه گذرانده و از درس‎هایی كه در آن‎ها داده شده، به اندازه استعداد و آمادگی خود استفاده كرده.
 

در این روز، مسلمانان از یك جهاد حسّاس و خطرناك، فاتحانه و پیروزمندانه باز می‎گردند. این جهاد، جهاد با نفس، جهاد با امیال و غرایز حیوانی و لذایذ نفسانی است .بازداشتن نفس از كام‎گیری‎های شهوانی، نگهداری نفس از خوردن غذاهای لذیذ و نوشیدنی‎های شیرین و خوش‎گوار، خودداری از چشم چرانی و هوس‎های شیطانی، از دروغ، غیبت، خشم و غضب، بدخویی و ترش‎رویی، تكبّر و جاه‎طلبی و دوری از هر معصیت و گناه دیگر در این میدان جهاد، فتح و پیروزی است.

 
عید فطر، روز اول ماه شوال است .این روز از مهم ترین اعیاد مسلمانان است که در کشورهای اسلامی، معمولاً با تعطیلات رسمی همراه است .در این روز، روزه حرام است و مسلمانان، نماز عید برگزار می کنند. پرداخت زکات فطره در این روز بر مسلمانان واجب است.
 

شايسته است در آخرين جمعه ماه رمضان ٬ دعای وداع با ماه رمضان ٬ را زمزمه کنيد و خويشتن را برای وداع با ماه مهمانی خدا ٬ مهيا سازيد. جابر بن عبد لله انصاری ٬ از پيامبر اکرم ٬ چنين نقل می کند:
دخلت على رسول الله صلى الله علیه و آله فی آخر جمعة من شهر رمضان، فلما بصر بی، قال لی: «یا جابر، هذا آخر جمعة من شهر رمضان، فودعه و قل: اللهم لا تجعله آخر العهد من صیامنا إیاه، فإن جعلته فاجعلنی مرحوما، و لا تجعلنی محروما. فإنه من قال ذلك ظفر بإحدى الحسنیین، إما ببلوغ شهر رمضان من قابل و إما بغفران الله و رحمته». [1]
در آخرین جمعه ماه رمضان، خدمت پیامبر خدا رسیدم .چون مرا دید، به من فرمود «:اى جابر ! این آخرین جمعه ماه رمضان است .با آن خداحافظى كن و بگو ":خداوندا !آن را آخرین روزه ‏دارى ما در این ماه قرار مده، و اگر چنین قرار دادى، مرا آمرزیده قرار بده و محرومم مگردان!". هر كس چنین بگوید، به یكى از دو نیكى میرسد :یا به ماه رمضان آینده میرسد، یا به آمرزش و رحمت الهی، نایل میشود».
 

آداب و اعمال روز عید فطر

 
تکبیر بعد از نماز صبح

پس از نماز صبح، تكبیراتى كه در شب عید پس از نماز مغرب و عشاء خواندید، را مجددا تکرار کنید:

«اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لِلَّهُ الْحَمْدُ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا هَدَانَا وَ لَهُ الشُّكْرُ عَلَى مَا أَوْلَانَا».
 

از امام صادق، نقل شده است:

«إن فی الفطر تكبیرا».قلت: متى؟قال: «فی المغرب لیلة الفطر، و العشاء، و صلاة الفجر، و صلاة العید ثم ینقطع، و هو قول الله تعالى: «و لتكملوا العدة و لتكبروا الله على ما هداكم» [2] و التكبیر أن یقول:الله أكبر الله أكبر الله أكبر، لا إله إلا الله و الله أكبر، و لله الحمد على ما هدانا، و له الشكر على ما أولانا». [3]

«در عید فطر، تكبیر است». گفتم: كى؟ فرمود: «درنماز  مغرب شب عید فطر و نماز عشا و نماز صبح و نماز عید فطر. سپس قطع میشود. و این، همان كلام الهی است كه: «شما را به كمال برسانید و خدا را بر اینكه هدایتتان كرده، تكبیر بگویید». و تكبیر، آن است كه بگوید: الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر، لا إله إلا الله والله أكبر، ولله الحمد على ما هدانا، و له الشكر على ما أولانا.
 

و شایسته است که مومنین، بعد از طلوع آفتاب عید فطر برای اقامه نماز عید از منزل، خارج شوند. از امام صادق نقل شده است:

كان رسول الله صلى الله علیه و آله یخرج بعد طلوع الشمس. [4]
پيامبر خدا ٬ پس از طلوع خورشيد ٬ برای نماز عيد ٬ بيرون می رفت.
 

افطار قبل از نماز عید فطر

روزه٬ در عيد فطر٬ حرام است. در روز عيد فطر٬ مستحب است انسان قبل از نماز عيد فطر به چيز شيرينی همچون خرما و کشمش٬ انجير٬ عسل و ... روزه خود را باز کند. «شيخ مفيد» نيز فرموده است: مستحب است مقدار کمى از تربت سيدالشهدا٬ امام حسين عليه السلام٬ را تناول نمايد که شفاى هر دردى است. [5] همچنين زکات فطره را به فقير بپردازد و يا کنار بگذارد و آنگاه رهسپار نماز عيد فطر شود. از امام باقر نقل شده است:
كان أمیرالمؤمنین علیه السلام لا یأكل یوم الأضحى شیئا حتى یأكل من اضحیته، و لا یخرج یوم الفطر حتى یطعم و یؤدی الفطرة، ثم قال علیه السلام: و كذلك نحن. [6]
«امیرمؤمنان علیه السلام روز عید قربان، چیزى نمی خورد تا آن كه از قربانى خود بخورد و روز عید فطر، بیرون نمی رفت، مگر آن كه چیزى بخورد و زكات فطره را بپردازد». سپس فرمود: «ما نیز چنین می کنیم».
 

و نیز در منابع حدیثی اهل سنت نیز نقل شده است:

كان النبی صلى الله علیه و آله لا یخرج یوم الفطر حتى یطعم، و لا یطعم یوم الأضحى حتى یصلی. [7]
روز عيد فطر ٬ پيامبر صلى لله عليه و آله براى نماز بيرون نمی رفت ٬ تا آن كه چيزى می خورد و روز عيد قربان ٬ چيزى نمی خورد ٬ تا آن كه نماز عيد را می خواند.
 

بنابراين ٬ مومنين بايد در عيد فطر ٬ بعد از طلوع آفتاب ٬ افطار كنند و زكات فطره را هم بپردازند يا جدا نمايند و بعد ٬ نماز عيد را بخوانند.
 

غسل و پوشیدن لباس نیکو

شایسته است در هنگام اجتماع عظیم مسلمین در روز عید فطر، انسان بهترین لباس و زینت را بر تن داشته باشد و خویشتن را به بهترین عطر، خوشبو نماید. از امام صادق نقل شده است:
«ینبغی لمن خرج إلى العید أن یلبس أحسن ثیابه، و یتطیب بأحسن طیبه».و قال فی قول الله عز و جل: «یا بنی آدم خذوا زینتكم عند كل مسجد و كلوا و اشربوا و لا تسرفوا إنه لا یحب المسرفین»، قال: «ذلك فی العیدین و الجمعة». [8]

«كسى كه براى نماز عيد بيرون می رود ٬ سزاوار است بهترين جامه هايش را بپوشد و خود را با بهترين عطر ٬ خوشبو سازد». و درباره آيه « اى فرزندان آدم! زينت خود را در هر سجده گاه با خود برداريد و بخوريد و بنوشيد و اسراف نكنيد ٬ كه او اسرافكاران را دوست نمی دارد» فرمود: « اين٬ در روز عيد فطر و عيد قربان و جمعه است »
و نيز شايسته است ٬ که غسل نمايد و وقت آن به فرموده «شيخ طوسى» بعد از طلوع فجر است تا قبل از زمان بجا آوردن نماز عيد فطر. [9]

 
پرداخت زکات فطره قبل از نماز عید فطر

پیش از نماز عید فطر، انسان باید زکات فطره را جدا سازد .اگر دسترسى به فقیر و مستحق  شرعی، دارد بپردازد و الاّ کنار بگذارد، براى هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو ) از گندم یا موادّ غذایى دیگر که در آن شهر غذاى غالب مردم محسوب مى شود، باید پرداخت گردد. از امام صادق، نقل شده است:

«إن أخرجتها قبل الظهر فهی فطرة، و إن أخرجتها بعد الظهر فهی‏ صدقة و لا یجزیك».قلت: فاصلی الفجر و أعزلها فتمكث یوما، أو بعض یوم آخر، ثم أتصدق بها.قال: «لا بأس هی فطرة إذا أخرجتها قبل الصلاة». [10]
«اگر فطریه را پیش از ظهر روز عید [از امول‏] جدا كنید و بپردازید، زكات فطره‏ محسوب میشود و اگر بعد از ظهر بپردازید، صدقه است و زکات فطره محسوب نمیشود». (روای می گوید)گفتم: پس، نماز صبح را می‏خوانم و فطریه را كنار میگذارم. پس، یك روز، یا تا بخشى از روز دیگر، (فطریه در نزد من) می‏ماند. سپس آن را میدهم. امام فرمود: «اشكالى ندارد. اگر فطریه را قبل از نماز جدا كرده باشى، زکات فطره محسوب میشود.
 

زكات فطره ٬ مكمل و تمام كننده روزه است؛ همان گونه كه درود و صلوات بر پيامبر اسلام صلى لله عليه و آله مكمل و تمام كننده نماز است .
إن من تمام الصوم إعطاء الزكاة یعنی الفطرة كما أن الصلاة على النبی صلى الله علیه و آله من تمام الصلاة؛ لأنه من صام و لم یؤد الزكاة فلا صوم له إذا تركها متعمدا، و لا صلاة له إذا ترك الصلاة على النبی صلى الله علیه و آله، إن الله عز و جل قد بدأ بها قبل الصلاة، قال: «قد أفلح من تزكى و ذكر اسم ربه فصلى». [11]
از كمال روزه ٬ پرداخت زكات (يعنى فطريه) است، همان گونه كه صلوات بر پيامبر صلى لله عليه و آله از كمال نماز است؛ چرا كه هر كس روزه بدارد٬ اما زكات نپردازد  اگر به عمد ترك كرده باشد٬ براى او روزه اى نيست٬ و نيز كسى كه صلوات بر پيامبر صلى لله عليه و آله را ترك كند٬ نمازى براى او نيست. خداى متعال٬ پيش از نماز٬ زكات را گفته است؛ فرموده است: « رستگار شد كسى كه زكات داد و نام پروردگارش را ياد كرد ٬ و نماز خواند».
 

در روایتی از امام صادق، حکمت پرداخت زکات فطره، ایمنی از مرگ، شمرده شده است. در کتاب کافی مرحوم کلینی نقل شده است که امام صادق علیه السلام خطاب به یکی از اصحاب چنین فرمود:
«اذهب فأعط عن عیالنا الفطرة، و أعط عن الرقیق و اجمعهم، و لا تدع منهم أحدا؛ فإنك إن تركت منهم إنسانا تخوفت علیه الفوت».قلت: و ما الفوت؟ قال: «الموت». [12]
«برو و از سوى خانواده ما٬ فطريه بپرداز و از سوى بردگان هم بپرداز و همه را حساب كن و كسى از آنان را وا مگذار؛ چرا كه اگر يكى از آنان را واگذارى٬ از فوت او بيمناكم». گفتم: فوت چيست؟ فرمود: «مردن».
 

فواید پرداخت فطره چیست؟

«زكات فطره» به اتفاق شیعه و اهل سنت، واجب است و در احادیث اسلامی دینى براى آن، فلسفه و فواید متعددى برشمرده است كه مهم‏ترین آنها عبارت است از:
1. زكات فطره مكمل و تمام كننده روزه است؛ همان گونه كه درود و صلوات بر پيامبر اسلام صلى لله عليه و آله مكمل و تمام كننده نماز است. [13]
2. باعث قبولى روزه ماه مبارك رمضان می گردد. [14]
3. موجب حفظ انسان از مرگ در آن سال می شود. [15]
4. باعث سلامتى جسم و پاكسازى روح از رزايل اخلاقى است. [16]
5. مكمل و تمام كننده زكات مال است. [17]
 

دعا هنگام خروج از منزل

از خادم امام رضا نقل شده است که ایشان هنگام خروج برای نماز عید فطر، در کنار درب منزل ایستادند و چنین فرمودند:
الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر (الله أكبر) على ما هدانا، الله أكبر على ما رزقنا من بهیمة الأنعام، و الحمد لله على ما أبلانا نرفع بها أصواتنا. [18]
لله أكبر ٬ لله أكبر ٬ لله أكبر ٬ لله أكبر بر آن كه هدايتمان كرد. لله أكبر بر آن كه ما را از چارپايان ٬ روزى داد. خدا را سپاس بر آن كه ما را آزمود. صداهايمان را به اين ذكر بلند می کنیم.
 

پیوسته تکبیر گفتن

بنابر نقل کتب حدیثی اسلامی، در سیره معصومین چنین ذکر شده است از لحظه خروج از منزل تا مصلی، پیوسته تکبیر، می گفتند.
إن رسول الله صلى الله علیه و آله كان یكبر یوم الفطر من حین یخرج من بیته حتى یأتی المصلى. [19]
پيامبر خدا در روز عيد فطر ٬ از لحظه اى كه از خانه اش بيرون آمد تا وقتى به مصلی می رسيد ٬ پيوسته تكبير می گفت.
 

آداب نماز عيد فطر

در نخستين روز ماه شوال٬که «عيد فطر» است٬ پس از يک ماه عبادت و روزه٬ به شکرانه اين توفيق حضور در مهمانی خدا٬ نماز بايد خواند. نماز عيد فطر٬ در هنگام حضور امام معصوم مثل نماز جمعه٬ واجب است و اما در هنگام عصر غيبت امام عصر٬ انفرادى خواندن آن٬ مستحب است. پس چون روز عيد فطر٬ شود٬ مستحب است پس از طلوع خورشيد٬ غسل كرده٬ پاكيزه ترين جامه هايتان را بپوشيد٬ لباس را به خوشبوترين عطر٬ معطر نمائيد و براى نماز عيد به محل تجمع مردم در شهر برويد.
وقت نماز عيد فطر٬ از اول آفتاب روز عيد٬ تا ظهر است ولى بهتر است که درآغاز روز٬ پس از بلند شدن آفتاب بخوانند.
 

مسافرت قبل ازنماز عيد فطر٬ شايسته نيست

نماز عید فطر، فضیلت و ثواب بسیار ذکر شده است به گونه ای که شایسته است، اگر انسان قصد سفر دارد، ابتدا نماز عید فطر را بخواند و آنگاه مسافرت کند. از امام صادق، نقل شده است:
إذا أردت الشخوص فی یوم عید، فانفجر الصبح و أنت بالبلد، فلا تخرج حتى تشهد ذلك العید. [20]
هرگاه روز عید قصد سفر دارى، اگر صبح دمید و تو در شهر بودى، بیرون مرو تا آن كه در [مراسم‏] آن عید، حضور یابى.
 

همه خانواده در نماز عید، شرکت کنند

شایسته است تمام اهل خانواده و فرزندان در نماز عیدین، شرکت کنند. چرا که خداوند، نظر رحمت خویش را در عید فطر و قربان، گسترانیده است. از پیامبر اکرم، نقل شده است:
 

إن الله تعالى یطلع فی العیدین إلى الأرض، فابرزوا من المنازل تلحقكم الرحمة. [21]
خداوند متعال در روز عید فطر و عید قربان، به زمین با عنایت می نگرد. پس، از خانه‏ ها بیرون آیید تا رحمت به شما برسد.
 

كان رسول الله صلى الله علیه و آله لا یكاد یدع أحدا من أهله یوم عید إلا أخرجه. [22]
پیامبراکرم، روزعید،هیچ یك از خانواده ‏اش را وانمى‏ نهاد،مگر آنكه او را از منزل بیرون مى‏ برد.
 

كان رسول الله صلى الله علیه و آله یأمر بناته و نساءه أن یخرجن فی العیدین. [23]
پیامبر خدا به دختران و همسرانش دستور مى‏ داد كه روز عید [براى نماز] بیرون بروند.
 

نماز عید را در زیر آسمان، بخوانید

نماز عیدین (عید فطر و عید قربان) شایسته است در خانه و مکان های مسقف، خوانده نشود. بلکه زیر آسمان، نماز اقامه شود و پیشانی بر زمین، گذاشته شود. از امام صادق نقل شده است:
لا یصلى فی العیدین فی السقائف و لا فی البیوت؛ فإن رسول الله صلى الله علیه و آله كان یخرج فیها حتى یبرز لافق السماء، و یضع جبهته على الأرض. [24]
در عيد فطر و عيد قربان٬ نماز٬ زير سايه بان ها و در خانه ها خوانده نمی شود؛ چرا كه پيامبر خدا در آن روزها بيرون می رفت تا برابر افق هاى آسمان قرار بگيرد ٬ و پيشانی اش را بر زمين می گذاشت.
 

عن أبی عبد الله عن أبیه علیهما السلام أنه كان إذا خرج یوم الفطر و الأضحى أبى أن یؤتى بطنفسة یصلی علیها، یقول: «هذا یوم كان رسول الله صلى الله علیه و آله یخرج فیه حتى یبرز لافاق السماء، ثم یضع جبهته على الأرض». [25]
از امام صادق عليه السلام ٬ درباره پدرش عليه السلام روايت شده كه چون روز عيد فطر و عيد قربان بيرون می رفت ٬ نمی گذاشت زيراندازى را كه روى آن نماز می خواند ٬ بياورند و می فرمود: «امروز٬ روزى است كه پيامبر خدا بيرون می رفت تا در برابر آفاق آسمان قرار بگيرد». سپس پيشانی اش را بر زمين می نهاد.
 

نماز عید در خانه و مسجد سقف دار، خوانده نشود

از امام صادق، نقل شده است که بهتر و شایسته است که نماز عید، در خانه و مسجد مسقف، خوانده نشود بلکه در زمین باز و زیر آسمان، اقامه شود. از امام صادق نقل شده است:
لا ینبغی أن تصلى صلاة العیدین فی مسجد مسقف، و لا فی بیت، إنما تصلى فی الصحراء أو فی مكان بارز. [26]
سزاوار نیست كه نماز عید فطر و عید قربان، در مسجد سقف‏‌دار خوانده شود و نه در خانه؛ بلكه در صحرا یا جاى باز خوانده می شود.
 

کراهت روزه تا سه روز پس از عید فطر

در برخی روایات توصیه شده است که تا سه روز پس از عید فطر، از روزه گرفتن خودداری شود.  از امام صادق علیه ‏السلام نقل شده است:
لا صِیامَ بَعْدَ الاَْضْحی ثَلاثَةَ اَیّامٍ وَلا بَعْدَ الْفِطْرِ ثَلاثَةَ اَیّامٍ اِنَّها اَیّامُ اَکْلٍ وَ شُرْبٍ. [27]
تا سه روز پس از عید قربان و عید فطر، روزه داشتن روا نیست .این  روز،سه روزهای خوردن و آشامیدن است.
 

نماز عید فطر

نماز عید فطر، دو ركعت است كه در ركعت اول، بعد از خواندن سوره حمد وسوره "اعلی"، باید "پنج تكبیر" بگوید و بعد از هر تكبیر یك قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم، تكبیر "ششم" را بگوید و بـه ركـوع رود و دو سـجده بجا آورد و برخیزد 
و در ركعت دوم،بعد از خواندن سوره حمد و سوره "غاشیه" و یا سوره "والشمس"،"چهار تكبیر" بگوید و بعد از هر تكبیر، قنوت بخواند و تكبیر "پنجم" را بگوید و به ركوع رود وبعد از ركوع، دو سجده كند وتشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
در قنوت نماز عید فطر، بهتر است ایـن دعـا را بـخوانند:
اللَّهُمَّ أَهْلَ الْكِبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ أَهْلَ التَّقْوَى وَ الْمَغْفِرَةِ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذَا الْیوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهِ عَلَیهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ مَزِیداً أَنْ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی كُلِّ خَیرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ كُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُكَ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ خَیرَ مَا سَأَلَكَ مِنْهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِكَ فِیهِ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ.
در نماز عید هم مثل نمازهاى دیگر، مأموم باید غیر از حمد و سوره چیزهاى دیگر نماز را خودش بخواند.
 

و بعد از  نماز،سلام تسبیح حضرت زهرا (س) را بخواند و بعد از نماز عید، دعاهاى بسیار وارد شده است و شاید بهترین آنها دعاى چهل و ششم صحیفه سجادیه، باشد.
 

مستحب است که نماز عید در زیر آسمان و بر روى زمین بدون فرش و بوریا واقع شود و وقتی انسان، برگردد ازمصلى و محل نماز عید فطر،از غیر آن راهی که رفته بود، برگردد همانطور نقل شده است که پیامبر چنین میکرد. و نیز در زمان غیبت امام عصر،مستحب است بعد از نماز عید فطر،دو خطبه بـخـوانـند.
 

عيد فطر ٬ صحنه ای از قيامت

از آثار تربيتى و سازنده نماز عيد فطر ٬ آنست که در آن اجتماع و حضور ٬ نيازمندانه در مصلاى بى سقف ٬ انسان ٬ به ياد خدا ٬ قيامت و نيازمندى خويش به رحمت الهى می افتد و صحنه قيامت در نظرها مجسم می شود. يادآورى قيامت در آن روز ٬ سفارش امير المؤمنين (ع) است. در روايت است که امام على (ع) در روز فطر در خطبه اى که خواند ٬ اين روز را ٬ "أشبه بيوم قيامكم" ٬ معرفی و خطاب به مردم ٬ فرمودند:
أيها الناس٬ إن يومكم هذا يوم يثاب فيه المحسنون ويخسر فيه المبطلون٬ وهو أشبه بيوم قيامكم٬ فاذكروا بخروجكم من منازلكم إلى مصلاكم خروجكم من الأجداث إلى ربكم٬ واذكروا بوقوفكم فی مصلاكم وقوفكم بين يدی ربكم٬ واذكروا برجوعكم إلى منازلكم رجوعكم إلى منازلكم في الجنة. [28]

اى مردم! اين روز شما٬ روزى است که نيکان ٬ پاداش می گيرند. در اين روز٬ بدکاران٬ زيان می کنند. اين روز٬ شبيه ترين روز به قيامت٬ شماست. با بيرون آمدن تان از خانه ها به طرف مصلی٬ بيرون آمدن تان از قبرها را٬ به يادآوريد. با توقف خود در مصلی و انتظار نماز٬ توقف در حضور خدا را در صحنه قيامت٬ به خاطر آوريد. و با بازگشت خود به خانه ها٬ بازگشت تان را به خانه هاى خود در بهشت يا جهنم را٬ به ياد آوريد.
 

مهم ترين آداب بيرون آمدن از ميهمان سراى الهى در ماه رمضان٬ در عيد فطر آشكار می شود كه روزه دار به خويش بنگرد و در واپسين لحظه هاى اين ماه٬ خود را ارزيابى كند كه تا چه اندازه به هدف اين ميهمانى الهى نزديك شده است؟ آيا احساس می كند كه به يك دگرگونى معنوى دست يافته است٬ يا در همان نقطه اى مانده كه در آغاز ماه رمضان٬ بوده است؟
 

زيرا اين روز٬ از سويى سبب شادى و سرور است٬ چراکه هر مسلمانى از انجام وظيفه الهى خوشحال و مسرور است. ولى از سويى چون روز دريافت جوائز و پاداش الهى است٬ انسان در حالت خوف و دلهره به سر مى برد از اين که نمى داند اعمال يک ماهه انسان٬ تا چه اندازه مورد قبول قرار گرفته است؟ از اينرو٬ امام حسن مجتبی٬ در شگفت می ماند که چگونه انسان هنگام دريافت اجر خويش٬ به جای عبادت و انجام اعمال عيد فطر٬ در بازی و سرگرمی٬ سپری می کند در حاليکه هنوز نامه اعمال خويش را در روز عيد فطر٬ دريافت نکرده است و در حالت خوف و رجاء٬ به سر می برد.
 

نظر الحسن بن علی عليهما السلام إلى الناس فی يوم فطر يلعبون و يضحكون. فقال لأصحابه و التفت إليهم: « إن لله عز و جل خلق شهر رمضان مضمارا لخلقه يستبقون فيه بطاعته إلى رضوانه٬ فسبق فيه قوم ففازوا و تخلف آخرون فخابوا ٬ فالعجب كل العجب من الضاحك اللاعب فی اليوم الذی يثاب فيه المحسنون ٬ و يخيب فيه المقصرون ٬ و ايم لله لو كشف الغطاء لشغل محسن بإحسانه ٬ و مسی ء بإساءته». [29]
امام مجتبى (ع) روز عيد فطر ٬ به عده اى برخورد کردند که (به جای انجام اعمال و آداب عيد فطر) ٬ به خنده ٬ بازى و سرگرمی ٬ مشغول بودند. به همراهان خويش ٬ فرمود: خداوند ٬ رمضان را ٬ ميدانى براى مسابقه و دستيابى به رحمت و رضوان خويش قرار داده بود ٬که عده اى پيش تاخته و بردند ٬ عده اى هم عقب مانده و باختند. تعجب از آنکه در اين روز پاداش ٬ به خنده و بازى ٬ مشغول است ٬ در روزى كه نيكوكاران پاداش می يابند و كوتاهی كنندگان ٬ ناكام می شوند. به خدا سوگند ٬ اگر پرده كنار رود ٬ نيكوكار سرگرم نيكوكارى خود خواهد شد و بدكار ٬ گرفتار بدكارى خويش.
 

عید فطر، ندبه دلتنگی در فراق امام عصر 

از برجسته‌ترین و به یاد ماندنی‌ترین ساعات روز عید فطر، لحظاتی است كه منتظران راستین ظهور حضرت ولیعصر (عجل الله تعالی فرجه) آرزوی دیدار آن حضرت را كرده و در فراقش با دلی مملو از امید اشك حسرت می‌ریزند. از این رو، در اعمال و آداب عید فطر، مستحب است كه دعای ندبه،خوانده شود. 
 

و امنن علینا برضاه، وهب لنا رأفته و رحمته و دعاءه و خیره ما ننال به سعة من رحمتك و فوزا من عندك، و اجعل صلاتنا به مقبولة و ذنوبنا به مغفورة و دعاءنا به مستجابا، و اجعل أرزاقنا به مبسوطة و همومنا به مكفیة و حوائجنا به مقضیة، و اقبل تقربنا إلیك، و انظر إلینا نظرة رحیمة نستكمل بها الكرامة عندك، ثم لا تصرفها عنا بجودك، و اسقنا من حوض جده صلى الله علیه و آله بكأسه و بیده ریا رویا هنیئا سائغا لا ظمأ بعده یا أرحم الراحمین. [30]
(ای خدای بزرگ)، به سبب امام عصر، نمازمان را پذیرفته، گناهانمان را آمرزیده، و دعاهایمان را اجابت‏ شده قرار بده؛ و به سبب امام عصر، روزى‏ هاى ما را گشاده و اندوه‏ هاى ما را كفایت‏ شده و نیازهاى ما را برآورده قرار بده؛ و تقرب‏ جویى ما را به درگاهت بپذیر و با نگاه رحمت ‏بار، بر ما بنگر تا با آن، به كرامت كامل در پیشگاهت نایل آییم، سپس به جود خود، آن نگاه پر مهر را از ما بر نگردان؛ و ما را از حوض جدش صلى الله علیه و آله با جام او و با دست او سیراب كن، سیرابى كامل و گوارا، كه پس از آن، هیچ تشنگى ‏اى نباشد، اى مهربان‏ترین مهربانان!».
 

آری چنین است، در هنگام اجتماع عظیم مسلیمن، در فراق امام غائب از نظر، باید گریست و ندبه ها فریاد کرد. چگونه است اقامه نماز عید در غیاب امام؟ چگونه است نماز بدون امام؟ چرا که در هر عید، غم و اندوه اهل بیت، تجدید میشود. از امام صادق نقل شده است:
مَا مِنْ عِیدٍ لِلْمُسْلِمِینَ -أَضْحًى وَ لَا فِطْرٍ إِلَّا وَ هُوَ یجَدِّدُ لآِلِ مُحَمَّدٍ فِیهِ حُزْناً قُلْتُ وَ لِمَ ذَاكَ قَالَ لِأَنَّهُمْ یرَوْنَ حَقَّهُمْ فِی یدِ غَیرِهِمْ. [31]
هیچ عید قربان و عید فطری برای مسلمانان نیست جز آنکه در آن روز غم و اندوده آل محمد علیهم السلام تازه می شود. عرض کردم: چرا؟ فرمودند: زيرا حق اهل بليت غصب شده است و دولت کريمه عدل الهی مستقر نشده است.
 

عارف وارسته حاج ميرزا جواد آقا ملكی تبريزی٬ استاد امام خمينی٬ در اين مورد در كتاب ارزشمند المراقبات٬ می نويسد: بر مؤمن راستين شايسته است امروزه غيبت آن حضرت و غصب حكومت آن حضرت توسط دشمنان٬ سختی حال شيعيان و رعايای او را در دست كافران و فاجران بنگرد و ببيند كه به آنان از قتل نفوس و هتك آبرو و غصب اموال و بدی حال و مقام خواری و ابتذال چه می رسد بايستی خوشحالی او به اندوه زياد و خنده او به گريه و عيد او به مامتم مبدل گردد و به خواندن دعای ندبه بسان زن بچه مرده ای بگريد و فرج او را از خدا بخواهد... باری چون خواستی برای نماز عيد بيرون روی كه با امامی نمازگزاری يا خودت امام جماعت شوی برتو است كه از مصيبتی كه برای غيبت امام خودت بر تو وارد شده است غافل نباشی٬ زيرا نماز عيد حق خاص اوست و آن از مقامات معروفه اوست.
 

آری چنين است که بايد٬ طبق روايات٬ در اعمال عيد فطر٬ برای ظهور امام عصر٬ دعا کرد و در فراق دولت کريمه امام عصر٬ چنين سرود:اللهم إنا نرغب إليك فی دولة كريمة تعز بها الإسلام و أهله ٬ و تذل بها النفاق و أهله ٬ وتجعلنا فيها من الدعاة إلى طاعتك والقادة إلى سبيلك ٬ و ترزقنا بها كرامة الدنيا و الآخرة ٬ اللهم ما أنكرنا من حق فعرفناه و ما قصرنا عنه فبلغناه. [32]
 

[1] بحارالأنوار: 98/ 172/ 1
[2] سوره البقرة- آیه 185
[3] بحار الأنوار: 91/ 116/ 2
[4] بحار الأنوار: 90/ 371/ 23
[5] مسارالشیعه،صفحه 31
[6] بحار الأنوار: 90/ 372/ 25
[7] سنن الترمذی: 2/ 426/ 542
[8] بحار الأنوار: 90/ 373/ 27
[9] مصباح المتهجّد،صفحه 653
[10] الإقبال: 1/ 465
[11] من لا يحضره الفقيه: 2/ 183/ 2085
[12] بحار الأنوار: 47/ 54/ 90
[13] من لايحضره الفقيه، ج 2، ص 183
[14] همان، ص 183
[15] كافى، ج 4، ص 174
[16] مستدرك وسائل ‏الشيعه، ج 7، ص 137
[17] وسائل الشيعه، ج 9، ص 318
[18] الكافي: 1/ 489/ 7
[19] سنن الدارقطني: 2/ 44/ 6
[20] بحار الأنوار: 83/ 115/ 30
[21] كنز العمال: 8/ 548/ 24104
[22] كنز العمال: 7/ 88/ 18096
[23] كنز العمال: 7/ 88/ 18098
[24] بحارالأنوار: 90/ 374/ 27
[25] من لا يحضره الفقيه: 1/ 508/ 1468
[26] من لا يحضره الفقيه: 1/ 508/ 1467 
[27] وسایل الشیعه،ج10،ص519
[28] تنبيه الخواطر: 2/ 157
[29] من لايحضره الفقيه: 2/ 174
[30] بحارالأنوار: 102/ 104
[31] کافی، ج 4، ص 169
[32] بحارالأنوار: ج 91 ص 6

منبع: فرهنگ نیوز