به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» کتاب «فلسفه تعلیم و تربیت مشاء» توسط انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در دو جلد منتشر شد. این کتاب به کوشش حجت‌الاسلام دکتر محمد داودی، استادیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، با نظارت حجت‌الاسلام دکتر علی شیروانی و ویراستاری سعیدرضا علی‌عسکری تألیف شده است.
مباحثی که در این کتاب پیش روی ارباب معرفت قرار گرفته است، نتیجه پژوهشی پنج ساله برای تدوین فلسفه تعلیم و تربیت مشاء است که در دو جلد ارائه شده است: جلد اول با عنوان «مبانی تعلیم و تربیت مشاء» و جلد دوم با عنوان «نظریه تعلیم و تربیت مشاء». در جلد اول مبانی فلسفی تعلیم و تربیت مشاء شامل مبانی معرفت‌شناختی، وجودشناختی، خداشناختی، جهان‌شناختی، انسان، شناختی، اخلاق‌شناختی و مبانی سیاسی و اجتماعی می‌شود که دلالت‌های این مبانی برای تعلیم و تربیت نیز کشف شده است. در جلد دوم، نظریه تربیتی مبتنی بر مبانی فلسفی شامل تعریف و ماهیت، اهداف، ساحت‌ها، مراحل و عوامل تعلیم و تربیت بررسی شده است.
نویسنده در جلد اول این کتاب که پنج فصل دارد به بررسی مبانی فلسفه تعلیم و تربیت مشاء می‌پردازد. در بررسی هر یك از انواع مبانی، نخست نظریه مشاء درباره آن موضوع بیان شده و در پایان هر مبحث، مبانی تعلیم و تربیت كه از آن بحث می‌شده، عرضه می‌شود و دلالت‌های آن در تعلیم و تربیت نیز بیان شده است.
فصل اول کتاب با عنوان «مبانی معرفت‌شناختی مشاء» به بررسی مبانی برگرفته از معرفت‌شناسی مشاء، جامعه‌شناسی معرفت مشاء و فلسفه علم مشاء می‌پردازد.
«مبانی مابعدالطبیعی مشاء» عنوان دومین فصل از این جلد کتاب است که در آن هستی‌شناسی، خداشناسی و جهان‌شناسی مشاء مورد بررسی قرار گرفته است.
«مبانی انسان‌شناختی مشاء» در فصل سوم مورد بررسی قرار گرفته است که طی آن مباحث مختلف مرتبط با نفس ازجمله چیستی، وجود، تجرد، حدوث، قوا، ساز و کار فعالیت، کمال، بقا، معاد و رابطه نفس و بدن تبیین شده است.
«مبانی اخلاق شناسی مشاء» در فصل چهارم معرفی گردیده است و در آن به مباحثی چون تعریف علم اخلاق، مفهوم‌شناسی، چیستی و مراتب سعادت و بررسی راه سعادت از دیدگاه فیلسوفانی همانند فارابی، مسکویه، خواجه‌نصیرالدین طوسی و نیز ابن‌سینا پرداخته شده است.
فصل پنجم با عنوان «مبانی سیاسی اجتماعی مشاء» آخرین فصل جلد اول کتاب در بررسی مبانی فلسفه تعلیم و تربیت مشاء است که در آن به مسائلی چون ضرورت و خاستگاه جامعه و سیاست، تعریف سیاست مدن و موضوع آن، جامعه و اجزا و عناصر آن، انواع جامعه، جامعه فاضله و جامعه‌های غیرفاضله پرداخته شده است.
پس از ذکر مبانی فلسفه تعلیم و تربیت مشاء در جلد نخست این کتاب در جلد دوم به صورت مستقیم به بحث از تعلیم و تربیت در ذیل این جریان فلسفه اسلامی می‌پردازد.
فصل اول جلد دوم با عنوان «واژه‌شناسی و مفهوم شناسی» به بررسی مفهوم تأدیب و تعلیم در آثار فیلسوفان مشاء و تعریف تعلیم و تربیت می‌پردازد. داودی در کتاب به این نکته اشاره می‌کند که در آثار مشاء برای اشاره به مفهوم رایج تعلیم و تربیت از تركیب «تعلیم و تأدیب» استفاده شده است و آن را این‌گونه تعریف می‌کنند: «مجموعه‌ای از فعالیت‌ها به‌منظور فراهم آوردن زمینه‌ها و شرایط لازم برای رساندن متربی به سعادت و كمال از راه پرورش دادن همه استعدادهای وی به‌صورت متناسب».
«اهداف تعلیم و تربیت» در فصل دوم مورد بررسی قرار گرفته است و طی آن هدف غایی، اهداف واسطی و جامعیت اهداف واسطی تعلیم و تربیت به همراه رابطه اهداف واسطی با یکدیگر و نیز ربط و نسبت اهداف تعلیم و تربیت مشاء با اهداف تعلیم و تربیت اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل سوم: «ساخت‌های تعلیم و تربیت» عنوان سومین فصل از این جلد است که در آن به تعلیم و تربیت عقلانی، اخلاقی، مدنی، حرفه‌ای و جسمانی پرداخته‌شده است.
هدف، محتوا، انواع، روش‌های آموزش عناوینی هستند که در فصل چهارم و ذیل عنوان «آموزش» به آن‌ها پرداخته می‌شود. از نظر ففیلسوفان مشاء آموزش یا تعلیم یکی از دو بخش اساسی تعلیم و تربیت است و منظور از آن، آموزش دادن علوم مورد نیاز به متربی است.
فصل پنجم این جلد با عنوان «یادگیری» به بررسی مفهوم یادگیری و رابطه آن با یادآوری و یادآیی، انواع یادگیری و فرآیندهای آن، عوامل زمینه‌ساز یادگیری و روش‌های یادگیری می‌پردازد.
«تربیت» عنوان ششمین فصل از این جلد است که در آن به موضوعاتی چون لزوم تربیت و ضرورت مربی، اهداف و الگوهای تربیت، الگوی خودتربیتی و تکمیل آن، الگوی دیگر تربیتی، روش‌های تربیت به همراه روش‌های تربیت خود و دیگران بررسی شده است.
«مراحل تعلیم و تربیت» با سه موضوع تعلیم و تربیت پیش‌دبستانی، عمومی و درنهایت تخصصی و عالی در فصل هفتم بررسی گردیده است.
در فصل هشتم به عنوان آخرین فصل به موضوع «عوامل مؤثر بر تعلیم و تربیت» طی عناوینی چون «معلم و مربی» و «متعلم و متربی» پرداخته شده است.
در پایان این کتاب ذیل بخشی با عنوان «ارزیابی تعلیم و تربیت مشاء» به بررسی قوت‌ها، ضعف‌ها و ظرفیت‌ها پرداخته شده است. نویسنده در انتها تأکید می‌کند مواردی هم‌چون رد دوگانگی میان دانش تعلیم و تربیت بشری و دینی، پذیرش تکثر در محتوی و روش‌های تعلیم و تربیت، جامع‌نگری و پرهیز از یک‌سونگری، پیوند با جامعه و حکومت و به رسمیت شناختن تفاوت استعدادها را از جمله قوت‌های این فلسفه تربیتی برمی‌شمارد.
بهاء جلد اول و دوم این کتاب در چاپ اول خود به ترتیب ۹۸۰۰ و ۷۳۰۰ تومان است.