«سید قطب» حلقه وصل انقلاب اسلامی و اهل سنت است

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» حجت الاسلام رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عصر امروز در همایش علمی بررسی اندیشه های سیدقطب و بررسی تحولات اخیر جهان اسلام گفت: جریان اعتزال سیدقطب از سه کاستی رنج می برد که فقدان دستگاه فلسفی، فقدان منطق کارآمد و غیاب حماسه از آن جمله هستند. این سه مشکل که جوهره در اکثریت مسلط هم و همچنین در اعتزال تاریخی وجود داشت.

حجت الاسلام خسروشاهی در ادامه این همایش با اشاره به اندیشه سیدقطب اظهار داشت: اندیشه سیدقطب درباره نوع حکومت است. سید درباره حکومت اسلامی دو کتاب دارد که در آنها کلیاتی را بیان می کند و از ورود به جزئیات خودداری می نماید سید با بهره گیری از حکومت نبوی نوعی حکومت را تبیین می کند و دو خلیفه اول و دوم در بر می گیرد و به خلیفه سوم را نمی پذیرد.

وی در ادامه افزود: آخرین مرحله فکری سید در مورد امت اسلامی در کتابی است که پس از دو بار زندانی شدن آن را نوشته است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: سید،‌ جامعه زمان خود را بدتر جامعه جاهلی صدر اسلام تعبیر می کند که برای اصلاح آن باید اقدام اساسی صورت بگیرد.

حجت الاسلام دکتر سیرحی استاد دانشگاه تهران در ادامه این همایش گفت: تاریخ تولد سید قطب باتاریخ مشروطیت ما یکی است. در ۴۷ سالگی وی عازم امریکا می شود و در آنجا به تدریج به دیدگاه می رسد که موضع مخالفت او با غرب را تشکیل می دهد در سال ۴۵ سالگی پس از بازگشت به مصر اخوان می پیوندند و حتی جملاتی چون «من متولد شدم» بیان می کند.

سیدقطب در واقع در جنبش اخوان رشد می کند. ۱۵ سال به زندان محکوم می شود. بعد از آزادی معالم خود را می نویسند.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به مفهوم جاهلیت اظهار داشت: وقتی به مفهوم جاهلیت نگاه می کنیم احساس می کنیم به ادبیات نقلی نزدیک است تئوری جاهلیت قبل از سیدقطب هم وجود دارد ولی او را این بحث را توسعه داده است. او در ادبیات بیشتر از آنچه که برایش مهم بود نظام اخلاقی بود. وی جاهلیت شرک آلود را در نظر می گیرد و یک جمله تحت عنوان جاهلیت راهبانه را مطرح می کند. وی رهبانیت را مورد انتقاد قرار می دهد.

حجت الاسلام سیرحی در ادامه بیان داشت: نویسندگان تکفیری به جای توسعه جاهلیت مورد نظر سوم، گفتند «تمام جامعه مسلمان امروز در حکم کفر است». تغییراتی در ادبیات سوم صورت گرفت که بسیار مهم است آن چه که در جریان های تفکری رخ داد این است که چیزی را وارد کردند که در ادبیات سید نبود. آنها در تأمین مفهوم جاهلیت تغییراتی ایجاد کردند.

وی با اشاره به این ادبیات تصریح کرد: در ادبیات تکفیری ها اگر غیرمسلمانی را بدست آورند می توانند آن را توبه دهند اما بسیاری از آنها توبه را قبول نمی کنند.

در ادامه این همایش حسن رحیم پور ازغدی استاد برجسته فلسفه نیز با اشاره به سیدقطب و برچسب های که به او زده می شود اظهار داشت: اگر به تعداد انگشتان دست بخواهیم افرادی را نام ببریم که در بنیانگذاری فکری انقلابی نقش داشتند به طور قطع یکی از آنها سیدقطب بود. قطعا از کسانی است که بر گردن مسلمانان درحرکات آزادیبخش نقش جدی داشته است.

وی در ادامه افزود: بسیاری از کلمات در آن روز مفهوم دیگری داشت و همه مفاهیم برای خود مصادیقی دارد. سیدقطب مراحل مختلفی در زندگی اش داشته است. وقتی از امریکا بازمی گردد ضدامریکایی ترین فرد می شود. در اثار سید مقالات و مطالبی می بینید که اگر بخواهید نمونه ایرانی آن را پیدا کنید، «نواب صفوی و ادبیاتش» « شریعتی».

ازغدی در ادامه تأکید کرد: برچسب زدن ها در تحلیل تاریخی درست نیست. ما با مفاهیم و مقولاتی مواجه هستیم که مشترک لفظی هستند. تردید ندارم که اخوان المسلمین یکی از بذرهایی بود که سیدجمال پاشید.

این استاد دانشگاه در ادامه بااشاره به تعبیر سلفی گری و جهاد جهانی گفت: همه این شعائر درست هستند منتهی در مفاهیم مختلفی به کار می رود که توسط افراطیون و اعتدالیون متفاوت است. امام خمینی با یک فرمان سلمان رشدی را تفکیر کرد. تفکیر یعنی اینکه سخنگویان یک مکتب مرزهایی داشته باشند که اگر از آن عبور کنیم جبهه مقابل می تواند تو را تکفیر کند. همه مکاتب حق تکفیر دارند.

وی افزود: اصل تکفیر درست است اما می تواند در معنای مختلفی به کار بروند.

رحیم پور با اشاره به بهره گیری از آثار سیدقدس بیان داشت: برخی از رهبران تکفیری شاید از آثار امسالی چون سیدقطب درابتدا بهره مند شدند. سید قبل از امام خمینی بود اما وقتی آثار او را می خوانید خیلی از تعابیر سید در مورد حکومت و شهادت و .. مثل آن است که امام خمینی به کار بردند. مصر هیچ گاه مهد وهابیت نبوده و حب اهل بیت جز ارکان اهل سنت این منطقه است. به گفته رحیم پور موثرترین جریان به جوانان اهل سنت، اخوان است اما انشعاباتی که از اخوان به وجود آمد منجر شد گرایشاتی بین آنها تقویت شود.

وی در ادامه گفت: در هیچ یک از کشورهای خلیج فارس شکل گیری جریان اخوان امکان ندارد و آثار سیدقدس نیز جمع آوری می شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه تصریح کرد: بهترین حلقه وصل انقلاب اسلامی به اهل سنت افکار سیدقطب و جریان اخوان است ضمن اختلاف نظرهای که وجود دارد. سیدقطب درآن زمان اسلام امریکایی را به کار برده است. آنها اسلامی را می خواستند که حکومت نکند اما قطب می گوید باید امت واحد اسلامی تشکیل دهیم .سید گفت خود مسلمین دچار شرک هستند؛ این حرف درستی است. همین امروز جامعه ما از جهاتی دینی نیز نیست اما نباید از این تعابیر سوءاستفاده کرد. بسیاری از حرف های سیدقطب به سخنان امام نزدیک است. زمان نهضت نفت سیدقطب به آیت الله کاشانی نامه می نویسد که یک نهضت اسلامی و نه ملی با رهبری روحانی شخص شما برای قطع ید کفار و گامی در جهت استقرار حکومت اسلامی.

رحیم پور در ادامه با اشاره به نزدیکی زندگی نواب و سیدقطب اظهار داشت: نواب صفوی اولی کسی است که شعار حکومت اسلامی را در ایران داد. همین شعار را اخوانی ها در مصر سر دادند. وقتی دادگاه سید قطب برگزار شد. ده های چریک سنی و غیر سنی از آن متولد شد. سید قطب می گوید مردم در جهان اسلام مسلمان نشدند که بخواهند مرتد بشوند بلکه آنها مسلمان شناسنامه ای هستند. مقالات و کتاب های سید کاملا روشنفکرانه است و زاویه ای ندارد. سید از علم زدگی انتقاد می کرد. انقلاب اسلامی هم با علم زدگی که مخالف درک حسی از علم است، مخالف است چرا که غیر تولیدی است.

رحیم پور گفت: سید می گفت ما فقط زمانی که نماز می خوانیم مسلمان نیستیم بلکه آن را باید در حقوق و اقتصاد و ... وارد کنیم.