فروش چارت، نمودار و دیتای پرواز توسط "بوئینگ" به ایران به مبلغ ۱۲۰ هزار دلار و دیگر هیچ!

به گزارش خبرنگار اقتصادی "خبرگزاری دانشجو"؛ تحریم‌ها لطمه بسیار جدی بر صنعت هواپیمایی ایران وارد کرده است. در حالی که کشورهای کوچک عربی حاشیه خلیج‌فارس سوار بر هواپیمای غول پیکر A 380 شرکت هواپیمایی ایرباس می‌شوند، ایران به دلیل این تحریم‌های ظالمانه هنوز هم به هواپیماهای توپولف 30 سال گذشته دل بسته است تا هر از چند گاهی نیز این تابوت‌های روسی که برای کشورهای جهان سومی ساخته شده است، با حوادث ناگواری همراه شده و جان صدها تن را بگیرد به این ترتیب است که می‌توان گفت  لغو تحریم‌های موجود در این صنعت و ورود قطعات هواپیما به ایران از جمله مسائلی است که نه تنها بسیاری از فعالان اقتصادی در صنعت حمل و نقل بلکه عموم مردم را خشنود خواهد کرد اما مشکل اینجاست که بعد از این همه مدت هنوز خبری از ورود قطعات هواپیما به ایران نیست، در صورتی که اواخر سال گذشته رئیس سازمان هواپیمایی کشوری به رسانه‌ها گفته بود تا دو هفته دیگر قطعات هواپیما وارد ایران می‌شود.اما این اتفاق نیافتاد.

اوایل سال 93 بود که شرکت بویینگ، بزرگ‌ترین تولیدکننده هواپیما در دنیا، اعلام کرد که مجوز صادرات قطعات هواپیماهای تجاری به ایران را از وزارت‌خزانه‌داری آمریکا دریافت کرده است.  پیش‌بینی مقامات مسئول این بود که با ورود قطعات هواپیما از آمریکا به ایران ۳۰ درصد از هواپیماهای زمین‌گیر به ناوگان فعال باز خواهد گشت. اما بعد از آن معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی ایران خبر داد وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز صادرات را صادر کرده، اما هنوز از سوی این شرکت‌ها تماسی با شرکت‌های ایرانی گرفته نشده است و منتظریم تا شرکت‌های بویینگ، رویس رولز و دیگر شرکت‌ها برای ارتباط با شرکت‌های ایرانی اقدام کنند. موضوعی که تا به امروز به درازا کشید.

حوادث هوایی ایرلاین‌های داخلی در شش سال اخیر

 نگاهی به لیست حوادث هوایی  در 6 سال اخیر نشان می دهد آمار حوادث هوایی در ایران روز به روز بالاتر می روند:
 
سال ۱۳۹۳:
 
۱۹ مهر۱۳۹۳: هواپیمای توربو کماندر حامل ۷ سرنشین در نصرت آباد سقوط کرد .سردار صادقی جانشین پلیس امنیت٬ سرهنگ خرسندی از پلیس پیشگیری و سرهنگ درودگر از عملیات ناجا در سانحه سقوط هواپیمای ناجا حضور داشتند. این هواپیمای دو ملخه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در حوالی شهرستان بم از توابع استان کرمان از صفحه رادار محو و لاشه این هواپیما صبح امروز در منطقه چولی پیدا شد.
 
۱۹ مرداد ۱۳۹۳: در ساعت ۹:۳۰ روز یکشنبه ۱۹ مرداد یک فرورند هواپیمای آنتونوف-۱۴۰، ایران ۱۴۰، متعلق به شرکت سپاهان ایر(هواپیمایی هسا) که حامل ۴۸ مسافر و خدمه بود، از تهران به مقصد طبس، از فرودگاه مهرآباد بلند شد و چند دقیقه پس از بلند شدن از باند، در بلوار شیشه مینا واقع در غرب تهران سقوط کرد. در این حادثه ۳۸ نفر کشته و ۱۰ نفر زخمی شدند.
 
۲۰ اردیبهشت۱۳۹۳: هواپیمای فوکر ۱۰۰ پرواز شماره ۸۰۵۳ متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان که از مشهد عازم فرودگاه بین‌المللی زاهدان بود، در ساعت ۱۳٫۱۰ دقیقه روز ۲۰ اردیبهشت به دلیل عدم باز شدن چرخ سمت چپ عقب درخواست فرود اضطراری کرد و به ناچار با وجود یک چرخ بسته به حالت اضطرار در باند فرودگاه بین‌المللی زاهدان فرود آمد و با وجود اینکه این هواپیما از باند پرواز خارج و لاستیک آن دچار ترکیدگی شد اما همه ۱۱۳ مسافر این پرواز جان سالم به در بردند. در این حادثه تنها ۹ تن آسیب دیدند.
 
سال ۱۳۹۲:
 
هیچ حادثه هوایی برای هواپیماهای مسافربری رخ نداد و تنها هواپیماهای نظامی دچار حادثه هایی شدند. به عنوان مثال در اول مهر ماه، یک فروند هواپیمای شکاری اف-۴ فانتوم متعلق به پایگاه ششم شکاری بوشهر، در هنگام فرود با ترکیدگی لاستیک از باند خارج و دچار سانحه شد. در این حادثه هر ۲ خلبان اقدام به اجکت کردند که خلبان کابین جلو سرگرد خلبان آرش رضایی به علت باز نشدند چتر جان خود را از دست داد و خلبان کابین عقب سروان سلیمی نژاد از ناحیه کمر دچار شکستگی شد.
 
 
سال ۱۳۹۱:
 
در این سال هم حادثه هوایی برای پروازهای مسافربری رخ نداد اما در  آذر ماه ،  سقوط بالگرد امدادرسان ارتش: این بالگرد برای امدادرسانی به حادثه تصادف یک مینی‌بوس در محدوده «ملک‌آباد» به محل حادثه اعزام شده بود. این بالگرد حامل پنج مصدوم حادثه تصادف و چهار کادر پرواز و یک تکنیسین اورژانس بود که در منطقه «خین عرب» در نزدیکی بیمارستان طالقانی مشهد، دچار سانحه شد و سقوط کرد. تمامی سرنشینان این بالگرد جان خود را از دست دادند. شهدای ارتش و اورژانس این حادثه: ۱-شهید هوبان مرتضوی (کادر پرواز) ۲- شهید علیرضا پیرمفان (کادر پروازی) ۳- شهید مسعود شاهوردی (کادر پروازی) ۶- شهید مهدی مهدی‌زاده (پرسنل اورژانس)
 
 
سال ۱۳۹۰:
 
۱۲ شهریور 1390: هواپیمای ایرباس شرکت هواپیمایی ماهان که از تهران عازم مشهد بود در در ساعت ۲۲:۳۰ در فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد این شهر دچار سانحه شد. این هواپیما به شماره پرواز ۶۱۳ که محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام هم یکی از سرنشینان آن بود، حدود ساعت ۲۴، به هنگام فرود در باند فرودگاه به علت ترکیدگی چرخ جلو، با مشکل مواجه شد و به سختی فرود آمد. این پیشامد تلفات جانی در بر نداشته‌است ولی برخی از مسافرها دچار جراحاتی شده‌اند. محسن رضایی از ناحیه دست دچار جراحاتی شدد.
 
 
سال ۱۳۸۹:
 
۱۹ دی ۱۳۸۹: یک فروند بوئینگ ۷۲۷ متعلق به شرکت ایران ایر که از تهران به سمت ارومیه در حرکت بود حدود ساعت ۱۹:۴۵ در نزدیکی ارومیه سقوط کرد و ۷۸ نفر از ۱۰۵ مسافر و خدمه آن کشته شدند.
 
   
سال ۱۳۸۸:
 
 ۴ بهمن ۱۳۸۸: یک فروند توپولف تی یو-۱۵۴ با ۱۵۷ مسافر پس از فرود روی باند فرودگاه مشهد آتش گرفت. در اثر این حادثه داخل هواپیما به کل سوخته و بال سمت راست و دم و چرخ هواپیما جدا شدند و ۴۲ تن از مسافران به بیمارستان منتقل شدند.
 
 
24 تیر ۱۳۸۸:سانحه مرگبار توپولف تی یو-۱۵۴ متعلق به هواپیمایی کاسپین ۱۶۸ کشته برجای گذاشت.
 
 
۲۰ مرداد ۱۳۸۸: یک فروند هواپیمای فوکر ۱۰۰ در پرواز شماره ۷۲۹ هواپیمایی آسمان در فرودگاه اصفهان دچار سانحه شد. به علت فرود نامناسب عوامل پرواز یکی از چرخ‌ها ترکیده و آتش گرفت. درهای این هواپیما بسته بوده و در حالی که مسافران داخل بودند ماموران فرودگاه به اطفای حریق مشغول شدند و سرانجام پس از خاموش کردن آتش مسافران از هواپیما خارج شدند.
 
 
۲۰ مرداد ۱۳۸۸: پرواز شماره ۱۵۲۵ هواپیمایی آریا تور که از تهران به مشهد حرکت می‌کرد ساعت ۱۸:۰۵ دقیقه در فرودگاه مشهد، در نتیجه باز نشدن چرخ جلو و همچنین اشکال در چرخ‌های عقب در هنگام فرود از باند خارج شد و به دیوار فرودگاه برخورد نمود. در این حادثه حداقل ۱۷ نفر (۳ مسافر و ۱۴ خدمه پرواز) کشته و ۲۰ نفر نیز مجروح شدند. این هواپیما از نوع ایلیوشین-۶۲ و مجموع مسافران و خدمه آن ۱۶۰ نفر بوده‌است.
 
 
۲۴ تیر ۱۳۸۸: یک فروند هواپیمای مسافربری از نوع توپولف تی یو-۱۵۴ متعلق به شرکت هواپیمایی کاسپین که عازم ارمنستان بود دقایقی پس از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی تهران در در ۱۲ کیلومتری جنوب قزوین بین منطقه فارسیان و جنت‌آباد در بخش مرکزی قزوین سقوط کرد که منجر به کشته شدن تمامی ۱۶۸ نفر سرنشین (مسافر و خدمه) این هواپیما شد.

«بوئینگ» و «ایران‌ایر» پس از 35 سال قرارداد بستند

در حالی که هنوز تلخی سقوط اخیر هواپیما ایران 140 و کشته شدن جمعی از هموطنان فراموش نشده، هفته گذشته خبری خوش برای صنعت هوانوردی ایران منتشر شد و آن قرارداد رسمی ایران‌ایر با شرکت هواپیمایی بوئینگ بود.

بر این اساس شرکت هواپیماسازی بویینگ در اطلاعیه‌ای رسما اعلام کرد پس از 35 سال با یک شرکت هواپیمایی ایرانی یک قرارداد اقتصادی امضا کرده است.

اما سوال اینجاست که آیا واقعا این قرارداد می‌تواند تغییر محسوسی در صنعت هوایی ایران ایجاد کند یا تنها به این دلیل که پس از 35 سال اتفاق افتاده امری مثبت و خبری شده و هیجان زیادی در فضای خبری ایران به وجود آورده است؟

شاید در ابتدا با شنیدن تیتر این خبر گمان ببریم که این شرکت بزرگ هواپیمایی قصد فروش هواپیما و یا لااقل قطعات هواپیمایی به ایران دارد اما نگاهی به مفاد توافقنامه شرکت بوئینگ با ایران‌ایر متوجه می‌شویم طبق مفاد توافق‌نامه، این شرکت به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران صرفا مواردی مانند چارت، نمودار و دیتای پرواز فروخته و مبلغی معادل 120 هزار دلار به جیب زده است. 

این موضوع به اعتقاد بسیاری از افراد تاثیر چندانی در روند کنونی صنعت هواپیمایی ایران نخواهد داشت چرا که با توجه به بالا بودن تعداد هواپیماهای زمین‌گیر هواپیمایی ایران، قطعا نیاز به قطعات جدید و موتورهای نو هواپیما در این صنعت بیش از هر چیز دیگری احساس می‌شود، از این رو اگر به دنبال تغییر مشخصی در روند نقل و انتقالات هوایی ایران هستیم باید قراردادهای اقتصادی کشورمان با شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی به نوعی با حوزه قطعات ارتباط پیدا کند.

زمین‌گیر بودن 100 فروند از 250 هواپیمای موجود

این ادعا را از آنجا می‌کنیم که طبق سند چشم‌انداز، ایران تا سال 1404 به 600  فروند هواپیمای جدید نیاز دارد و همینطور بنا به اظهارات علیرضا جهانگریان، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری تعداد هواپیماهای کشور ۲۵۰ فروند بوده که 100 پروند از این هواپیماها به دلیل کمبود قطعه زمین‌گیر می‌باشند و با توجه به اینکه متوسط سن ناوگان هوایی کشور ۲۱ سال است، باید ظرف ۱۱ سال آینده سالانه ۵۰ فروند هواپیما با سرمایه‌ای بالغ بر ۲.۵ میلیون دلار به کشور وارد شود. به همین دلیل ایران بازار بسیار مهمی برای کمپانی‌های هواپیما‌سازی جهان محسوب می‌شود.

تحریم‌های ظالمانه‌ صنعت هوایی با دارا بودن عمری به قدمت عمر جمهوری اسلامی ایران شاید قدیمی‌ترین تحریمی باشد که علیه کشورمان اعمال شده است و این در حالی است که بر اساس قوانین بین‌المللی، تحریم حمل و نقل هواپیمایی یک کشور و استفاده از این امر به عنوان حربه‌ای سیاسی برای مقابله با کشورها غیر قانونی شمرده می‌شود.

در طول این 36 سال، به دلیل این مانع جدی در خرید هواپیما، کشورمان مجبور به خرید هواپیماهای دست دوم و پی‌گیری تعمیر این هواپیماها با تامین قطعات از کانال‌های خاص بود.

حال شرکت بوئینگ اعلام کرده است که دستورالعمل‌های هواپيماهای مسافربری، نقشه‌ها و نمودارهای ناوبری و اطلاعات اين هواپيماها را برای کمک به بهبود ايمنی صنايع هواپيمايی، به شرکت هواپيمايی ايران اير فروخته است. 

البته اگر کمی منصفانه نگاه کنیم حتی اگر این قرارداد از نظر اقتصادی کوچک و تنها شامل دیتاهای پرواز می‌شود، اما جدا از اهمیت سیاسی و اقتصادی، در امنیت پرواز نیز تاثیر بسزایی خواهد داشت چرا که به اعتقاد کارشناسان صنعت هوایی کشور، کلیه مسائلی که در حوزه عملیات هوانوردی مطرح می‌شوند، در میزان امنیت و ایمنی پروازها نقش بسزایی دارند، از این رو نمی‌توان به قرارداد شرکت بویینگ با ایران ایر به عنوان یک حرکت نمادین نگاه کرد، چرا که حتی این دیتاهای پرواز نیز می‌توانند تاثیر مثبتی در ایمنی پروازهای داخلی ایران داشته باشند. اما گفته می‌شود که این دیتاها و نقشه‌های فرستاده شده قدیمی بود و حوادث اخیر هواپیمایی را نیز در بر نمی‌گیرد. این اظهارات توسط یکی از کارشناسان صنعت هوا فضا تائید شد اما وی گفت: دیتاهای فروخته شده به ایران مربوط به هواپیماهای موجود در صنعت هواپیمایی می‌شود و دلیلی وجود ندارد که چارت و دیتای هواپیمایی را به ایران بدهند که در کشورمان وجود ندارد، پس از آنجایی که هواپیماهای موجود در ایران سال‌ها پیش خریداری شده‌ و قدیمی‌اند پس طبیعتا این دیتاها نیز قدیمی خواهد بود.

فرسودگی صنایع هوایی ایران، در سال‌های گذشته خسارت‌های کلانی به شرکت‌های هواپیمایی ایران وارد کرده است و از آنجایی که این نخستین رابطه تجاری میان جنرال الکتریک، بوئینگ و ایران پس از سال 1979 است، امید می‌رود راه برای ورود قطعات و حتی هواپیماهای مسافربری پیشرفته نیز به صنعت هواپیمایی ایران باز شود.  بر اساس آمار از سال 1369 (1990) تاکنون بیش از 200 سانحه هوایی در ایران روی داده که طی آن 2000 نفر جان خود را از دست داده‌اند و به این ترتیب لغو تحریم صنعت هوایی ایران می‌تواند جان و مال بسیاری از مردم را نجات دهد. باید منتظر ماند و دید این امر محقق خواهد شد یا خیر؟