نقش سنگرسازان بی سنگر در دفاع مقدس

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، جهاد سازندگی نهادی انقلابی است که در تاریخ 27 خرداد 1358 به فرمان امام خمینی (ره) برای رسیدگی به مناطق محروم و دورافتاده ایران تاسیس شد. اندیشه تاسیس جهاد سازندگی، نخستین بار، با عنوان طرح اعزام گروه‌های 10 نفره دانشجویی به مناطق محروم و با پیشنهاد یکی از اعضای هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، مطرح شد. سپس، طرح موضوع به امام خمینی داده شد و ایشان در 27 خرداد 1358 فرمان تشکیل جهاد را صادر کرد.

امام خمینی 4 ماه پس از سقوط شاه با درک اهمیت روستا در تأمین استقلال سیاسی و اقتصادی با صدور فرمانی خواستار آن شدند تا ارگانی برای رسیدگی و رفع محرومیت روستائیان تشکیل شود و از مسئولین خواستند تا با اختصاص امکانات موجود کشور و بهره‌گیری از نیروهای داوطلب مردمی، سازندگی روستاها را در اولویت قرار دهند.

ابلاغ پیام امام به روستائیان و فراهم آوردن زمینه‌های حضور و مشارکت گسترده روستائیان در صحنه انقلاب و اولویت دادن به روستاها به عنوان پایگاه‌های اساسی تولید و عدم وابستگی و ارائه خدمات زیربنایی و ایجاد شغل مولد در روستا فلسفه وجودی نهاد جهاد سازندگی است که فعالیت خود را در اقصی نقاط محروم و روستایی آغاز کرد.

جهادسازندگی علاوه بر خدمت در روستاها در جنگ نقش بزرگی ایفا کرد و به گفته فرماندهان جنگ یکی از دلایل عدم شکست ایران در جنگ حضور این نهاد انقلابی در جنگ بود. جهاد در جنگ حضور مهندسی داشت و با ساخت پل، سنگر، خاکریز و جاده در مناطق مختلف باعث پیشرفت رزمندگان در جنگ می‌شد.

جهاد در جنگ یک قرارگاه مرکزی و 5 قرارگاه محور عملیاتی شامل قرارگاه کربلا، نوح، نجف، حمزه سیدالشهدا، رمضان داشت. همچنین از 6 تیپ مهندسی سه گردانه در مناطق جنگی مانند تیپهای مهندسی استان فارس، اصفهان، کرمان و سمنان تشکیل می‌شد، ضمن اینکه 45 گردان مستقل نیز از استانهای مختلف فعالیت مهندسی داشتند. از جهادگران در جنگ 1100 نفر شهید، 22000 نفر جانباز و بیش از 800 نفر اسیر شدند.

در ادامه به شرح حضور موثر جهاد سازندگی در عملیات‌های مهم «کربلای 5» و «والفجر 8» می پردازیم.

عملیات کربلای 5 در شرایط زمانی و مکانی به وقوع پیوست که دشمن بعثی به هیچ وجه تصور آن را نمی کرد. در این منطقه عملیاتی، ارتش بعث به کمک کارشناسان نظامی خارجی و صرف هزینه های هنگفت، قوی ترین و مستحکم ترین خطوط دفاعی را ایجاد کرده بود. به طوری که فرماندهان بعثی و کارشناسان خارجی این خطوط دفاعی را «دژ اسطوره ای» نام نهاده بودند. ایجاد انواع میادین مین و سیم های خاردار و سنگرهای بتونی و ایجاد دریاچه ها و باتلاق های مصنوعی با عمق کم که نه تنها نیروی پیاده بلکه عبور قایق را نیز ناممکن می ساخت از جمله این موانع بود.

اما این خطوط دفاعی عظیم با امدادهای غیبی خداوند و با ایثارگری رزمندگان و جهادگران جهاد سازندگی در هم ریخت. رژیم بعث برای آن که واحدهای مهندسی – رزمی لشکر ایران نتواند از تجارب قبلی خود در این منطقه بهره گیرد استحکامات خود را به نحوی طراحی کرده بود که از لحاظ مهندسی رزمی یک سازماندهی جدید را طلب می کرد.

در چنین شرایطی گردان های رزمی مهندسی جهاد سازندگی در منطقه مستقر شده و قبل از آغاز عملیات با انجام کارهایی از قبیل تردد نیروهای رزمی و ترمیم و تعویض و شن ریزی راه های مواصلاتی و همچنین احداث صدها سنگر و ده ها مقر و قرارگاه جهت استقرار نیروهای عمل کننده و سنگرهای توپخانه، ادوات، حمام های صحرایی، اورژانس و ... منطقه را برای انجام عملیات آماده کردند.

در همین عملیات نیز، جهادگران گردان های مهندسی رزمی، درون آبگرفتگی ها تا خط مقدم دشمن را جاده های نفوذی احداث کردند که این عمل در پیشروی سپاه اسلام بسیار موثر بود. در این راستا باید از رانندگان کمپرسی و لودر و بلدوزر که در زیر آتش شدید دشمن ایثارگرانه تلاش می کردند یاد نمود. علاوه بر این، سنگرسازان بی سنگر، پای به پای رزمندگان در عملیات پیشروی می کردند و با دستگاه های لودر و بلدوزر خود را به خاکریزهای دشمن که هنوز سقوط نکرده بودند رسانده و سنگرهای آنها را بر سرشان خراب می کردند و خاکریزهای را یکی پس از دیگری می گشودند.

جالب این که جهادگران جهاد سازندگی اکثرا قشر تحصیلکرده و دانشجو بودند که با طرح های نوین و ابتکارات فنی – مهندسی، رزمندگان اسلام را در حین عملیات یاری می کردند.

عملیات والفجر 8 یک عملیات آبی – خاکی بود که می توان به جرأت آن را یک جنگ مهندسی تمام عیار به شمار آورد. پیروزی های به دست آمده در این عملیات با برنامه ریزی های دقیق و حساب شده و به کارگیری نیروهای متعهد و متخصص مردمی و تلاش جهادگران جهاد سازندگی به وقوع پیوسته است.

این پیروزی عظیم (ساختن جبهه و تثبیت مواضع) نه تنها تاکنون در هیچ یک از عملیات های سپاه اسلام در طول جنگ تحمیلی سابقه نداشته بلکه بار دیگر توانایی های تخصصی و تدارکاتی پشتیبانی جنگ را به نمایش گذاشته است. سردار جهادگر شهید اسدالله هاشمی در والفجر 8 با ساختن جاده شهید اسلام پناه و در فاو با برپایی و احداث پل های مهم و استراتژیک حماسه ای جاودانه آفرید.