روایتی کوتاه از نمایشگاه‌هایی که جریان ساز شدند

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ سال 91 با تمام جست و خیزهایش به پایان رسید. از نظر اتفاقات فرهنگی، سال چندان شلوغی نبود. البته اگر فرهنگ را تنها سینما ببینیم، اتفاقاً شاید یکی از پر تنش ترین سالهای انقلاب را پشت سر گذاشته باشیم. اما در مجموع سا ل آرامی بود. نمایشگاه، جشنواره و برنامه های گوناگون، به خوبی و خوشی برگزار شده و سپری شدند.

در این متن قصد داریم نمایشگاه های شاخص سال 91 را مطرح و بررسی کنیم. البته نمایشگاه هایی که در این متن بررسی می شوند، صرفاً نمایشگاه های مهم این سال هستند. وگرنه نمایشگاه های بسیاری در طول سال برپا شد.

نمایشگاه کتاب

اولین نمایشگاه شاخص در سال گذشته نمایشگاه بین المللی کتاب بود. این دوره که بیست و پنجمین دورۀ نمایشگاه کتاب بود، مانند اکثر دوره های گذشته آرام و و بدون حاشیه بود. ناشران گوناگون در نمایشگاه غرفه هایی برای خود دست و پا کرده کتاب های خود را فروختند. مانند هرساله از استقبال خوبی نیز برخوردار گشت.

این نمایشگاه از 13 اردیبهشت در مصلای امام خمینی (ره) برگزار شده تا 23 همان ماه ادامه داشت. البته نقدهایی نیز به آن وارد بود. از جملۀ این نقدها می توان به مکان نمایشگاه اشاره کرد. جالب است که برپایی نمایشگاه های گوناگون در مصلای امام خمینی (ره) از نقدهایی است که مداماً به نمایشگاه ها وارد می شود.

نمایشگاه کتاب امسال قرار است 11 تا 21 اردیبهشت برگزار شود. اما آنچه که پیش بینی می شود این است که نمایشگاه امسال نیز مانند نمایشگاه سال 88 با حواشی یا تنشهایی روبرو شود.

نمایشگاه بازی های رایانه ای

سال 85 دستگاهی ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با نام بنیاد ملی بازی های رایانه ای تأسیس می شود که وظیفۀ ساماندهی بازی های رایانه ای را برعهده دارد. یکی از عملکردهای این مجموعه را می توان نمایشگاه بازی های رایانه ای در روزهای ابتدایی تابستان معرفی نمود. در این نمایشگاه شرکت های گوناگونی که در خود توان ساخت بازی های رایانه ای را می بینند، حضور یافته محصولات خود را معرفی می کنند.

6 تا 10 تیر ماه سال گذشته دومین دورۀ این نمایشگاه در مصلای امام خمینی (ره) برگزار شد. این نمایشگاه به واقع نسبت به دو سال قبل رشد کمی و کیفی قابل توجهی داشت. بخش های گوناگونی امسال برای اولین بار به این نمایشگاه اضافه شدند که از نقاط قوت آن محسوب می شدند. بهترین بخشی که امسال اضافه شد، بخش دانشگاهی بود که گرچه بازی های قابل توجهی عرضه نکرده بودند، اما موجب ارتباط بازی سازان با این مجموعه های نوپا شد.

اما نقدهای فراوانی نیز به این نمایشگاه و در مجموع عملکرد بنیاد ملی بازی های یارانه ای وارد است. اولین و مهمترین نقدی که به این بازی ها وارد است ملی نبودن بازی های رایانه ای است. یعنی بسیاری از این بازی ها تماماً از بازی های خارجی الگوگیری می کنند. حتی نام کاراکترهای برخی از این بازی ها نیز شبیه به کاراکترهای خارجی است. جالب است که دموی یکی از این بازی ها کاملاً شبیه به بازی مکس پین بود و سازندۀ این بازی زمانی که با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو صحبت می کرد می گفت مسئولان بنیاد ملی بازی های رایانه ای خواسته اند بازی را شبیه به مکس پین کنند.

نقد دیگری که با نگاهی سطحی به بازی های نمایشگاه کاملاً به چشم می آمد این بود که بازی ها به شدت تخیلی بودند. این بازی های تخیلی ذهن کودکان و نوجوانان را بیش از پیش به موضوعاتی فرامادی سوق می دهد و در اصل فایلی را در ذهن آنها ایجاد می کند که پر کردن این مقولات به سادگی ممکن نیست. یعنی این گونه مباحث فرامادی و تخیلی انحصاراً در دست غرب است و اگر ما نیز ورودی به این مسائل داشته باشیم تنها از آنها تقلید کرده ایم. بنابراین در چنین شرایطی اگر هم ما به این مسائل بپردازیم، صرفاً کودکان و نوجوانان را به سمت مباحث انحصاری غرب سوق داده ایم. البته در نظر داشته باشید که مباحث فرامادی که در اسلام مطرح می شود، از مقولاتی کاملاً متفاوت نشأت می گیرد.

با وجود نقدهای فراوانی که به نمایشگاه بازی های رایانه وارد است، در مجموع آیندۀ درخشانی را برای این نمایشگاه نوپا پیش بینی می کنند.

اما خبر خوب نوروزی که می توان از نمایشگاه امسال برا یمخاطبان گفت عرضۀ نسخۀ جدیدی از بازی angry birds (پرنده های عصبانی) است که شاید بتوان به جرأت گفت پرمخاطب ترین بازی ایران، بلکه جهان است. نمایندگان سازندگان این نسخۀ جدید در ایران که در نمایشگاه غرفه ای برای خود دست و پا کرده بودند، با اعلام این خبر به خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، گفتند کاراکترهای این بازی با کاراکترهای angry birds تفاوت می کند و دیگر پرنده ها استفاده نمی شود. همچنین سعی کرده اند برخی از معایب نسخۀ قبلی را رفع کنند.

نمایشگاه قرآن

ماه رمضان سال 91 بیستمین نمایشگاه بین  المللی قرآن کریم برپا شد. این نمایشگاه از 25 تیر تا 24 آبان در مصلای امام خمینی (ره) برگزار شد.

نمایشگاه قرآن نیز با نقاط تاریک و روشن فراوانی به پایان رسید. اولین ویژگی این نمایشگاه بزرگی آن است. به هرحال نمایشگاهی با این ابعاد و گستره را یک ماه اداره کردن کار ساده ای نیست. بنابراین قطعاً برپای نمایشگاهی با این بزرگی و در مدت زمانی طولانی، می تواند یکی از ویژگی های این نمایشگاه باشد.

همچنین همین امر که در مدت یک ماه محفلی برای افراد مذهبی شهر تهران ایجاد می شود تا بتوانند با فراغ بال در آن حضور یابند، از ویژگی های مهم نمایشگاه قرآن است. بخش های مربوط به حفظ قرآن و مشاوره های گوناگون مذهبی، روانشناسی و اجتماعی نیز از دیگر ویژگی نمایشگاه قرآن بود که امسال بیش از سال های قبل به چشم می آمد. اما مهترین ویژگی نمایشگاه قرآن امسال بخش های گوناگونی بود که به هر نحوی سعی می کردند به گونه ای به بچه ها می پرداختند. از کتاب ها و نرم افزارهای گوناگون گرفته تا برنامه های شاد و جذاب، همگی از ویژگی های مهم نمایشگاه امسال در خصوص کودکان بود.

اما نکات جالب توجه و بعضاً عجیب این نمایشگاه به گونه ای است که نمی توان از آن ها گذشت. عجیب ترین نکتۀ نمایشگاه امسال وجود غرفه های فروش بی وجه بود. در این نمایشگاه عطر انگشتر و گردنبند فروخته می شد که برخی بخش های نمایشگاه را به بازار رضای مشهد شبیه کرده بود. از این موارد عجیب تر فروش میز، دراور و حتی ویترین! بود. جالب تر آنکه در نمایشگاه قرآن امسال انگشترها و قرآن هایی فروخته می شد که بیشتر کاربرد ویترینی داشتند و با قیمت های بالای 10 ملیون تومان!!! به فروش می رسید.

از بحث برانگیزترین بخش هاینمایشگاه قرآن امسال، بخش عفاف و حجاب بود. این بخش به سبب وجود پارچه های چادری با تخفیف بالا و همچنین دوخت این چادرها بسیار خوب بود. اما چادرهایی عرضه شد که بسیار عجیب می نمودند. برخی از این چادرها که طراحی های خاصی داشتند، از برخی مانتوهای تنگ و کوتاه خانم های مانتویی بیشتر جلب توجه می کردند.مثلاً چادری بود که با فاصله های 5 سانتی ریش ریش می شد و یا چادرهایی نگین دوزی شده عرضه شده بود.

از دیگر نقدهایی که به این نمایشگاه وارد بود، عدم نوآوری و خلاقیت بود. نمایشگاه امسال تفاوت چندانی با سال قبل و سالهای قبل تر نداشت. همچنین به سبب وجود غرفه های متعدد کتاب که عمده ترین بخش نمایشگاه را تشکیل می داد، تفاوت چندانی نیز با نمایشگاه کتاب نداشت.

البته پدیده ای با این بزرگی طبیعی است که نقاط سفید و سیاه بسیاری داشته باشد. اما در این گزارش مختصر جای پرداختن به همۀ آنها نسیت.

نمایشگاه رسانه های دیجیتال

دیگر نمایشگاه شاخصی که در سال 91 برپا شد نمایشگاه رسانه های دیجیتال بود. ششمین دورۀ نمایشگاه رسانه ای دیجیتال از 15 تا 22 مهر بود.

از جمله ویژگی های امسال حضور پررنگ پلیس فتا در نمایشگاه بود که نشان می داد نیروی انتظامی نسبت به امنیت سایبر حساس است.

اما معمولاً مهمترین  بخش نمایشگاه رسانه های دیجیتال، بخش بازی های رایانه ای است که با استقبال بسیاری نیز روبرو می شود. بخش بازی های رایانه ای امسال تفاوت های مهمی با سال های گذشته داشت. از جملۀ تفاوت ها می توان به عرضۀ بازی های خارجی به طور محدود اشاره کرد. در این بخش بر خلاف سال های گذشته بازی هایی خارجی که به نظر می رسید به نسبت دیگر بازی ها بهتر هستند، فروخته می شد. این قسمت با استقبالی عجیب از سوی کودکان و نوجوانان روبرو شده بود.

همچنین از قسمت های بسیار خوب و جدید نمایشگاه می توان به قسمت سرای دختران اشاره کرد که در آن بازی های گوناگونی وجود داشت تا دختران بتوانند فضایی مختص خود به بازی بپردازند. در این بخش بازی های حرکتی نیز عرضه شده بود که دختران می توانستند با فراغ بال بازی کنند.

اما در روزهای پایانی نمایشگاه رسانه های دیجیتال، اتفاقاتی افتاد که از حواشی ویژۀ نمایشگاه امسال شد. ظاهرا غرفه ای بنام بعلاوه هجده در نمایشگاه دایر شده بود تا وقایع مختلف در آنجا رصد شده و به مسئولان و نمایندگان گوشزد شود. در آخرین روزهای نمایشگاه نیروی انتظامی وارد این غرفه شد که با شایعات و حواشی بسیاری همراه گشت. در همان روز شایعاتی در رسانه ها منتشر شد که نیروی انتظامی با ورود به این غرفه اقدام دستگیری برخی مسئولان نمایشگاه و بستن غرفه نمود. حتی در شایعات به استعفای رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال در اعتراض به اتفاقات حادث شده اشاره شده بود.

اما پس از این ماجرا روابط عمومی نمایشگاه بیانیه ای به رسانه ها ارسال کرد و تمامی این شایعات را تکذیب کرد. همچنین از رسانه ها درخواست کرد تا در شرایط حساس کنون از دامن زدن به اینگونه اخبار تأیید نشده پرهیز کنند.

خبر خوب دیگری که می توانیم در این ایام نوروز بدهیم این است که در روز آخر نمایشگاه از سامانۀ شکایت علیه پیامک های تبلیغاتی رونمایی شد. مشترکان تلفن همراهی که محتوای این پیامک های تبلیغاتی برایشان آزار دهنده است می توانند شماره ارسال کننده را به شماره 10001314 ارسال کنند تا شکایت آنها رسیدگی شود.

نمایشگاه مد و لباس آبان

نمایشگاه مد و لباس آبان در تالار وحدت برگزار شد. این نمایشگاه که از 9 تا 20 آبان توسط کارگروه مد و لباس برپا شده بود را باید از نمایشگاه های خوب این کارگروه محسوب کرد. شاید به نوعی بتوان این نمایشگاه را متمایز از نمایشگاه های گذشته دانست. زیرا این نمایشگاه چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی تفاوت معناداری با نمایشگاه های گذشته داشت. این نمایشگاه از دو بخش نمایشگاهی و فروش تشکیل شده بود. همچنین در بخش نمایشگاهی نیز لباس ها به مجلسی و اجتماع تفکیک شده بودند. لباس هایی که مقداری شیک تر بوده و تنوع رنگ بیشتری داشتند را با عنوان مجلسی از لباس هایی که بیشتر برای اجتماع مناسب بودند جدا کرده بودند.

اما اولین نقدی که به این نمایشگاه مطرح بود همین منظر قابل طرح است. به هرحال خود مسئولان نمایشگاه قبول داشتند که لباس های مجلسی برای اجتماع نامناسب هستند که چنین تفکیکی انجام داده اند. اما در این زمینه هیچ گونه فرهنگسازی انجام نگرفته است. یعنی مردم بدون هیچ دغدغه ای و حتی بدون آنکه به این مسئله فکر کنند، لباس مجلسی را برای اجتماع استفاده می کنند. زمانی خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» از بازدیدکنندگان می پرسید آیا لباس های مجلسی را در اجتماع نیز استفاده می کنید،تعدادی از آنها چنان بدیهی پاسخ می دادند که اصلاً برایشان عجیب بود این البسه صرفاً در مجالس و میهمانی ها استفاده شوند.

همچنین از طرف دیگر قبول داریم که لباس های مجالس و میهمانی ها باید قدری با لباس های اجتماع تفاوت داشته باشد؛ طبعاً از آن میزان سخت گیری که در جامعه وجود دارد، در مهمانی ها خبری نیست، اما نباید از برخی حداقل ها صرفنظر کنیم؛ چون در مهمانی ها نیز افراد نامحرم حضور دارند، یعنی اگر مجلسی زنانه باشد یا نامحرمی در آن حضور نداشته باشد، دیگر سخن از نوع چادر و مانتو وجهی ندارد.

چادرهای عرضه شده در این نمایشگاه نیز برگزیدۀ همان چادرهای نمایشگاه قرآن بود. اما نقد دیگری که به این نمایشگاه و در مجموع تمام نمایشگاه های مد و لباس وارد می شود این است که برای مانکن ها از چهره هایی آرایش کرده استفاده می شود. این آرایش غلیظ نشانگر این مسئله است که مسئولان و طراحان، اولاً به جلب توجه و جذابیت این مدل ها نظر دارند، ثانیاً به مخاطبان این امر را القا می کنند که ما به عنوان نهاد رسمی فرهنگی کشور مجوز می دهیم که در سطح جامعه هر گونه و در هر سطحی که می خواهید آرایش کنید، هر چند غلیظ باشد.