اعتیاد، بلای خانمان‌سوز است، بلایی که نه فقط یک نفر بلکه خانواده او و حتی جامعه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. چه بسا جوانانی بوده و هستند که بر اثر اعتیاد به مواد مخدر، فضایل اخلاقی و شخصیت انسانی‌شان را از دست دادند. شخص معتاد، فقط و فقط «مواد مخدر» را می‌بیند و حاضر است به خاطر رسیدن به آن، همه چیز را فدا کند، حتی حاضر است به دزدی و جنایت آلوده شود و اصلاً و ابداً به عاقبت کارش فکر نمی‌کند. به همین دلیل پیشگیری و درمان اعتیاد، اهمیت بسیار زیادی دارد و نیاز است تا معتادان که شبیه به بیمار می‌مانند با برنامه‌ریزی دقیق و کارا درمان شوند. در همین راستا روز گذشته فاز دوم مرکز تربیتی، آموزشی و درمانی یاورشهر ۹ افتتاح شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت تا ۲ هزار و ۵۰۰ معتاد در تهران را به زندگی بازگرداند.
قدم برداشتن برای ایجاد تغییرات در شهر همیشه با قراردادن المان‌های قشنگ، درختکاری و گل‌کاری نیست، گاهی سالم‌سازی کوچه و خیابان‌هایی که تبدیل به کلونی معتادان متجاهر شده نیز می‌تواند از این دست تغییرات به حساب بیاید. البته حضور معتادان متجاهر در شهر علاوه بر ایجاد نازیبایی بصری، امنیت فضا‌های عمومی مانند بوستان‌ها را هم به خطر می‌اندازد، چراکه در میان آن‌ها کسانی هستند که بنا بر دلایلی، دارای بیماری‌های اعصاب و روان یا زخم‌های باز هستند و همین موضوع تهدید جدی برای شهروندان محسوب می‌شود. در این دوره مدیریت شهری برای ساماندهی و پذیرش این افراد، مراکزی با عنوان یاورشهر ایجاد شده تا با عنوان مسئولیت اجتماعی، خدماتی را در این زمینه ارائه دهد.
رویکرد درمانی، تربیتی و آموزشی در مراکز یاورشهر
مهرماه سال گذشته بود که فاز نخست مرکز تربیتی، آموزشی و درمانی یاورشهر۹ با ظرفیت پذیرش یک هزار و ۵۵۰ نفر افتتاح شد، همان موقع بود که آیین کلنگ‌زنی احداث فاز دوم این مجموعه نیز زده شد، حالا بعد از گذشت ۱۶ ماه، فاز دوم این پروژه نیز با ظرفیت ۲ هزار و ۵۰۰ نفر به بهره‌برداری رسید تا ظرفیت یاور شهر ۹ را به حدود ۴ هزار نفر افزایش دهد. البته هشت یاورشهر دیگر نیز حدود ۴ هزار نفر ظرفیت پذیرش معتادان را داشته و دارد، حالا در مجموع حدود ۸ هزار ظرفیت در مراکز یاورشهر، آماده خدمت‌رسانی به آسیب‌دیدگان اجتماعی پایتخت هستند. علاوه بر آن، روز گذشته کلنگ فاز سوم یاورشهر ۹ هم که مربوط به ساخت مرکز کارآفرینی، توانمندسازی و حرفه‌آموزی است نیز با حضور مدیران شهری به زمین زده شد.
آنطور که گفته شده، ترک و رهایی از دام اعتیاد تنها هدف یاورشهرها نیست، تلاش این مراکز بر این است که زمینه بازگشت افراد معتاد به جامعه را نیز فراهم کنند؛ به همین دلیل رویکرد تربیتی، آموزشی و درمانی نیز در دستور کار آن‌ها قرار دارد. بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان رفاه و مشارکت‌های اجتماعی با اقداماتی که تاکنون انجام‌شده، طی یک سال اخیر بیش از ۳۰ درصد معتادان متجاهر پس از طی کردن مراحل (تربیتی، آموزشی و درمانی) به اجتماع بازگشته‌اند.
ظرفیت کافی برای پذیرش معتادان متجاهر وجود دارد
احمد احمدی صدر، رئیس سازمان رفاه، مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در آیین بهره‌برداری از فاز ۲ مرکز تربیتی، آموزشی و درمانی یاورشهر ۹ و آغاز عملیات اجرایی فاز ۳ (پویش شهر) شهرداری تهران، با بیان اینکه در ابتدای تشکیل قرارگاه اجتماعی کلانشهر تهران، موضوع آسیب‌های اجتماعی و علل وجود معتادان متجاهر در شهر تهران بررسی شده، گفت: «چند چالش اساسی در بحث معتادان متجاهر تهران از ابتدا وجود داشت؛ یکی از چالش‌ها، کمبود ظرفیت بود، چراکه ۲۱ هزار معتاد متجاهر در کلانشهر تهران داریم و ظرفیت کافی برای پذیرش آنان وجود نداشت. چالش دوم، عدم پذیرش منع پذیرشی‌ها بود و ظرفیتی برای پذیرش آنان نیست و چالش سوم نبود نگاه انسان‌مدارانه بود. باید نگاه ما این باشد که این افراد خانواده ما هستند و باید درمان شوند که این نگاه آنطور که باید و شاید وجود نداشت.»
او به ظرفیت ۷هزارو۵۰۰ نفره مراکز پویا شهر در کلانشهر تهران اشاره کرد و اظهار داشت: «طبق آخرین آمار ۲۴ هزار ظرفیت از سوی همه ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف آماده پذیرش معتادان متجاهر در کلانشهر تهران هستند، علاوه بر آن هزار ظرفیت هم به دستور فرمانده فراجا در سروش اضافه شده‌است. در حال حاضر حدوداً ۱۶ هزار نفر در مراکز درمانی پذیرش شدند، بنابراین ۸ هزار ظرفیت خالی در تهران داریم که کفایت پذیرش تمامی معتادان متجاهر را خواهد کرد.»
به گفته مدیر عامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، تمام مراکز یاور شهر آماده پذیرش معتادانی است که منع پذیرشی مانند معتادان دارای زخم باز، عفونی، صغر سن، کبر سن، زنان، معلولان و اعصاب و روان هستند.
او با اشاره به چالش وجود آسیب‌های اجتماعی کلانشهر تهران تصریح کرد: «یکی از چالش‌ها نبود برنامه مدون درمانی و نداشتن نگاه انسان‌مدارانه به این افراد بود که قرار است با برنامه الگوی تربیتی، آموزشی و درمانی این چالش را نیز رفع کنیم. در حال حاضر در تمام یاورشهرها، ۹ گام تربیتی که شامل؛ سم‌زدایی، هویت بخشی، سلامت جسمانی، معنویت‌افزایی، مهارت‌آموزی، حرفه‌آموزی، اشتغال درآمدزا، حمایت از خانواده و صیانت پس از خروج اجرا می‌شود.»
قرارگاه اجتماعی در سطح محلات تشکیل می‌شود
همچنین محمدامین توکلی‌زاده که در این افتتاح مرکز پویاشهر ۹ حضور داشت، گفت: «خوشحالم امروز در جمع کسانی هستیم که حدود ۲۹ ماه کنار هم به دنبال این هستیم تا کار‌های بزرگی در پایتخت جمهوری اسلامی به ثمر برسد. وقتی اولین جلسه شورای اجتماعی به همت ریاست جمهور تشکیل شد، در آغاز راه باتوجه به کمبود‌ها متوجه شدیم که چقدر با چیزی که باید باشد، فاصله است؛ در آن زمان حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار تخت برای اسکان ماده ۱۶ وجود داشت و بسیار نگران بودیم که کسی در سرما نماند و برای تهیه یک تخت به چندین جا زنگ می‌زدیم. شب‌هایی که همکاران ما، غربالگری انجام می‌دادند و نیرو‌های سازمان بهزیستی طرح را اجرا می‌کردند، اعلام می‌شد که، چون افراد منع پذیرشی هستند، جایی برای آن‌ها وجود ندارد.»
او ادامه داد: «در خصوص منع پذیرشی‌ها که شامل آلزایمر، بیماری خاص، صغر سن و کبر سن هستند، مشکل داشتیم. امروز با زحمت مسئولان که با هم همدل شدند چیزی به اسم منع پذیرشی نداریم و ظرفیت ۲۴هزار نفری برای پذیرش تمامی این افراد تأمین شده است. قوه قضائیه و ۱۴دستگاه به صورت مستقیم و ۲۰ دستگاه به شکل غیر‌مستقیم کمک کردند تا ۲۴ هزار ظرفیت ایجاد شود.» توکلی‌زاده با بیان اینکه این مکان که امروز افتتاح شد، ما را به یک وضعیت استاندارد می‌رساند، گفت: «تفویض اختیار به شهردار تهران در ساماندهی آسیب‌های اجتماعی یک امید بزرگ در دل نیرو‌های حوزه آسیب‌شناسی انداخت و امروز پژوهشگران ما در مرکز رصد پیشنهاد خود را به معاون رئیس‌جمهور در حوزه آسیب‌شناسی اجتماعی ارائه می‌دهند.»
او تصریح کرد: «طبق دستور شهردار تهران قرارگاه اجتماعی در سطح محلات تشکیل می‌شود تا در سطح محلات برای آسیب‌ها تصمیم‌گیری شود.»
نباید مردم با دیده ترحم به معتادان متجاهر کمک کنند
علیرضا زاکانی، شهردار تهران نیز در این مراسم با بیان اینکه در جامعه‌ای که ناامیدی و یأس در آن حاکم شود، آسیب از درون آن را خواهد خورد، گفت: «باید ریشه‌های آسیب‌های اجتماعی را به درستی بشناسیم و تولید آسیب را محدود کنیم. بنابراین شهرداری در کنار مجلس و سایر نهاد‌ها باید ریشه آسیب‌ها را شناسایی کند و تمام ظرفیت‌ها و امکانات را به کار گیرد. پیش از این، بسیاری از ظرفیت‌ها بدون استفاده مانده‌بود، مثلاً همین مجموعه یاورشهر ۹ تعطیل بود و سال‌ها در آن هیچ اتفاقی نیفتاده بود.»
او با بیان اینکه همت دولت و دستگاه قضایی و تمام دستگاه‌ها این است که چهره شهر از حضور معتادان متجاهر، زباله‌گردان و کودکان کار پاک شود، گفت: «این اقدام بدون حضور و اراده مردم‌شدنی نیست؛ امروز اقتضا و شرایط کار در شهر فراهم شده و از فشافویه تا سروش و دیگر مجموعه‌های متعلق به سازمان بهزیستی و دستگاه‌های قضایی ظرفیت‌های جدی ایجاد شده‌است. امروز افزایش کیفیت‌بخشی خدمات را دنبال می‌کنیم. در این راستا از مردم تقاضا داریم به دیده ترحم به این افراد کمک نکنند، آن‌ها می‌توانند معتادان متجاهر را به سمت مراکز یاورشهر هدایت کنند و کمک‌رسان ما باشند.»
شهردار تهران با اعلام اینکه مردم وجود متکدیان و کودکان کار در فضا‌های مختلف را به ما اعلام کنند، خاطرنشان کرد: «این افراد باید در فضا‌های پیش‌بینی شده حضور یابند تا بتوانند به جامعه بازگردند.» زاکانی در حاشیه این مراسم در جمع خبرنگاران با بیان اینکه یکی از اقدامات در حوزه ساماندهی معتادان، توانمندسازی آن‌ها در حوزه اشتغال است، گفت: «در حال حاضر هزار نفر از این افراد مشغول به کار هستند. یکی از ۹ گام مورد توجه در این حوزه، مهارت‌آموزی و اشتغال‌آفرینی است که با ایجاد زمینه ظهور و بروز این مهارت‌ها همراه خواهد بود. هدف ما این است با توانمندسازی خانواده‌ها ریشه‌های فقر را به سمت خشک‌شدن هدایت کنیم. در حال حاضر در گام‌های اولیه هستیم و این روند ادامه دارد.»
شهردار تهران اعلام کرد: با همکاری و همیاری بین دستگاه‌های مختلف امکانی در حال ایجاد است تا بتوان پرونده‌ای که سال‌های سال در شهر مفتوح است، بسته و موضوعی که افکار عمومی و روح شهر را جریحه‌دار می‌کند، برطرف شود.
حرفه‌آموزی مهم‌ترین اقدام بعد از ترک اعتیاد
در حالی که افتتاح مراکز پویاشهر نویدبخش جمع‌آوری، درمان و توانمندسازی معتادان متجاهر است، اما راه زیادی تا پاک شدن کامل چهره شهر از وجود این معتادان است؛ موضوعی که خود مدیران شهری نیز بدان اذعان دارند. از طرفی باید گفت مهم‌ترین اقدام بعد از ترک اعتیاد این است که افراد یک حرفه‌ای را بیاموزند و مشغول به کار شوند تا مبادا دوباره به نقطه اول بازگردند و تمام تلاش‌ها بی‌نتیجه بماند. به همین دلیل لازم است علاوه بر شهرداری تهران، سایر دستگاه‌ها نیز به مسئولیت‌های خود در این زمینه عمل کنند تا با ایجاد بستر اشتغال برای مددجویان، اثربخشی کار بالاتر برود. کم نیستند معتادانی که مواد مخدر را ترک کردند و به دلیل رهایی آن‌ها پس از درمان، مجدد به دام اعتیاد گرفتار شدند. آنطور که در این مراسم اعلام شده، قرار است فاز سوم مراکز یاورشهر در آینده افتتاح شود تا معتادانی را که درمان شده‌اند، توانمند سازد. برای این کار چندین سوله در جاجرود پیش‌بینی شده‌است تا در آنجا برای آن‌هایی که مواد‌مخدر را برای همیشه کنار گذاشته‌اند، دوره‌های مهارت‌آموزی و کارآفرینی برگزار شود؛ سفالگری، مکانیک و الکترونیک بخشی از مهارت‌هایی است که در این سوله‌ها آموزش داده خواهد شد. همچنین بعد از اتمام دوره‌های آموزشی، شغلی برای این افراد پیدا و پیشنهاد می‌شود از طریق آن کسب درآمد کنند و برای خودشان زندگی جدیدی بسازند. بنابراین لازم است تا وزارت کار و سازمان فنی‌حرفه‌ای و حتی کارآفرینان، همکاری‌های لازمه را با شهرداری تهران داشته باشند تا بستر اشتغال برای این افراد ایجاد شود.
امید است این برنامه‌ها به زودی محقق شود تا شاهد پاک‌شدن چهره شهر از معتادان متجاهر و همچنین بازگشت آن‌ها به زندگی عادی‌شان باشیم.
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات