اهمیت پرینتر‌های سه‌بعدی در دندانپزشکی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فناوری دیجیتال، تحولی عظیم در تمام جنبه‌های زندگی ما ازجمله دندانپزشکی ایجاد کرده است. این امر به آن دلیل است که کامپیوتر‌ها با سرعت و دقت بالاتر و هزینه کمتری نسبت به انسان کار می‌کنند. امروزه، تمام جنبه‌های بالینی ازجمله پذیرش بیماران، جمع‌آوری و ذخیره سوابق بیماران، کسب و پردازش اطلاعات تشخیصی بیماران، برنامه‌ریزی درمانی، دستیابی به داده‌ها برای تشکیل تصاویر سه‌بعدی و طراحی و تولید رستوریشن در دندانپزشکی به کمک رایانه انجام می‌شود. پروتز‌های دندانی که با کمک رایانه طراحی و ساخته می‌شوند و از آن‌ها با CAM-CAD یاد می‌شود، در سال‌های اخیر رایج شده‌اند.

به گفته محققان، تکنولوژی بر پایه CAM-CAD به‌طور معمول شامل سه مرحله است: ۱) جمع‌آوری یا دیجیتال‌سازی داده‌ها، ۲) پردازش داده‌ها (CAD) و ۳) تولید (CAM). دو روش برای ساخت سه‌بعدی (CAM) وجود دارد که شامل روش کاهشی یا SUM و روش افزایشی یا AM هستند. روش کاهشی بر پایه تراش بلوک ماده توسط ماشین تراش است. این تکنولوژی طول درمان را کاهش داده و دارای مزایای متعددی برای دندان‌پزشکان، بیماران و تکنسین لابراتوار است. اما روش افزایشی که به‌عنوان نمونه‌سازی سریع شناخته می‌شود، بر پایه افزایش لایه‌لایه مواد است و یکی از انواع آن، پرینت سه‌بعدی است و مزایای خاصی دارد.

در این خصوص، گروهی از محققان دانشگاه شاهد تهران، پژوهشی مروری را انجام داده‌اند که در آن جایگاه پرینتر‌های سه‌بعدی و کاربرد آن‌ها در ساخت پروتز‌های دندانی به‌طور سیستماتیک بررسی شده است.

آن‌ها بدین منظور، از یک روش استاندارد جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed و Google scholar استفاده کرده و با به‌کارگیری کلمات کلیدی مرتبط، مقالات و اطلاعات مورد نیاز را در محدوده سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ استخراج و بررسی کردند.

بر اساس نتایج این پژوهش، ظهور تکنولوژی سه‌بعدی و دیجیتال، تأثیر بسزایی روی بازسازی دندان‌ها و کار‌های پروتزی داشته است. کیفیت قطعات پروتز‌های ساخته شده با استفاده از این تکنولوژی در اکثر مواقع ازنظر کلینیکی قابل قبول است و می‌تواند جایگزین روش‌های متداول شود.

به گفته هدیه درخشی، پژوهشگر گروه پروتز‌های دندانی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شاهد تهران و همکارانش، «روش‌های پرینت و مواد مورد استفاده در دندانپزشکی، هر روز پیشرفت می‌کنند و لذا برای کاربرد موفق این روش، نیازمند آشنایی کامل و به‌روز با روش کاربرد مواد، محدودیت‌ها و مزایای این تکنیک جدید هستیم».

آن‌ها می‌گویند: «در این راستا تاکنون در پروتز‌های دندانی از روش‌های استریولیتوگرافی، ذوب لیزری، جوش افزایشی و تزریق مواد برای ساخت راهنمای جراحی، ایمپلنت، کست، تری اختصاصی، پروتز متحرک، الگو‌های ریختگی، فریم‌های فلزی و پروتز‌های ثابت استفاده شده است».

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در این مطالعه که در مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد منتشر شده‌اند، پرینت سه‌بعدی، ظرفیت تحولی عظیمی را در دندانپزشکی دارد. آزادی طراحی، شخصی‌سازی انبوه و توانایی پرینت ساختار‌های پیچیده با حداقل هدررفت ماده از مزایای اصلی پرینت سه‌بعدی است.

درخشی و همکارانش معتقدند: «برای بهبود اطلاعات موجود در زمینه این تحقیق، مطالعات آینده جهت ارزیابی خصوصیات ساختاری و مکانیکی مواد مورد استفاده در پرینت و همچنین رفتار آن‌ها تحت تأثیر تغییرات حرارتی و نیرو‌های مکانیکی پیشنهاد می‌شوند. همچنین پیشنهاد می‌شود روش‌های مختلف پرینت برای ساخت یک نوع پروتز بررسی و با یکدیگر مقایسه شوند».