گروه اقتصادی خبر گزاری دانشجو- محمد علی طیرانی؛ مناطق آزاد در اقتصاد ایران شکل گرفتند تا با رفع بار مالیاتی و دور زدن موانع گمرکی در مسیر افزایش صادرات و سهولت تجارت خارجی ایفای نقش کنند، اما نتوانستند این اهداف را محقق سازند تا جایی که در برخی از این مناطق واردات صورت گرفته چند برابر صادرات است. در همین راستا خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو با کمال دهقانی فیروز آبادی مدیر عامل اسبق منطقه آزاد انزلی، گفتگویی انجام داده که مشروح آن تقدیم می‌گردد.
اقتصاد ملی باید بداند از هر منطقه آزاد چه می‌خواهد
فیروزآبادی در ابتدا مسیر و مراحل مناسب شکل گیری مناطق آزاد را شرح داد و گفت: مدل مطلوب مناطق آزاد به این صورت است که اولا باید مطالعه دقیق صورت بگیرد تا مشخص شود اقتصاد ملی می‌خواهد منطقه آزاد چه نقش آفرینی داشته باشد. یعنی مشخص شود که می‌خواهد نقش ترانزیتی داشته باشد یا نقش آفرینی توریستی یا خدماتی یا در آن منطقه ارائه خدمات مالی صورت گیرد یا اینکه توسعه صادرات در آن بخش مد نظر است یا قرار است صنعت و یا تجارت در آن منطقه گسترش یابد. این مورد باید مطالعه گردد و بعد از آن مزیت نسبی بخش‌هایی از کشور که مناسب این اهداف است جهت مقایسه در نظر گرفته شود. بعد از اینکه منطقه تعیین شد دولت باید به جهت آماده سازی زیرساخت‌ها در منطقه حضور یابد و اگر نیاز به راه یا فرودگاه یا بندر یا ... دارد، دولت این‌ها را تامیین کند. هم چنین امکانات اساسی مثل آب، برق و گاز نیز باید به منطقه آورده شود و بعد به منطقه اجازه داده شود با معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات گمرکی که در اختیار دارد سرمایه گذاری داخلی و یا خارجی جذب کند. بعد از ورود سرمایه گذار به منطقه هدف اصلی محقق خواهد شد و به هدف مورد نظر خواهیم رسید. اگر بخواهم وضعیت کنونی را با مسیر مطلوبی که ترسیم شد مقایسه کنم باید بگویم ما در حال حاضر از این مسیر فاصله داریم.
صادرات مجدد ضرفیتی مغفول
مدیر کل اسبق منطقه آزاد انزلی در بخش دیگر از سخنان خود به وضعیت قاچاق در مناطق آزاد اشاره کرد و گفت: بخشی از این گزاره که مناطق آزاد محلی است برای واردات و قاچاق واقعیت دارد و بخشی از آن واقعیت ندارد. در زمینه آن قسمتی که واقعیت ندارد می‌توان گفت شاهد ضعف مدیریتی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد هستیم که در اطلاع رسانی ضعیف عملکرده، ولی واقعیت این است که مناطق آزاد بعد از جذب سرمایه گذار از آنجایی که معافیت‌های مالیاتی و گمرکی دارد، مواد اولیه و انرژی ارزان دارد و همچنین در اختیار داشتن نیروی کار ماهر و ارزان باید به تولید و صادر کردن کالا به بازار‌های همسایه اقدام کند. ما در این زمینه ضعف داریم ما می‌توانستیم محلی برای صادرات مجدد قرار بگیریم؛ مثل امارات که بزرگترین شریک تجاری ما در جنوب خلیج فارس است و به جای صادرات کالای تولیدی خود امارات، صادرات مجدد انجام می‌دهد. ضروری است به این سمت حرکت کنیم، چرا چابهار نباید مرکز صادرات مجدد به دیگر مناطق باشد؟
با مناطق آزاد هم مثل دیگر بخش‌های اقتصاد برخورد می‌شود
وی در انتها با اشاره به علت اصلی عدم توفیق مناطق آزاد در تحقق اهداف، بیان کرد: بخشی از این ضعف در عدم تحقق اهداف بر می‌گردد به مسائل کلان اقتصادی که در کشور حاکم است، بخشی دیگر بر می‌گردد به ضعف قانون، ضعف مدیریتی و بروکراسی داخل کشور که به عنوان مانع فعالیت‌های اقتصادی عمل می‌کند. هدف اصلی مناطق آزاد این بود که با داشتن قانون چگونگی اداره مناطق آزاد بتوانیم با مدیریت متمرکز، یکپارچه، ارائه تسهیلات گمرکی و ارائه تسهیلات مالیاتی به رشد و توسعه مناطق برسیم، ولی این موارد به مرور زمان رنگ باخت و اکنون به جایی رسیدیم که با مناطق آزاد هم مثل دیگر بخش‌های اقتصاد کشور برخورد می‌شود.