گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»-سعید یوسفی*؛ در حالی که قریب به 7 سال از طرح ضرورت برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه پردازی توسط رهبر معظم انقلاب می‌گذرد، مظلوم ماندن این ایده، باعث شد تا رهبری در دیدار با نخبگان برای چندمین بار بر ضرورت این مقوله مهم متذکر شوند و در آن دیدار خطاب به دانشجویان بیان کنند: «کرسى آزادفکرى را در دانشگاه‌ها به وجود بیاورید، خوب، شما جوان‌ها چرا به وجود نیاوردید؟»
دانشگاه در جامعه همواره نقشی اساسی در تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را ایفا می کند، همین دانشگاه برای این که بتواند این نقش را به خوبی ایفا کند، باید بتواند فضای نقادی و بحث را ایجاد کرده و در این باره باید دقت شود که دانشگاه جامعه را تغذیه کند و منافع اسلامیت و جمهوریت نظام را درنظر بگیرد.
محیط دانشگاه با توجه با خصوصیات ظاهری و باطنی خود، محل برخورد دیدگاه‌ها و عقاید است، طرح آن چه در ذهن استاد و دانشجو می‌گذرد، می‌تواند منشاء اثر در برطرف کردن شبهات و ایجاد نوآوری در مباحث فکری شود.
هرگاه فضای مناسب و مساعد برای تولید فکر و اندیشه در مجامع شکل گرفته است، سرعت روند تولید علم در مباحث علوم انسانی و جامعه شناسی دوچندان می شود. این فضا دارای چارچوب و ضوابط خاص خود می باشد و این کرسی و جایگاه باید منشاء اثر در تحولات جامعه باشد، نه آنکه تحت تاثیر جامعه و تصمیم‌گیری‌های جریان‌های سیاسی و اجتماعی شود.
نبود فضای لازم برای مطرح شدن سوالات، تناقض در طبقه فکری دانشجویی را ایجاد می‌کند
آن چه که در این میان غیرقابل انکار است، عدم جلوگیری از تولید فکر و طرح سوال در نسل جوان و علی‌الخصوص دانشجو است، سؤالات بی‌شائبه‌ای که گاهی می‌تواند با جواب‌های بسیار ساده پاسخ داده شود که در صورت نبود فضای لازم برای مطرح شدن این سوالات، باعث ایجاد تناقض در طبقه فکری مد نظر می شود.
متاسفانه بی توجهی به این روحیه و عدم صدور مجوز برای مطرح کردن سؤالات، شبهات و نظرات، تبعات بسیار بدی در دانشگاه و جامعه خواهد داشت، که از تبعات آن می‌توان به باقی ماندن شبهات نزد دانشجو و آغاز انحرافات در ساختار فکری دانشجو نام برد، به گونه‌ای که فرد با این شبهات پرورش یافته و می پندارد که جامعه و نظام فکری آن توان پاسخگویی به سؤالات او را ندارد.
طبیعی خواهد بود که فرد با این زیربنای فکری ناقص و بسیار خطرناک، رفتار اجتماعی خود را تعریف می‌کند و خواهیم دید که در ابتدا به شدت سطحی نگر شده و در مدت کوتاهی به راحتی تحت تاثیر تفکرات فریبنده قرار خواهد گرفت.
حاصل سطحی‌نگری‌ها؛ سبب رفتارهای ناهنجار و رادیکال در جامعه دانشگاهی می‌شود
همچنین ایجاد این چنین فضایی و سطحی نگری‌های موجود، می تواند باعث بروز رفتارهای ناهنجار و بعضاً رادیکال در جامعه دانشگاهی شود.
لازم است وقایع تلخ دانشگاه شیراز را یادآوری کرده و اضافه نمایم در طول 30 سال اخیر هرگاه این بی‌توجهی، عدم ایجاد فضای مناسب برای تضارب دیدگاه و آراء، صورت گرفته است، دیده‌ایم که دانشگاه‌ها و محیط‌های دانشجویی دچار رفتارهای رادیکال شده‌اند.
رفتارهای رادیکالی عاملی برای تنگ شدن فضای نقد و ایجاد درگیری است
رفتارهای رادیکالی که خود عاملی برای بیشتر تنگ شدن و بسته شدن فضای نقد و ایجاد درگیری است، محیطی بسیار فرسایشی بوده و رخوت فکری را برای جامعه دانشگاهی و بعد از آن برای کل جامعه به ارمغان می‌آورد.
سیاست زده شدن فضای دانشگاهی، فضای آزاد فکری را از بین می‌برد
دشمنان همواره محیط های دانشجویی را نشانه گرفته اند و جریان‌هایی با منش‌های استکباری، زمینه‌های این نوع رفتار دانشگاهی را کمرنگ کردند، سیاست زده شدن فضای دانشگاهی همواره فضای آزاد فکری را از بین می‌برد و دانشگاه تبدیل به زمینی برای قشون کشی جریان‌های سیاسی و قدرت طلب می شود.
منفعت طلبی برخی جریانات سیاسی، از موانع تشکیل‌نشدن کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه است
یکی از موانع تشکیل نشدن کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه را می توان منفعت طلبی برخی جریانات سیاسی و ایجاد فضای غبارآلود و متشنج در دانشگاه ها نام برد؛ چرا که در صورت روشن‌گری دانشجویان و ایجاد فضای آزاداندیشی، بساط سیاسی کاری های برخی احزاب که مانع تحقق ارزش های انقلاب هستند، برچیده می شود.
البته عدم توجه کافی و عدم احساس نیاز در میان دانشجویان ارزشی و به تبع آن تشکل های ارزشی نیز بی تاثیر نبوده است. باید توجه داشته باشیم در بحث نقادی، خود دانشجو مهم است و دانشجو باید به سمت پرسش‌گری و تحلیل مسائل مختلف پیش رود که متاسفانه هم اکنون بسیاری از دانشجویان به جای مباحث منطقی خواهان به حاشیه کشیدن دانشگاه ها هستند.
کرسی‌های آزاداندیشی در درجه اول باید به عنوان یک فرهنگ پذیرفته شوند
کرسی های آزاد اندیشی در درجه اول باید به عنوان یک فرهنگ پذیرفته شده در عرصه آکادمیک دانشگاهی به منصه ظهور برسد. تاکید مقام معظم رهبری بر ایجاد کرسی های آزاداندیشی به دلیل بررسی چالش های سیاسی، علمی و فرهنگی در فضای دانشگاه است؛ زیرا تشکیل این نهاد، خواه ناخواه نشاط علمی و ارتقای فرهنگی در سطح دانشگاه را به دنبال خواهد داشت.
کرسی های آزاد اندیشی و نهادینه سازی آن در محیط دانشگاه باعث می شود دانشجویان همیشه یک قدم جلوتر از چالش‌های سیاسی حرکت کرده و مباحث عقیدتی، فرهنگی و سیاسی خود را در دانشگاه و در فضایی سرشار از منطق و آرامش حل کند، نه در کف جامعه و خیابان.
از آنجایی که در فضای دانشگاه‌ها منطق حکم می‌کند، کرسی‌های آزاد اندیشی کمک می‌کند که حرف‌ها زده و شنیده شود و پس از آن تصمیم‌گیری به مخاطبان سپرده شود.
حال با توجه به نکات ذکر شده چه باید کرد؟! آیا می توان الگوی مناسبی برای جامعه بزرگ دانشگاهی تدوین کرد که در پرتو این الگو، دانشگاه ها کارخانه انسان سازی شود و کرسی های آزاداندیشی دانشجویی، آزاد فکری و نظریه پردازی که دغدغه رهبر فرزانه انقلاب است، در دانشگاه ها شکل گیرد؟
تشکل‌های دانشجویی پیش‌قدم برای ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها شوند
با توجه به اینکه هم اکنون زمینه نقد مباحث سیاسی و اجتماعی در کشور فراهم است، ضرورت دارد تا تشکل های دانشجویی پیش‌قدم برای ایجاد کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها شوند و اگر بتوانیم به طور علمی این فضا را در دانشگاه ها ایجاد کنیم، می توانیم روحیه نقد و پرسش‌گری دانشجو را در ابعاد مختلف افزایش دهیم.
تشکل‌های دانشجویی که در راستای منویات مقام معظم رهبری حرکت کرده و دلسوز مملکت و نظام هستند، می‌توانند با استفاده از حمایت مسئولان دانشگاه‌ها و بر طبق آئین‌نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی، متولی برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی باشند.
همچنین نقش بی بدیل دستگاه‌های مسئول مانند وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز بسیار مهم می نماید و حمایت، هدایت و نظارت؛ سه وظیفه مهمی است که بر دوش این دستگاه‌ها است.
همچنین اتمام حجت رهبر معظم انقلاب در زمینه لزوم ایجاد کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها ما را نهیب می زند و با توجه به فرمایشات ایشان، هیچ مسئولی دیگر نمی تواند ادعای مبهم بودن ماهیت این نهاد را داشته باشد، امروز دیگر روز عمل است و باید در این زمینه فرهنگ سازی شود.
مسئولان دانشگاه‌ها باید زمینه‌ای را فراهم کنند تا افرادی که صاحب اندیشه نو و نظریه جدیدی هستند، بتوانند آزادانه و بر طبق اصول نظرات خود را در خصوص پیشرفت و تولید علم و مسائل حوزه‌های مختلف و گوناگون در چاچوب قانون مطرح کنند.
دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها می‌تواند در زمینه برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی، نقش ناظر و حمایتگر معنوی را داشته باشد و زمینه‌ای را فراهم کند تا دانشجویان در این کرسی‌ها شرکت کرده و با افزایش آگاهی خود به دادن ایده‌ها و نظرات جدید بپردازند.
صدا و سیما و رسانه‌ها کرسی‌های آزاداندیشی را پوشش دهند
مجریان اینگونه کرسی‌ها نیز باید آن را به گونه‌ای سامان دهند که صدا و سیما بتواند این گفت‌وگوها را پوشش دهد. در مورد چگونگی اجرای کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها باید در نظر داشت ایجاد بستر مناسب در دانشگاه ها نیازمند چندین مولفه بسیار مهم است.
ایجاد کرسی های آزاد اندیشی دانشجویی در بستر قانونی و ضابطه مند، بالا رفتن آستانه تحمل مسئولان دانشگاه، لزوم درک صحیح تشکل‌های دانشجویی نسبت به جایگاه ویژه خود و تغییر نگاه سران جنبش دانشجویی نسبت به فعالیت های دانشجویی و فاصله گیری و عدم دست اندازی احزاب و جریان های سیاسی به فضای فکری دانشگاه ها را از مولفه های این بسترسازی برشمرد.
در رابطه با شیوه نامه اجرایی این بستر نیز باید گفت: اطلاع رسانی کافی به مسئولان دانشگاه و تشکل‌های دانشجویی و دانشجویان جهت آمادگی‌های قبلی و هماهنگی های داخلی، اولین گام در اجرای این شیوه نامه است.
گام بعدی درخواست از وزارت علوم، سازمان بسیج دانشجویی و دستگاه‌های اجرایی مرتبط جهت هماهنگی حضور استادان کشوری است و شناسایی دانشجویان حائز شرایط لازم در خصوص شرکت دادن آنها در مناظرات دانشجویی، هماهنگی لازم با معاونت فرهنگی دانشگاه در خصوص در اختیار گرفتن تالارها و سالن های دانشگاه به صورت منظم و هفتگی و هماهنگی با صدا و سیما و رسانه‌ها جهت پوشش کرسی‌ها و تبلیغات لازم و پخش اخبار آنها از گام‌های دیگر فراهم شدن این بستر می‌باشد.
* دانشجوی رشته حقوق دانشگاه شیراز
ارسال نظرات