گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو – مرضیه کوثری: بانک مرکزی طبق وظیفه‌ای که تبصره ۱۶ قانون بودجه ۱۴۰۲ برعهده‌اش گذاشت، موظف بود میزان تسهیلات کلان و اشخاص مرتبط بانک‌ها را در پایان هر فصل منتشر کند. بر همین اساس و طی آخرین به‌روزرسانی، تسهیلات فصل زمستان منتشر شد که درواقع تسهیلات اعطا شده در کل سال ۱۴۰۲ را شامل می‌شود.
براساس آمار و اطلاعات منتشر شده، بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور در سال ۱۴۰۲ مجموعا ۳۱۳۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات کلان جاری و ۲۹۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات به اشخاص مرتبط خود پرداخت کرده اند.
بر اساس نمودار فوق، بانک صنعت و معدن و پاسارگاد، بااختلاف بیشترین تسهیلات کلان در ۱۴۰۲ را اعطا کرده اند؛ بطوری که صنعت و معدن با ۵۷۶ هزار میلیارد و پاسارگاد با ۵۲۲ هزار میلیارد تومان در صدر فهرست اعطاکنندگان وام بانکی قرار دارند.
دو بانک توسعه تعاون و پست بانک تسهیلاتی به اشخاص مرتبط با خود نداده اند. در این بین نیز اطلاعات تسهیلات گفته شده توسط بانک‌های خاورمیانه، مسکن و صنعت و معدن در سایت بانک مرکزی بارگذاری نشده است و اطلاعاتی از این سه بانک در دست نیست.
شرکت‌های وابسته به بانک آینده تسهیلات را احاطه کردند
بررسی تسهیلات سال ۱۴۰۲ نکته عجیبی را نشان می‌دهد. بانک آینده در گذشته با اعطای وام‌های هنگفت به شرکت زیرمجموعه معروف خود، یعنی ایران مال توجه‌ها را به خود جلب کرده بود. این بار نیز برخلاف همه بانک‌های کشور، میزان وامی که به زیرمجموعه‌های خود داده است از تسهیلات کلان جاری وی، سبقت گرفته است. درواقع شرکت‌های وابسته به بانک آینده ۱۳۸ هزار میلیارد تومان دریافتی کرده اند، درصورتی که مقدار تسهیلات کلان جاری ۱۲۷ هزار میلیارد بوده است. این اتفاق هنگامی عجیب می‌شود که با نگاهی به بانک‌های بزرگ کشور می‌توان فهمید در حالت معمول، تسهیلات کلان جاری عدد بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد و اختلاف فاحشی بین این دو نوع تسهیلات وجود دارد.
اما موضوع به اینجا ختم نمی‌شود. حتی وقتی در اطلاعات تسهیلات کلان این بانک کمی بیشتر کنکاش شود، می‌توان متوجه شد که بیش از ۷۰ درصد این تسهیلات، یعنی حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان، باز هم مرتبط به شرکت‌های وابسته به بانک آینده است. یعنی شرکت‌هایی که در فهرست وام‌گیرندگان مرتبط با بانک آینده ثبت شده اند، نامشان دو مرتبه در وام‌های کلان نیز خودنمایی می‌کند؛ به طوری که از ۱۵ شرکت زیرمجموعه این بانک، ۹ شرکت در این بخش نیز وجود دارند. نام این شرکت‌ها که بعضا آشنا به نظر می‌رسد عبارت است از ایران مال، ارزش آفرینان آینده، توسعه عمران فردا گستر، سفیر امواج آریا، تجارت الکترونیک ارتباط فردا، آرین پردیس دنا، کارگزاری بانک آینده، گروه مدیریت و سرمایه ساتیا و شرکت راسا راه استوار.
نظارت بی‌نظارت!
در اوایل آذر ماه سال گذشته با توجه به مصوبه شورای پول و اعتبار، ۶۰.۳ درصد سهام بانک آینده به عنوان سهام مازاد شناسایی و حق رای آن طبق ماده ۵ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، به وزارت امور اقتصادی محول شد. بنا بر این اتفاق، انتظار می‌رود بانکی که تاکنون به حال خود رها شده، مورد توجه وزارت اقتصاد و بانک مرکزی جهت نظارت بیشتر قرار بگیرد. عدم نظارت بر بانک‌ها و بی‌اعتنایی به قوانینی که موجب اصلاح ساز و کار بانک‌ها می‌شود، موجب ناترازی هرچه بیشتر بانک شده و در نهایت تورم حاصل از این بخش، دامن مردم را می‌گیرد.