دولت‌ها چقدر خرج آموزش می‌کنند؟

  مرکز آمار اتحادیه اروپا (eurostat) طبق طبقه‌بندی وظایف دولتی در چارچوب سیستم اروپایی حساب‌های ملی، اطلاعاتی را درباره هزینه دولتی در بخش عملکرد آموزشی جمع‌آوری کرده است. این طبقه‌بندی، تقریبا تمام سطوح آموزشی از پیش‌دبستانی به بعد را شامل می‌شود. طبق آمار به دست آمده، کل هزینه دولتی که در سال 2017 در 28 کشور عضو اتحادیه اروپا صرف آموزش شده، مبلغی معادل 715 میلیارد یورو یا 4.6 درصد کل تولید ناخالص داخلی (GDP) را دربرمی‌گیرد. اگر بخواهیم این مقدار را جداگانه بررسی کنیم، کشور ایسلند با 7.5 درصد از کل ۲۴ هزارمیلیارد دلار GDP رتبه نخست را در میان کشورها در زمینه هزینه‌ اختصاص داده‌شده به بخش آموزش دارد. بعد از آن، سوئد با 6.8 درصد از ۵۵۱ میلیارد GDP ، دانمارک با 6.5 درصد از ۳۲۵ میلیارد GDP، بلژیک با 6.3 درصد و استونی و لتونی با 5.8 درصد در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفته‌اند.در سطح 28 کشور عضو اتحادیه اروپا، هزینه‌های دولتی که به بخش آموزش اختصاص یافته‌اند، نسبتی از تولید ناخالص داخلی است که بین سال‌های 2003 تا 2017 روند رو به کاهشی را نشان می‌دهد، به‌طوری که به‌طور نسبی از 5.1 درصد از تولید ناخالص داخلی در سال 2003 به 4.6 درصد از کل GDP در سال 2017 کاهش یافته است. این درحالی است که هزینه‌های دولتی در بخش آموزش نسبت به تولید ناخالص داخلی 0.4 درصد کاهش داشته است. اما آمارها حکایت از آن دارد که بخش حفاظت اجتماعی و سلامت بالاترین میزان هزینه‌های دولتی را به خود اختصاص داده‌اند، به‌طوری که سهم آموزش از هزینه‌های دولتی از 11 درصد در سال 2003 به 10.2 درصد در سال 2017 کاهش یافته است.

در میان کشورهای آسیایی و منطقه، عربستان سعودی و کره جنوبی با اختصاص حدود پنج درصد از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) بالاترین درصد را شامل می‌شوند. ایران با 3.79 درصد هزینه، اختلاف بسیار ناچیزی با 3.8 درصد از کل GDP هزینه‌های آموزشی در روسیه دارد. ایران در مقایسه با 4.9 درصد آمریکا حدود یک درصد اختلاف دارد. اما این مقدار در مقایسه با انگلیس بیشتر می‌شود و به حدود 2.5 درصد کاهش می‌رسد.

ایران

 طبق نمودارها، هزینه‌ای که صرف بخش آموزش می‌شود در ایران، طی سال‌های 2010 تا 2017 تغییر چندانی نکرده است. البته این میزان هزینه در سال 2010، 3.7 درصد از کل ۴۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی (GDP) بوده است که تا سال 2015 روند رو به کاهشی داشته، به‌طوری که در آن سال کل هزینه به 2.7 درصد رسیده است. اما از سال 2015 تا 2017 با افزایش چشمگیری مواجه بوده‌ایم، به‌گونه‌ای که این مقدار در سال 2016، 3.3 درصد و در سال 2017به 3.79 درصد از کل GDP افزایش داشته است که ۱۵ میلیارد دلار را شامل می‌شود.

 عربستان

طبق آماری که از عربستان سعودی از سال 2000 تا 2008 در دسترس است، این کشور در سال 2000 حدود 5.9 درصد از کل ۶۸۴  میلیارد دلار GDP را صرف آموزش می‌کرده که این مقدار، یک سال بعد یعنی در سال 2001 با رشد روزافزونی به 7.7 درصد رسید. اما از آن سال به بعد تا سال 2005 دچار روند نزولی شد و هزینه آموزش آن به 5.4 درصد رسید. در سال 2008 تا 2010 هزینه‌ای که دولت این کشور در بخش آموزش صرف کرده، 5.1 درصد است که ۳۴ میلیارد دلار را شامل می‌شود.

آمریکا

آمریکا از سال 2010 به این طرف با روند کاهشی هزینه در بخش آموزش روبه‌روست، به‌طوری که در سال 2010 حدود 5.4 درصد از کل GDP را صرف آموزش می‌کرد اما تا سال 2013 این روند کاهشی ادامه یافت در حالی که در سال 2014 کمی افزایش در این هزینه مشاهده شد، به‌طوری که به حدود 4.98 درصد از کل تولید ناخالص داخلی رسید. آمریکا در سال ۲۰۱۸ با ۲۱هزار میلیارد دلار GDP حدود هزار میلیارد دلار صرف آموزش کرده است.

روسیه

روسیه هم به‌عنوان یکی از کشورهای منطقه، در سال‌های اخیر دستخوش تغییراتی شده است. بعد از بارها کم و زیاد شدن میزان هزینه‌های آموزشی، در سال 2006 حدود 8/3 درصد از کل GDP را به آموزش اختصاص داده بود. در سال 2008 با افزایشی جزئی مواجه شد و 4.1 درصد تولید ناخالص داخلی را صرف آموزش کرد. اما پس از آن با روند کاهشی روبه‌رو شد و این مقدار در سال 2012 به 3.7 درصد از کل GDP رسید. هزینه صرف شده برای آموزش در سال 2015 به 3.8 درصد رسیده است. روسیه با هزار میلیارد دلار GDP ۳۸ میلیارد دلار صرف آموزش کرده است.

چین

آخرین آمارها از این کشور نشان می‌دهد چین در سال 2016 بیش از چهار درصد از کل ۱۲ هزار میلیارد دلار  تولید ناخالص داخلی خود را معادل ۴۸۰ میلیارد دلار صرف بخش آموزش کرده است. این مقدار در سال 2012، حدود 4.2 درصد از کل GDP را شامل می‌شد. چین نسبت به سال‌ها پیش روند رو به رشدی داشته است، به‌طوری که چین در سال 1999 تنها 1.8 درصد از کل GDP را به آموزش اختصاص می‌داد.

انگلیس

انگلیس جزء کشورهایی است که هزینه‌های بالایی را از درصد GDP صرف بخش آموزش می‌کند. این کشور در سال 2010 حدود 5.7 درصد از کل GDP را صرف این بخش می‌کرد اما از آن سال به بعد دچار روندی نزولی شد، به‌طوری که در سال 2016 چیزی بالغ بر 5.5 درصد از ۲ هزار میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی را که معادل ۱۱۰ میلیارد دلار است، صرف آموزش کرد.

ترکیه

در آماری که از این کشور وجود دارد، ترکیه در سال 2012، حدود 4.4 درصد از کل GDP را صرف آموزش کرده و این روند به صورت خطی رو به کاهش بود که  تا سال 2014 هم ادامه داشت. اما در سال 2015 با اندکی کاهش روبه‌رو شده و 4.2 درصد از کل تولید ناخالص داخلی را در بخش آموزش هزینه کرده است که از کل ۸۵۱ میلیارد دلار GDP  ۳۶ میلیارد دلار را شامل می‌شود.

آلمان

هزینه‌های صرف‌شده دولتی در بخش آموزش آلمان در سال‌های اخیر تغییر چندانی نداشته و تقریبا در فرآیندی خطی تداوم داشته است، به‌طوری که در سال 2010، 4.9 درصد از کل GDP را صرف آموزش می‌کرد که در سال 2011 به 4.8 درصد رسید و در سال 2012 بار دیگر به 4.9 درصد افزایش یافت. اما تا سال 2014 همین روند ادامه داشت تا اینکه در سال 2015 حدود 4.8 درصد از کل GDP صرف آموزش شد.  آلمان با ۴ هزارمیلیارد دلار GDP حدود ۱۹۲ میلیارد دلار به بخش آموزش اختصاص داده است.

ژاپن

ژاپن در سال 2010 هزینه 3.6 درصد از کل GDP را صرف بخش آموزش می‌کرد. این روند با کمی افزایش در سال 2012 با 3.69 درصد روبه‌رو بود. اما از آن سال به بعد با کاهش مواجه شد، به‌طوری که در سال 2013 به 3.66 درصد کاهش یافت. این فرآیند کاهش تا سال 2016 هم ادامه یافته به‌طوری که در این سال به 3.4 درصد رسیده است که با ۴ هزارمیلیارد دلار GDP ۱۳۶ میلیارد صرف آموزش شده است.

کره جنوبی

این کشور طبق آمار به‌دست آمده در سال 2015 حدود 5.2 درصد از کل هزار میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی کشور را صرف بخش آموزش می‌کرد. اما در مقایسه با سال‌های قبل، بالاترین مقدار هزینه‌ای که صرف آموزش کرده به 45 سال قبل یعنی به سال 1982 برمی‌گردد که 6.07 درصد از کل GDP را به بخش آموزش اختصاص داده بود.