گزارش بیست
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، کیانوش رضایی؛ می‌توان آغاز ماه محرم الحرام را آغاز یک مراسم بندگی تلقی کرد. ماهی که با شروعش حال دل مسلمین دگرگون شده و از هر کوی و برزنی که عبور می کنی، می توانی شور و شعور مردم را در ارادت به حضرت سید الشهدا مشاهده کنی. کوچه‌ها و خیابان‌ها، ادارات، بازار، مدارس و حتی دانشگاه‌ها از حال و هوای محرم محروم نیستند و می‌توان ارادت همه اقشار را از پوشیدن لباس مشکی تا گوش دادن به ذکر مصیبت و مداحی مداحان مشهور را به وفور در جامعه مشاهده کرد.
دانشگاه‌ها نیز در آستانه بازگشایی با برپایی هیات‌های دانشجویی مراسم استقبال از دانشجویان ورودی جدید را با حال و هوایی معنوی و حسینی همراه کردند که باید نقش دانشجویان را در اشاعه فرهنگی عاشورایی مهم دانست.
دانشگاه محقق اردبیلی نیز روز گذشته همچون سال های پیشین با آغاز ماه محرم مراسم طشت گذاری را در مسجد این دانشگاه برگزار کرد. حجت الاسلام حمید علی‌نسب، معاون فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان اردبیل در مراسم طشت گذاری روز گذشته دانشگاه محقق اردبیلی گفت: امام حسین (ع) در عاشورا، زیبایی‌های اسلام را نشان داد.
علی‌نسب با بیان اینکه امام حسین (ع) فقه شیعه را بیان کرد، افزود: با وجود اینکه یزیدیان امام حسین (ع) را می‌شناختند؛ اما حضرت را انکار می‌کردند؛ به همین دلیل حضرت مجبور شد در عاشورا خود را معرفی کند.
معاون فرهنگی نهاد رهبری در دانشگاه‌های اردبیل با اشاره به اینکه امام حسین (ع) در آن شرایط خاص زیبایی‌های اسلام را به همه نشان داد، تصریح کرد: امام حسین(ع) به عنوان چراغ هدایت، خط اسلام را آشکار کرد و نشان داد که دروغ، مکر، حیله، عوام فریبی و تبعیض در اسلام ناب محمدی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه باید در همه شرایط نماز را اقامه کرد و به خدا متکی بود، اظهار داشت: عاشورا فرصتی فراهم کرد تا امام حسین (ع) اسلام ناب محمدی را معرفی و امر به معروف و نهی از منکر را احیا کرد.
علی‌نسب در پایان سخنانش با اشاره به اینکه امام حسین (ع) سفینه نجات است، اضافه کرد: حتما هر فردی مشکلات، گرفتاری‌ها و بیماری روحی و روانی داشته است که با توسل به امام حسین (ع) و پیام هایش می‌تواند خود را نجات دهد.
تاریخچه مراسم طشت‌گذاری
مراسم طشت گذاری، مراسمی است سنتی که در عزاداری ایام عاشورا و عمدتا در شهرستان اردبیل برگزار می شود و طشت‌های آب را که رمزی از فرات می‌باشد، در مساجد و حسینیه ها میآورند و این سنت به تاسی از اقدام سالار شهیدان و یادآور رفتار جوانمردانه امام حسین(ع) در مقابل سپاه حر است که به روایتی آن حضرت، در روز ۲۷ ذیحجه، آب مشک‌ها را در طشت‌ها ریخته و تمام لشکر حر و اسبان آن‌ها را سیراب کردند.
آیین طشت گذاری در استان‌های آذری زبان، از ریشه دارترین آیین‌های ماه محرم است که در روز‌های پایان ماه ذی الحجه برگزار می‌شود و در حقیقت، برگزاری این آیین، آماده شدن حسینیان برای برگزاری مراسم سوگواری سید و سالار شهیدان را نوید می‌دهد.
آیین طشت گذاری در استان‌های آذری زبان، از ریشه دارترین آیین‌های ماه محرم است که در روز‌های پایان ماه ذی الحجه برگزار می‌شود و در حقیقت، برگزاری این آیین، آماده شدن حسینیان برای برگزاری مراسم سوگواری سید و سالار شهیدان را نوید می‌دهد.
در ارتباط با علت و دلیل برگزاری مراسم طشت گذاری نظرات و احتمالات مختلفی وجود دارد؛ عده‌ای اعتقاد بر این دارند که با انجام این مراسم، اهمیت آب و جایگاه آن در حادثه کربلا مورد توجه قرار می‌گیرد.
برخی از مورخان با توجه به مسیر حرکت کاروان حضرت حسین بن علی (ع) از مکه به سمت کربلا می‌گویند «در مسیر راه کاروان کربلا قبل از رسیدن به دشت نینوا، سربازان حر بن یزید ریاحی در منطقه‌ای به نام "زباله" راه بر کاروان امام بسته و حرکت آن را متوقف ساختند.
در این محل، سالار شهیدان باوجود کمبود آب دستور می‌دهند طشت‌ها توسط آب‌های موجود در مشک‌ها پر شود که هم یاران حسین و هم سربازان حر از آن استفاده کنند و نیز احشام موجود در هر دو کاروان نیز سیراب شوند.
در این محل، سالار شهیدان باوجود کمبود آب دستور می‌دهند طشت‌ها توسط آب‌های موجود در مشک‌ها پر شود که هم یاران حسین و هم سربازان حر از آن استفاده کنند و نیز احشام موجود در هر دو کاروان نیز سیراب شوند.
آیین طشت گذاری در اردبیل
رسم طشت گذاری یا طشت گردانی از جمله مراسمی است که منسوب به شهر اردبیل، به طور خاص و مردم آذربایجان، به طور عام است. در این آیین «طشت» نماد مشک سقای کربلا و آب، نماد رود و فراتی است که به روی حسین (ع) و یارانش بسته شد.
مراسم طشت گذاری در اردبیل از ۲۷ ذیحجه شروع می‌شود و در ۳۰ این ماه به پایان می‌رسد؛ براساس یک رسم قدیمی، شهر اردبیل به شش محله بزرگ تقسیم می‌شود و هر یک از محلات کوچک نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی، تابع یکی از این محلات شش گانه می‌شود.
شروع طشت گذاری در سه روز مانده به محرم طوری برنامه ریزی شده است که هر روز در دو محله بزرگ این مراسم برگزار
شود.
طشت‌هایی که در این مراسم مورد استفاده قرار می‌گیرند، گرد، از جنس برنز و یا مس است؛ بعد از عزاداری، ریش سفیدان و عاشقان حسین (ع) در هر محله، طشت‌ها را بر دوش حمل کرده و وارد مساجد می‌شوند؛ حاضران در مسجد به احترام به پا خواسته و در جلو آن‌ها دسته سینه زنی با شعار «الدخیل یا ابوالفضل» سینه می‌زنند.
پس از آن، ریش سفیدان با دور زدن مسجد، طشت‌ها را در جای مخصوص خود قرار می‌دهند، آنگاه طشت‌ها را از آبی که در کوزه‌ها بر دوششان حمل کرده‌اند، پر می‌کنند.
محل قرار گرفتن طشت در مساجد شهر اردبیل، جایگاهی ویژه است
برخی از مورخان بر این باورند که احداث جایگاه طشت در مساجد اردبیل بعد از روی کار آمدن حکومت صفویه انجام شده است؛ محل قرار گرفتن طشت در مساجد شهر اردبیل نیز جایگاهی خاص بوده و سکو‌هایی که برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از ویژگی‌های معماری مساجد این منطقه است.
جایگاه مخصوص طشت در یکی از اضلاع دیوار مساجد به صورت «طاق نما» ایجاد می‌شود و در طول سال طشت‌ها روی این سکو‌ها قرار دارند؛ در مواردی نیز ممکن است طشت‌ها از قبل در خانه‌ای که صاحب آن نذر کرده، قرار داشته باشد که در این صورت نیز دسته‌های عزادار به آن خانه مراجعه کرده و پس از انجام عزاداری، طشت‌ها را برداشته و به طرف مکان برگزاری مراسم می‌برند.
شروع طشت گذاری در سه روز مانده به محرم طوری برنامه ریزی شده است که هر روز در دو محله بزرگ این مراسم برگزار
قدیمی‌ترین طشت موجود در مساجد اردبیل متعلق به مسجد «بازار چاقوسازان» است که قدمت آن به عصر «شاه عباس اول» باز می‌گردد
طشت‌هایی که در این مراسم مورد استفاده قرار می‌گیرند، گرد، از جنس برنز و یا مس است؛ بعد از عزاداری، ریش سفیدان و عاشقان حسین (ع) در هر محله، طشت‌ها را بر دوش حمل کرده و وارد مساجد می‌شوند؛ حاضران در مسجد به احترام به پا خواسته و در جلو آن‌ها دسته سینه زنی با شعار «الدخیل یا ابوالفضل» سینه می‌زنند.
پس از آن، ریش سفیدان با دور زدن مسجد، طشت‌ها را در جای مخصوص خود قرار می‌دهند، آنگاه طشت‌ها را از آبی که در کوزه‌ها بر دوششان حمل کرده‌اند، پر می‌کنند.
محل قرار گرفتن طشت در مساجد شهر اردبیل، جایگاهی ویژه است
برخی از مورخان بر این باورند که احداث جایگاه طشت در مساجد اردبیل بعد از روی کار آمدن حکومت صفویه انجام شده است؛ محل قرار گرفتن طشت در مساجد شهر اردبیل نیز جایگاهی خاص بوده و سکو‌هایی که برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از ویژگی‌های معماری مساجد این منطقه است.
جایگاه مخصوص طشت در یکی از اضلاع دیوار مساجد به صورت «طاق نما» ایجاد می‌شود و در طول سال طشت‌ها روی این سکو‌ها قرار دارند؛ در مواردی نیز ممکن است طشت‌ها از قبل در خانه‌ای که صاحب آن نذر کرده، قرار داشته باشد که در این صورت نیز دسته‌های عزادار به آن خانه مراجعه کرده و پس از انجام عزاداری، طشت‌ها را برداشته و به طرف مکان برگزاری مراسم می‌برند.
قدیمی‌ترین طشت موجود در مساجد اردبیل متعلق به مسجد «بازار چاقوسازان» است که قدمت آن به عصر «شاه عباس اول» باز می‌گردد؛ در داخل و لبه این طشت، نقش و نگار گیاه و ماهی حک شده و در لبه آن نیز عبارت و تاریخ «وقف نمود به حضرت عباس ۱۰۳۸» نقش بسته است.
احد اقبالی عموقین، سرپرست اداره روابط عمومی دانشگاه محقق اردبیلی در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، می گوید: هرساله قبل از شروع ماه محرم، استان اردبیل بخصوص شهر اردبیل مراسمی تحت عنوان طشت گذاری در مساجد شهر برگزار می‌شود و این مراسم در روز گذشته در مسجد دانشگاه محقق نیز برپا شد.
اقبالی با بیان اینکه متولی برگزاری این مراسم همه واحدهای دانشگاه محقق بودند، می افزاید: روابط عمومی، دفتر نهاد رهبری در دانشگاه، دفتر بسیج و غیره به صورت مشترک همانند سیر مساجد اقدام به برپایی مراسم طشت گذاری کردند.
سرپرست اداره روابط عمومی دانشگاه محقق اردبیلی ادامه می دهد: کل واحدهای دانشگاه اعم از دانشجویان، اساتید، کارمندان و اعضای هیات علمی در این برنامه مشارکت داشتند و گوشه‌ای از کار را در دست گرفته و همکاری می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه از امروز در داخل مسجد دانشگاه بعد از نماز مغرب و عشا مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین برقرار است، می گوید: تا پایان دهه محرم مراسم مداحی، سینه زنی و مرثیه سرایی برای پرسنل و دانشجویان دانشگاه فراهم است و مسجد دانشگاه محقق همانند بقیه مساجد سطح شهر در قالب یکی از مناطق شش گانه شهر اردبیل در هشتم محرم مراسم ویژه‌ای خواهد داشت.
حجت الاسلام بهنام علیپور، معاون نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه محقق اردبیلی نیز در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، می گوید: سابقه مراسم طشت گذاری در اردبیل به چند صد سال گذشته برمی گردد و در این مراسم طشت را به روی سر گرفته و با ذکر «حسین حسین» گویان، طشت را گوشه مسجد گذاشته و در داخل آن به یاد فرات آب می ریزند.
علیپور می افزاید: این مراسم به تاسی از جلوگیری لشگریان یزید در رسیدن آب فرات به اهل بیت حضرت اباعبدالله لحسین (ع) برگزار می‌شود که قدمتی طولانی در اردبیل دارد.
معاون نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه محقق اردبیلی می گوید: در مراسم طشت گذاری، سخنرانی شخصیتی روحانی و مداحی و مرثیه سرایی توسط مداحان اهل بیت و سینه زنی و در نهایت قرار دادن طشت در جای مخصوص از جمله برنامه های محوری این مراسم سنتی مذهبی است.
وی با اشاره به اینکه مراسم طشت گذاری در طول سالیان تغییر نداشته و اصالت قدیمی خودش را حفظ کرده است، می‌افزاید: هیات فعال دانشگاه محقق اردبیلی «مکتب الشهدا» نام دارد که توسط تشکل‌های دانشجویی برپا می‌شود.
علیپور می گوید: سخنرانی و مدیحه سرایی توسط جوادی مداح مشهور اردبیل و سینه زنی و پذیرایی همه روز بعد از نماز ظهر و عصر در مسجد دانشگاه برقرار می‌باشد.
ارسال نظرات