گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ سوآپ گاز روسیه یا خرید آن و بازصادراتش یا استفاده از آن در داخل کشور موضوعی است که با تحریم گاز روسیه توسط اروپا در کشورمان مطرح شده است و کارشناسان از زوایای مختلف به آن پرداخته اند. برخی به مزایای این سیاست اشاره می‌کنند و آن را فرصتی برای کشور می‌دانند که باید از آن بهره برداری کنیم. برخی به مخاطرات این سیاست از جمله غفلت ما از اجرای سیاست‌های بهینه سازی و توسعه میادین گازی خودمان اشاره می‌کنند و در این باره هشدار می‌دهند. در این میان، برخی کارشناسان اظهار می‌کنند که لازم است با هوشیاری با روسیه وارد مذاکره شویم و ضمن استفاده از این فرصت حواسمان به مخاطراتش باشد.
واقعیت این است که ما به لحاظ جغرافیایی در شرایط خوبی قرار داریم و می‌توانیم عهده دار مسئولیت‌های ترانزیتی در زمینه انرژی باشیم. اما تا کنون از این موهبت الهی به خوبی بهره نبرده ایم. به طوری که برخی فرصت هایمان سوخت شده است و کشور‌هایی مانند ترکمنستان و ترکیه از آن‌ها بهره برده اند. حالا که فرصتی برای همکاری با روسیه در زمینه فروش گازش پیش آمده است، باید از آن بهره برداری کنیم. نظرات روح اله مهدوی؛ کارشناس موسسه مطالعات انرژی سبحان را در خصوص مزایای این سیاست جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.
مهدوی ضمن تأیید فرصت‌هایی که سیاست سوآپ یا خرید گاز روسیه و بازصادرات آن برای کشورمان دارد، تصریح کرد: شاید سوآپ همگن خیلی در ارتباط با روسیه و ایران معنا پیدا نکند. زیرا ما به مشتری‌های روسیه وصل نیستیم. فقط با ترکیه ارتباط داریم که خودش از روسیه گاز دریافت می‌کند و نیازی به ما ندارد. اما سوآپ غیرهمگن می‌تواند صورت بگیرد. به طوری که گاز را از روسیه تحویل بگیریم و به مشتریان روسیه اوره تحویل دهیم. یعنی به جای گاز، فرآورده‌های دیگر را تحویل مشتریان روسیه بدهیم.
وی در ادامه گفت: مطمئناً اگر بخواهیم بین سوآپ گاز روسیه و خرید آن یکی را انتخاب کنیم، خرید و فروش گاز روسیه بیشتر منافع ما را تأمین می‌کند. به ویژه اگر بتوانیم گاز روسیه را با قیمت مناسبی بخریم و آن را به مشتریان با قیمت قابل قبولی تحویل دهیم، سود زیادی نصیبمان می‌شود. روسیه مازاد گاز دارد و باید به روشی آن را به بازار‌های مصرف برساند. می‌توانیم از این موقعیت اضطراری مسکو به نفع خودمان بهره برداری کنیم. اگر بتوانیم حجم مناسبی از گاز روسیه را در اختیار بگیریم و روسیه هم تمایل داشته باشد که در بلندمدت با ما کار کند، با گاز خریداری شده از روسیه، می‌توانیم به هند، پاکستان، افغانستان و کشور‌های حوزه خلیج فارس مثل کویت صادرات گاز داشته باشیم. همچنین امکان بالابردن حجم گاز ارسالی به عراق و ترکیه وجود دارد. این اقدامات شرایط خوبی برای کشورمان به وجود می‌آورد و منافع ما را تأمین می‌کند.
این کارشناس انرژی ادامه داد: از آنجائیکه روسیه در بحث گاز رقیب ایران محسوب می‌شود، باید جذابیت بازار‌های افغانستان، پاکستان و هند را برای مسکو پررنگ کنیم تا متقاعد شود گازش را از طریق ایران به فروش برساند. پاکستان تحت نفوذ عربستان و آمریکا قرار دارد، اما روسیه می‌تواند در آنجا نفوذ کند و بازارش را به دست بیاورد. توسعه صادرات گاز روسیه به شبه قاره هند نیز می‌تواند راهبرد مناسبی باشد. این منطقه جمعیت بالایی دارد و نیازش به انرژی زیاد است. اگر دیپلماسی فعالی را به اجرا نگذاریم و نتوانیم روسیه را در مورد این بازار‌ها متقاعد کنیم، احتمالاً ترکمنستان از این فرصت استفاده و گاز روسیه را از طریق افغانستان، پاکستان و هند صادر خواهد کرد. بازار دومی هم در کشور‌های حاشیه خلیج فارس وجود دارد که ایران می‌تواند این بازار را هم برای روس‌ها پررنگ کند. امارات، بحرین و کویت کشور‌هایی هستند که نیاز به گاز دارند. عراق نیز در بلندمدت نیاز بیشتری به گاز خواهد داشت که ایران می‌تواند آن را تأمین کند.
مهدوی گفت: به طور کلی سوآپ گاز روسیه و یا خرید آن و بازصادراتش مزایای زیادی برایمان دارد. مثلاً اگر ما گاز روسیه را در شمال کشور مورد استفاده قرار دهیم، نیازی به انتقال گاز خودمان از جنوب به شمال نداریم و این امر علاوه بر اینکه در هزینه‌های انتقال صرفه جویی می‌کند از اتلاف انرژی در روند انتقال نیز جلوگیری می‌کند که برایمان منفعت دارد. البته باید حواسمان به این موضوع باشد که واردات گاز روسیه ما را از سیاست‌های بهینه سازی مصرف در کشورمان که بسیار ضروری است، غافل نکند.
وی در ادامه گفت: تجربه ما در خصوص ترکیه و عراق که صادرات گاز به آن‌ها داریم نشان داد که این ماده زیاد خاصیت تحریم پذیری ندارد. زیرا کشور‌ها نمی‌توانند به راحتی منبع صادرکننده را عوض و از کشور دیگری خرید کنند. به همین دلیل با وجود فشار‌های غرب در دهه ۹۰، آن‌ها تن به تحریم‌ها علیه ایران ندادند. این هم مزیت دیگری است که صادرات گاز برای کشورمان می‌تواند داشته باشد. اگر بتوانیم حجم مناسبی گاز از روسیه دریافت و آن را به شبه قاره هند صادرات کنیم، دیپلماسی انرژی بسیار قوی‌ای برای کشورمان ایجاد می‌شود و تحریم‌ها هم نمی‌تواند تأثیری در آن بگذارد. عملکرد دولت سیزدهم در خصوص افزایش روابط با همسایگان و استفاده از فرصت‌های موجود در حوزه انرژی تا الان قابل قبول بوده است و باید گسترش یابد.
مهدوی در پایان تأکید کرد: افزایش روابط ایران با روسیه در زمینه گازی ممکن است به انتقال تکنولوژی روسیه به کشورمان در زمینه احداث زیرساخت‌های انتقال گاز منجر شود. البته ما در این زمینه پیشرفت‌های خوبی داشته ایم و در برخی زمینه‌ها روسیه می‌تواند به انتقال دانش به ما بپردازد.