توسعه و نگهداری از جنگل‌ها نیاز اصلی کشور است / مسائل محیط زیستی به مرز‌های سیاسی خلاصه نمی‌شود

پدرام جدی کارشناس محیط زیست در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، گفت: در رابطه با گرد و غبار که طی چند روز اخیر کشور درگیر آن بوده است، لازم است به چند نکته توجه شود. اولا این موضوع گرد و غبار تمام استان‌های کشور به استثنای چند استان از جمله یزد، بخشی از کرمان و خراسان جنوبی درگیر آن بوده‌اند.

وی ادامه داد: همچنین شدت این پدیده در استان‌های ایلام، البرز، تهران و خوزستان بیشتر از سایر استان‌ها بوده است. دلیل اصلی این مشکل کانون‌های گرد و غبار تشکیل شده در خاورمیانه و به ویژه شمال آفریقا است. طبق نقشه‌های ماهواره‌ای کانون اصلی شمال آفریقا بوده است؛ و با جریان‌های هوایی وارد خاورمیانه شده است. این توده‌ی گرد و غبار پس از ورود به خاورمیانه در صحرای عربستان، عراق، اردن و سوریه تقویت شده و سپس وارد ایران شده است. در ایران نیز علی رغم بهبود بارندگی‌ها در اواخر زمستان، اما، چون با میانگین بلند مدت و حتی کوتاه مدت فاصله زیادی وجود دارد، باز ما درگیر خشکسالی هستیم و به همین خاطر وقتی این کانون گرد و غبار با ورود به ایران بازهم تقویت شده است؛ و به این دلیل ما در کشور چند روز متوالی درگیر گرد و غبار شدیدی بودیم، که متاسفانه تمهیدات لازم برای مقابله با آن پیشبینی نشده بود.

جدی بیان کرد: در واقع باید حداقل تهران تعطیل می‌شد. زیرا ذرات گرد و غبار به شدت ریز بودند، به اندازه ۲/۵ میکرون، و این برای افراد جامعه حتی کسانی که بیماری زمینه‌ای ندارند بسیار خطرناک است و ریه افراد را درگیر می‌کند.

این کارشناس محیط زیست افزود: اما نکته‌ی دوم اینکه مسائل محیط زیستی را نمی‌توان به مرز‌های سیاسی خلاصه کرد. چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور، وقتی با این پدیده‌ها مواجه می‌شویم اهمیت آن دو چندان می‌شود. در واقع متوجه می‌شویم که برای داشتن محیط ایده‌آل و سالم با کمترین چالش، باید همکاری مشترکی بین کشور‌ها شکل بگیرد. اگر این اتفاق رخ ندهد آن‌چه این چند روزه شاهد بودیم ادامه پیدا خواهد کرد. سلامت افراد جامعه به خطر افتاد وخسارات زیادی متوجه انواع کسب و کارها، حمل و نقل، صنعت گردشگری و ... می‌شود. پس باید به این موضوع داشت که این مسئله را فقط در داخل کشور نمی‌توان حل کرد که مثلا یک نهاد مثل سازمان محیط زیست را متولی این کار ببینیم. کلیت حاکمیت به ویژه دولت باید ورود جدی به این موضوع داشته باشد. به ویژه در سال‌های پیش رو، به خاطر کاهش بارندگی‌ها در خاورمیانه بیشتر شاهد این موضوع خواهیم بود. به همین سبب باید دفتر ویژه، کمیسیون ویژه، اتحادیه مشترک پیرامون این اقلیم و محیط زیست کشور‌ها شکل بگیرد.

جدی گفت: اگر چنین اقداماتی انجام نشود کشور‌های دیگر هم متضرر می‌شوند. پس این اتفاق تلخ ما را به این ضرورت می‌رساند که مسئولین و دستگاه‌های متولی ورود کنند و یک اتحادیه، دفتر یا مجموعه مشترک با کشور‌های دیگر شکل بگیرد و اقدامات مشترکی را رقم بزنند. همین سد سازی که ترکیه در قالب پروژه «گاپ» روی سرشاخه‌های دجله و فرات انجام می‌دهد یکی از عوارض آن تشکیل کانون‌های گرد و غبار در عراق و بخشی از خوزستان ایران است. زیرا آب از آن رود‌ها وارد هورالعظیم می‌شود و وقتی ورودی آب قطع شود هورالعظیم خشک می‌شود. مگر اینکه ایران بخواهد از سمت خودش آب هور العظیم را کاملا تامین کند؛ اما بخشی از هورالعظیم در خاک عراق قرار دارد و ما نمی‌تواینیم آب آنجا را تامین کنین وقتی امکان تامین آب برای بخش داخلی هورالعظیم را نداریم؛ بنابراین حضور فعال و با سرعت بالایی برای رایزنی‌های بین المللی و شکل گیری اقدامات مشترک نیاز است؛ حتی شکایت به دادگاه‌های بین المللی به ویژه از کشور ترکیه به خاطر این سیاست و اقداماتی که در حوزه مدیریت آب رقم می‌زند.

جدی ادامه داد: به نظر من جنگ آب و جنگ محیط زیستی هم اکنون وجود دارد، برای فشار به همسایه‌ها، شما مشاهده کردید وقتی کشور درگیر این گرد و غبار است تقریبا همه چیز قفل می‌شود؛ از جمله سلامت مردم، روح و روان مردم، فضای رسانه‌ای و سایر کارها. اگر در آینده تعداد روز‌هایی که درگیر گرد و غبار هستیم بیشتر شود، کشور صدمه بیشتری می‌بیند. پس لازم است ما از الان پیشبینی‌های لازم را داشته باشیم و اقدامات لازم را رقم بزنیم. اینکه درفضای مجازی مطرح از سوی اصحاب رسانه مطرح می‌شود که ما کم کاری کردیم و دولت کم کاری کرده است؛ من این کم کاری را از این جهت میبینم که با کشور‌های دیگر اقدامات مشترک انجام ندادیم. به ویژه در این گرد و غبار اخیر، چون کانون تشکیل آن درون ایران نبوده است. هرچند در ایران تقویت شده است. اما داخل ایران نیز متاسفانه ما همان رویه ترکیه و سایر کشور‌ها را رقم میزنیم. ما بر روی بسیاری از رود‌ها از جمله مارون و کارون در جنوب غرب کشور، خوزستان، سد‌های زیادی ایجاد کرده‌ایم. آب آن‌جا انباشته شده است و به استان‌های دیگر انتقال می‌دهیم؛ چه با هدف شرب، چه با هدف کشاورزی و صنعتی. به همین دلیل نمیتوانیم آب هورالعظیم، شادگان، دیگر حوزچه‌ها و مساحت خوزستان را تامین کنیم و نتیجه آن سست شدن و خشک شدن خاک است؛ که پیامد آن طوفان‌های گرد و غباری است که هر ساله شاهد آن هستیم. از طرفی اگر جنگل‌های زاگرس نبودند قطعا ما خسارت بیشتری می‌دیدیم. هر هکتار از جنگل‌های زاگرس در طول سال ۶۸ میلیون تن گرد و غبار را جذب خود می‌کنند.

وی عنوان کرد: پس لازم است ما به توسعه‌ی پوشش گیاهی در مناطقی که امکان و شرایط آن فراهم است بویژه رشته‌کوه زاگرس بپردازیم. یا حداقل از آتش سوزی و تخریب این جنگل‌ها جلوگیری کنیم. برای این جنگل‌ها برنامه بریزیم، مردم محلی را درگیر کنیم و بداینم که جنگل‌های زاگرس در جلوگیری و کاهش پدیده گرد و غبار چقدر اهمیت دارند.