گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»- پروانه شكري؛ عيد قربان مطابق با دهم ذي‌الحجه روزي است كه ابراهيم (ع) به دستور خداوند تصميم به ذبح كردن اسماعيل (ع) گرفت.

 

اسماعيل (ع) فرزند هاجر و بزرگترين پسر ابراهيم بود؛ وي پسر بچه‌اي بردبار بود كه خداوند مژده او را به پيامبر خويش ابراهيم داده بود و چون اسماعيل در كنار پدر بزرگوار خويش رشد يافت خداوند به پيامبرش فرمان داد كه او را ذبح كند.

اسماعيل؛ راضي و تسليم در مقابل دستور الهي

ابراهيم (ع) دستور خداوند را با اسماعيل در ميان گذاشت و به او گفت پسرم من در خواب ديدم كه تو را ذبح مي‌كنم و نظر وي را جويا شد؛ اسماعيل كه بعدها خود به مقام نبوت و امامت نائل مي‌شود، در جواب پدر بزرگوار خويش پاسخ داد: «اي پدر آنچه را فرمان داده شده انجام بده و اگر خدا بخواهد مرا از شكيبايان خواهي يافت»

پاسخ اسماعيل (ع) به پدر خويش گوياي ايمان وي به دستور الهي است؛ چرا كه در پاسخ فرموده آنچه را فرمان داده شده‌اي انجام بده و نگفت اي پدر آن چه در نظر تو است انجام بده رضايت اسماعيل (ع) به ذبح شدن، نشان از مقام تسليم اطاعت وي نسبت به دستور الهي است.

چون ابراهيم (ع) به ذبح پسرش تصميم گرفت، شيطان به صورت مردي پير بر پيامبر(ص) خدا ظاهر شد و گفت: يا ابراهيم از اين پسر بچه چه مي‌خواهي؟ گفت: مي‌خواهم او را بكشم؛ شيطان گفت: سبحان الله پسري را مي‌كشي كه يك چشم به هم زدن مخالفت خدا را نكرده است ابراهيم(ع) در پاسخ فرمود: خداوند مرا امر به ذبح آن كرده است.

شيطان گفت: كه خداي تعالي هرگز چنين امري نمي‌كند، البته شيطان به خوابت آمده است ابراهيم پاسخ داد: خداوند مرا تا به اين زمان رسانيده است شيطان را به من راه تسلط نداده است و خود تو شيطاني؛ حضرت ابراهيم(ع) قسم ياد كرد كه ديگر با شيطان سخن نگويد و متوجه كشتن اسماعيل(ع) شد.

شبهه شيطان: كشتن اسماعيل باعث مي‌شود آدميان بهانه‌اي براي كشتن فرزندانشان داشته باشند

پسر را نزد حجره و سعي خواباند، شيطان براي بار سوم ابراهيم (ع) را وسوسه كرد و گفت: اي ابراهيم تو پيشواي مردم هستي و اگر فرزند خود را بكشي همه كس فرزند خود را خواهد كشت و اين گناهان بر گردن تو خواهد بود و از براي خدا ترك كن اين كشتن را.

ابراهيم(ع) جواب شيطان را نداد و سر خود را به جانب آسمان كرد و كارد را بر گلوي اسماعيل كشيد، اما به اذن خدا بريده نشد؛ دوباره چنين كرد، اما چاقو بر گلوي اسماعيل اثر نمي‌كرد كه ناگاه براي ابراهيم ندا آمد كه اي ابراهيم خواب خود را عمل كردي و جبرئيل گوسفندي را از جانب كوهي كه مشرف به در مسجد خيف آورده پسر را از زير دست ابراهيم كشيده و گوسفند را به جاي او خوابانيد و ذبح كرد.

امام رضا (ع) مي‌فرمايد: «چون ابراهيم به ذبح گوسفند فرمان داده شد آرزو كرد كاش فرزند خود اسماعيل را به جاي آن ذبح مي‌كرد تا به قلبش آن رسد كه به قلب پدري كه عزيزترين فرزند خويش را ذبح كرده است مي‌رسد و به وسيله اين مصيبت به بالاترين درجه ثواب مصيبت‌زدگان نائل شود.

آرزوي ابراهيم براي رسيدن به ثواب مصيبت زدگان برآورده شد

خداوند به ابراهيم وحي كرد اين ابراهيم محبوب‌ترين خلق من نزد تو كيست؟ ابراهيم در جواب گفت: پروردگارا كسي را كه محبوب‌تر از حبيب تو محمد باشد، نيافريده‌اي. دوباره وحي شد آيا او را بيشتر دوست داري يا خودت را؟ گفت: او را بيشتر از خودم دوست دارم، خداوند فرمود: آيا فرزند خويش را بيشتر دوست داري يا فرزند او را؟

ابراهيم گفت: فرزند او را، خداوند فرمود: ذبح شدن فرزند به دست دشمنانش براي تو دردناك تر است يا ذبح شدن فرزندت به دست خودت به خاطر اطاعت من؟ گفت: پروردگارا! ذبح شدن فرزند او به دست دشمنانش برايم دردناك‌تر است از ذبح فرزندم به دست خودم.

خداوند فرمود: اي ابراهيم طائفه‌اي كه گمان مي‌كنند از امت محمد(ص) هستند، فرزند او را (حسين) از روي ستم و دشمني مي‌كشند، همان‌گونه كه گوسفند را سر مي‌بردند و با اين كار دچار غضب من مي‌شوند، ابراهيم(ع) با شنيدن اين سخن بسيار ناراحت شد و قلبش به درد آمد و شروع به گريه كرد.

پس به او وحي شد كه اي ابراهيم ناراحتي تو بر قتل حسين(ع) را معادل ناراحتي تو بر فرزندت اسماعيل در صورتي كه او را ذبح مي‌كردي قرار مي‌دهم و با اين كار تو را به بالاترين درجه اهل ثواب در مصيبت مي‌رسانم و اين معناي سخن خداوند است كه فرمود: «و هديناه بذبح عظيم.»

 

ذبح بزرگي كه خداوند براي عزاداري و گريه براي ثواب مصيبت زدگان را به ابراهيم (ع) عطاء كرد، امام حسين(ع) بود؛ خداوند گريه بر امام حسين(ع) را جايگزين ثواب ناراحتي و جزعي كرد كه ابراهيم در صورت كشتن اسماعيل احساس مي‌كرد، سلام خداوند بر حسين(ع) وارث اسماعيل ذبيح الله.