«حجت عدالت پناه» در گفت وگو با خبرگزاری دانشجو:
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو؛ مستند«داد» که با نگاهی دلسوزانه به نقد برخی اشکالات موجود در فضای قضایی و صنفی کشور پرداخته است، از جمله آثاری است که پس از اکران در جشنواره مردمی عمار مکرر دیده شد و نظر بسیاری از منتقدان و مسئولان را به خود جلب کرد.
این مستند مشکلات صنفی پرستاران، کارگران و معلمان را که به اعتراضات آن ها منجر شده بود و متاسفانه با برخوردهای قهرآمیز از سوی مراجع قضایی مواجه شده بود را به نمایش در آورده و با ساختار خوبی که دارد توانسته مخاطب را به خود جذب کند.
به گفتگو با کارگردان این مستند که یکی از فعالان حوزه «عدالتخواهی» نیز بوده است نشستیم، «حجت عدالت پناه» که تحصیلاتش را در دانشگاه علوم پزشکی انجام داده و به دلیل علاقه زیادش به حوزه مستند سازی در کلاس های متعدد کارگردانی شرکت کرده و بالاخره نتیجه تلاش هایش در «داد» به ثمر نشسته است.
آقای عدالت پناه چه اتفاق افتاد که این سوژه برای شما مهم شد؟
«داد»یک روایت دانشجویی از یک معضل اجتماعی است که گریبان خیلی از اصناف را گرفته است. این که چه طور این سوژه برای من مهم شد به دلیل اخباری بود که در فضای مجازی منتشر می شد؛ مدام برایم سوال بود که چرا باید با اعتراضات صنفی این برخوردهای قهری و امنیتی اتفاق بیفتد؟
مثلا در پایانه باربری بندرعباس تعداد زیادی راننده ها به دلیل مشکلات صنفی تحصن و تجمع کردند که اخبارش را شبکه های بیگانه به طور ویژه کار کردند. بعد هم در تلویزیون خودمان، در حد گذرا به آن پرداخته شد.
متاسفانه رسانه های داخلی با تصور اینکه این اعتراضات غلط است و قصد مخالفت با نظام دارند به این موضوع نپرداختند؛ در حالی که اصل ماجرا این بود که 4، 5 هزار راننده در پایانه بندرعباس به علت فساد و دلالی که در پایانه باربری هست و حق راننده ها تضیع می شود تجمع کردند و اتفاقا از تلاش برای احقاق حقوق صنفی شان هم یک گام هم جلوتر رفته بودند و گفته بودند علت اصلی یک قسمت اعظم مشکلات قاچاق در زمینه کالا عدم انضباط در پایانه باربری است! یعنی بندگتن نه تنها مسائل صنفی خودشان را پیگیری کرده بودند یک چیز کلان تر دیده بودند که اگر اینجا درست شود جلوی قاچاق کالا که مغایر اقتصادی مقاومتی است گرفته می شود. این ها می گفتند، این بی نظمی ها به اقتصاد مقاومتی که حضرت آقا تاکید دارد ضربه وارد می کند و اتفاقا در فیلم ما هم مشهود است که نگاه این ها این تیپی بوده است.
یعنی شما می گویید این ها دلسوزان نظام هستند؟
بله قطعا همینطور است. از این موارد زیاد است، مثلا پیرامون شلاق خوردن تعدادی از کارگران معدن طلای آغ دره من با خودم می گفتم آخر مگر این کارگرها چه کرده اند که باید شلاق بخورند؟ واقعا چرا سیستمی که زور دارد، سیستمی که قدرت دارد، سیستمی که می تواند مشکل این ها را حل کند با این بندگان خدا همچین برخوردی می کند و کار به شلاق می رسد؟
یا اصلا طرح تحول سلامت که به عنوان یکی از پروژه های خیلی بزرگ کشور که هزینه زیادی در برداشته با مخالفت طیف وسیعی از جامعه بهداشت و درمان مواجه شده، و این ها تجمع دارند که اینجا بی عدالتی صورت می گیرد.
وقتی شما دوازده میلیارد که واقعا یک رقم بزرگی از بیت المال است را هزینه می کنید باید جوانب را در نظر بگیرید. برایمان سوال شد چه اتفاقی افتاده که برای پرستاران مسئله ایجاد شده؟ وقتی وارد ریز مسائل می شویم، می بینیم دولت با اینها برخوردهای قهرآمیز شدیدی داشته، یعنی مثلا در میان معترضان تبعید و تعلیق از خدمت هم داشتیم! حتی بازنشستگی زودتر از موعد داشتیم! خب سوال است که واقعا چه اتفاقی دارد می افتد؟
در مورد معلم ها چطور؟
معلمان هم که مشهود بوده به علت مسائل صنفی اعتراض می کنند و فکر می کنید سرنوشتشان چی می شود؟ سردسته شان انتقال به اوین پیدا می کند!!!
مسئله اینجاست که حتما نباید این خبرها گل درشت و فاجعه باشد تا به آن ها توجه کنیم. اتفاقا یک سری رویدادهای کوچک اتفاق می افتد که بسیار مهم است ولی آنچنان که باید و شاید به آن پرداخته نمی شود، علت یابی نمی شود و برای رفعش اقدام نمی شود. خب این مثل تاول چرکی می ماند که اگر بترکد عفونت زیادی وارد فضای جامعه و کشور می کند که صدمه زیادی هم می زند. به عنوان کسی که دغدغه این مسئله و عدالت را دارد و دلسوز کشور و انقلاب هستم این مسائل برایم سوال بود.
ساخت مستند دقیقا چطور شد؟
من دیدم علاقه مندم در این فضا کار کنم و واقعا این موضوعاتی که مطرح کردم برایم دغدغه بود. بنابراین طرح موضوع کردم با دوستان فعال عدالتخواه و در موردش برنامه ریزی کردیم که چه طور می شود این را در قالب یک پیگیری دانشجویی بیان کنیم. نمی دانم چه قدر موفق بودیم ولی روایتی بوده که انتخاب کردم.
چرا این روایت را دانشجویی مطرح کردید؟
خب من دلیل داشتم که حتما دانشجویی باشد. چون احساس می کنم دانشجوهای نسل جدید خیلی نسبت به مسائل روز بی تفاوت شده اند و از اعمال قدرتی که می توانند داشته باشند غافل شده اند.
خب حالا سوال اینجاست که این اعتراضات صنفی چه ارتباطی به دانشجویان دارد؟ مثلا پرستاران یک گوشه اعتراض کردند آیا به دانشجو ربطی دارد؟ معلمان اعتراض می کنند آیا به دانشجو ربط پیدا می کند؟ یا کارگران شهر دورافتاده ای در گوشه ای از کشور تجمع کرده اند و حالا دارند شلاق می خورند آیا این ربطی به دانشجو دارد؟ شاید سوال خیلی از افراد باشد که چرا این روایت را انتخاب کردید؟!
بگذارید یک نکته بگویم از شهید بهشتی مظلوم که ایشان یک جمله قشنگی دارند در مورد دانشجو، وقتی می خواهند دانشجو را توصیف کنند می گویند دانشجو موذن جامعه است اگر موذن خواب بماند نماز جامعه قضا می شود! در تصمیم هایی که مدیران می گیرند و مسائل اخیری که مجلسی ها تصمیم می گیرند عوارضی که برای جامعه دارد آن چنان که باید و شاید حضور دانشجو را نمی بینیم! حضور تاثیرگذار دانشجو دیگر در جامعه نیست و این دانشجو یادش رفته که چه تاثیری در تاریخ انقلاب داشته از سال 1332 نگاه کنید بعد میاییم جلوتر بعد از سال 42 که چه قدر موثر بودند در حرکت لکوموتیو انقلاب به رهبری امام به انقلاب می رسیم که بسیار پررنگ می شوند در جریان های مختلف انقلاب هستند بعد از انقلاب می بینید شما اتفاق بزرگی مثل لانه جاسوسی دانشجوها هستند که فتحش می کنند! در جنگ حضور دانشجویان پررنگ است چه قدر شهیدان بزرگی داریم که در این فضای دانشجویی رفتند در بعد انقلاب به جز مقاطعی که خفقان بعد از جنگ شد بعد از اون مجدد دانشجویان نقش خودشان را پیدا کردند و حضور جدی و فعال داشتند این فراز و نشیب ها بوده اما امروز معتقدم که این حضور کمتر شده و آنچنان که باید و شاید جدی گرفته نمی شود.
من در اکران مستند در عمار بودم و واکنش طالب زاده را روی مستند شما دیدم چی گفتند اون موقع به شما؟
خیلی منتظر بودم ببینم چه طوراست بدون این که بپرسم خودشان گفتند نگرانش نباش این قصه خیلی خوب جلو آمده که یعنی چند تا مسئله به هم پیوست و نتیجه گیری کردیم. استاد خیلی به ما لطف داشتند. من استرس داشتم که این روایت را چون با نظر و سلیقه خودم روایت کرده ام خب کمی طولانی شده است، نگران بودم که این طولانی بودن باعث شود فیل به درستی درنیاید. اما استاد خیلی به ما امید دادند؛ معتقد بودند فیلم از ده فیلم سینمایی بهتر است چرا که دغدغه و مسئله دارد. می گفتند شانیت عمار و مستندسازان انقلابی این باشد که مسئله و دغدغه مردم برایشان مطرح باشد.
به جز ایشان هم شخصیت های دیگر در زمینه هنری تعریف کردند و امید دادند به طور جدی این سبک کار را پیگیری کنیم.
فکر می کردید در جشنواره شرکتش بدهید؟ و آیا نگران نبودید انگ به شما بزنند که علیه حکومت دارید فعالیت می کنید؟
این که در جشنواره شرکت بکنیم جشنواره فرصتی است که فیلم ها دیده شوند نقد و نظر داده شود هم از سوی هنرمندان و صاحب نظران مباحثی که در فیلم مطرح می شود بازخوردهایش حرف و برداشت ما درست بوده یا نه برای خود بنده یا کسانی که فیلم را می بینند.
مسئله این است که چیزی که در این فیلم می گوییم را برای سرگرمی نساختیم تا مردم کیف کنند، تخمه هم بخورند و بگویند عجیب چیزی است نه واقعا دغدغه بود نگاهم این بود اگر این فیلمی می سازم که طرف نگاه می کند و وقت می گذارد وقتی از سینما و پای تلویزیون بلند می شود در ذهنش مسئله ایجاد شده باشد؛ برایش سوال باشد که من برای این معضل چه کاری می توانم بکنم؟
در مورد اینکه بخواهند به ما انگ بزنند که شما علیه حکومت هستید خب سبقه ما مشخص است! چندین سال حضور ما در بحث جبهه فرهنگی انقلاب و دغدغه ای که داریم برای بسیاری از دوستان روشن است. اما خب گاهی مشکلاتی هم بود که من لازم می دانم همینجا بگویم این نگاه اشتباه است که مثلا شما فکر کنید اگر ما با مسائل اعتراضات اجتماعی و برخورد بکنیم و سرکوب کنیم یا به عبارتی صورت مسئله را پاک کنیم مشکل حل می شود! و انگار اصلا هیچ اتفاقی نیفتاده و همه چیز گل و بلبل است!
این واقعا غلط است. برخی تصور میکنند برا حفظ امنیت باید این کارها انجام شود در حالی که این اقدام خودش یک اشتباه امنیتی است! وقتی روی مسائل سرپوش می گذاریم آن مشکل به صورت یک غده چرکی در دل جامعه باقی می ماند تا بعدا بخواهد سرباز بکند و مشکلاتی ایجاد کند. یا اینکه در دراز مدت مردم بی توجه شوند و بگویند اعتراضات ما به جایی نمی رسد! این باعث می شود فاصله بیفتد بین مردم و نظام که این دقیقا برعکس آن چیزی است که امام و رهبری دارند سیستم طراحی می کنند و مردم در همه جا نقش داشته باشند حتی در بحث نظارت بر عملکرد مسئولین؛ خود آقا می گویند شما باید بر ما نظارت کنید!
این اشتباه استراتژیک باعث شد تا من این فیلم را بسازم و به گوش مسئولین قضایی و امنیتی برسانم که اگر قرار باشد این اشتباه را ادامه بدهند در دراز مدت صدمات بدی به نظام وارد می شود.
خب نگران نبودید که شبکه هاب بیگانه از مستند شما سوء استفاده بکنند و از آن علیه نظام استفاده کنند؟
امکان ندارد فیلم من را بی بی سی یا صدای امریکا و شبکه های دیگر پخش کنند؛ دلیلش هم این است که در فیلم من امید کاملا نمایان و ضفاف وجود دارد. فیلم من سیاه نمایی نمی کند؛ فقط مشکلات را بیان و نقدش را مطرح می کند.
این امید را چطور نشان داده اید؟
فیلم من کاملا مستند و حقایق را می گوید. شما در فیلم کارگری می بینید که شلاق خورده ولی وقتی با او صحبت می کنیم می گوید جانم فدای رهبر! می گوید اگر آقا نبود ما هنوز زندان بودیم!
یا حتی آن راننده کامیون با نگاه انقلابی وارد مبارزه با فساد شده، صدمه خورده، دادگاهی شده، زندگیش مختل شده، زندان افتاده ولی دست از هدفش برنداشته باز از زندان میاد بیرون پیگیر این قضیه هست!
نگاه شخصیت های این مستند این طوری است که آقای امریکا نشین و انگلیس نشین اصلا به شما ربطی ندارد مسائل ما! این معضل و مشکلی است که خودمان باید حل کنیم و این نگاه در کل فیلم ما ساری و جاری است.
برخی نقدها وجود دارد در مورد فیلم شما؛ یکی از منتقدان معتقد است شما نباید در انتهای فیلم ماجرای فتنه 88 را نقل می کردید. پاسخ شما به این انتقاد چیست؟
بله شنیده ام از یک منتقد. و باید بگویم، بالاخره ما در فیلم ابراز کردیم برای ما دغدغه چپ و راست وجود ندارد. نگاهی که در فضای جنبش بوده و در خود شخص بنده بوده این که چپ و راست معنی ندارد ما معیار داریم شاخص مان امام و رهبری و نهج البلاغه و قرآن است و ما با آن ها قیاس می کنیم و جلو می رویم.
در ماجرای 88 هم بالاخره دیگر کار به جایی رسیده بود که اشک رهبری هم درآوردند و کشور را به لبه پرتگاه بردند هر بلایی که می شد سرمان درآوردند هر چیزی قانون دارد اعتراض هم دارید باید در سیستم تعریف شود. قرار باشد هر کس که در انتخابات شکست بخورد بیاید وسط خیابان پس انتخاباتی نباید برگزار شود.
خب شما اساسا چرا این بخش را در مستند اضافه کردید؟
من این بخش را مطرح کردم و با آن نتیجه گیری کردم. گفتم قوه قضاییه ما عدالت در رفتارش نیست. یک کسی وقتی رهبری می گوید اعتراضت را کردی شورای نگهبانی بررسی می کند بحران در کشور ایجاد می کند و باعث می شود که چندین نفر جانشان را از دست دادند! خب این ها انسان بودند، هموطن ما بودند ولو با یک نگاه متفاوت؛ اما به خاطر یک سری لج و لج بازی که انتخابات را قبول ندارم جان شان را از دست دادند، خب اگر قبول نداشتی در بازی نباید می آمدی! این نگاه اشتباه است که چرا این موضوع را مطرح کردید... من گفتم در این قوه قضاییه ناعدالتی شده که برای شخصی مثل فائزه هاشمی شش ماه حکم می برند برای کارگری هم که فقط یک اعتراض صنفی کرده، شش ماه حکم می برند. بعضی هایشان شش ماه بعضی ها هشت سال بودند مگر اینا چی کار کردند؟ گروگان گرفتند؟ من وقتی این ها را شنیدم اول فکر کردم دارند قلو می کنند گفتم برو سندش را بیاور رفتند حکم دادگاه را آوردند برایم! آخر به چه جرمی؟ مگر چه کرده اند؟
برنامه جدیدی در پیش دارید؟
تمام تلاشمان این است که یک فیلم جدید را آماده کنیم. در اکران اول داد که در عمار بود بیرون جلسه خانم معلم مسنی گفت فیلمت خوب بود به همه خوب پرداخته بودی به معلمان کم اشاره کردی، چرا؟ گفتم مسائل معلم ها دغدغه ام بود، معلمان جان جامعه هستند و آموزش دهنده یک نسل هستند بالاخره جایگاهشان عظیم است در بحث فرهنگی و اجتماعی ما ولی فضایش فراهم نشد.
با توجه به این اخبار اخیر که شنیدم در مورد این فجایای اختلاس عجیبی که در صندوق فرهنگیان اتفاق افتاده تلاشمان این است که فیلمی برای شفاف شدن این حادثه بسازیم و مردم را مطلع کنیم.
این موضوع مهم است، شما بدانید اگر معلمان را بیاوریم در فضای عدالت در بچه های ما هم تاثیر دارد این موضوع مهم است اگر ورود کنند.
شما برای حضور در جشنواره فجر اقدامی کرده بودید؟
یک سری قوانین دارد که فکر می کنم فیلم های بالای 60 دقیقه را پذیرش می کنن این فیلم 57 دقیقه بود و راهش نمی دادند.
البته این را هم باید بگویم که جشنواره فجر شده مختص یک سری هنرمندان که دغدغه خاص خودشان را دارند، فضا برای فیلم داد در جشنواره فراهم نیست.
در بخش مستند که از هر چیزی که به ذهنتان برسد مستند می سازند میارن و اکران هم می کنند، ما نگاهمان تند و تیز است آنهایی که در جشنواره بودند محافظه کار هستند.
ارسال نظرات