گردهمایی بچه مذهبی‌های دانشگاه/ ماجرای دانشجوی سوری که می‌خواست به‌ دیدن «آقا» برود

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو -محمد صالح سلطانی، «هیچ‌کس نیست که فردا بره...تو می‌تونی بری؟» حاشیه می‌روم و اصرار که:«اگر حالا کسی هست که بره، من نرم. خیلی فرصتش رو ندارم...» و از این مدل کنار کشیدن‌ها که یعنی من نیستم. چند لحظه که می‌گذرد اما با خودم فکر می‌کنم آدم باید خیلی کم توفیق  باشد که وقتی برای شرکت در مجلس عزاداری امام حسین دعوتش می‌کنند، رد کند. با خودم می گویم حالا که با محاسبات «کلاس دارم» و «باید درس بخوانم»، کربلای اربعین را از دست دادم، حیف است مجلس عزاداری دانشجویی در حضور آقا  را هم از کف بدهم. قرارمان می‌شود ساعت ۸ صبح، جلوی در بیت.

صف ورود طولانی می‌شود و خسته‌کننده. شدت باران و برودت هوا هم زیاد می‌شود و مجبور می‌شویم زیپ کاپشن‌هایمان را هم ببندیم. تعداد افرادی با سن و سال بیشتر از سن و سال یک «دانشجو» در صف کم نیست. احتمالاً باید اعضای هیئت علمی باشند، یا کارمندان دانشگاه‌ها، یا شاید هم کسانی که کارت از آشنایان گرفته‌اند. روی کارت‌ها هیچ نام و نشانی نیست. جز یک عبارت «ملاقات» و تذکرات امنیتی در پشت برگه.  تقریباً به اواخر صف رسیده‌ایم؛ یک دانشجو به مأمور حفاظت می‌گوید که کارت ورودش در جیب دوستش بوده و حالا که رفیقش رفته داخل، کارتی ندارد. صداقت را می‌شد از لحنش فهمید اما کار یک مأمور، تشخیص صداقت از روی لحن آدم‌ها نیست. پس بی‌معطلی و با بی تفاوت ترین صدای ممکن، آقای مأمور از دانشجوی بدون کارت می‌خواهد که صف را ترک کند و از «این قسمت» خارج شود. برنمی‌گردم تا ناامیدی و حسرت را در چشمان دانشجویی ببینم که حالا باید، آقا ندیده، به خانه برگردد.

وارد حسینیه که می‌شوم، جمعیت برای تماشای لحظه ورود آقا ایستاده است و فضای خالی زیادی وجود دارد. از اینکه دیر نرسیده‌ام خوشحال می‌شوم. جمعیت به شعارهایش شدت می‌دهد تا آقا وارد شوند. یک پسر بچه هم هست که از این حجم شعار دانشجوها ذوق زده شده و برای ورود آقا دست می‌زند! احتمالاً همان پسربچه بامزه‌ای است که در صف بازرسی، شیرین‌زبانی می‌کرد و یکنواختی انتظارمان را می‌گرفت.


فریاد «آقا اومد»، میزان شعارهای جمعیت را شدت می‌دهد. لحظه ورود آقا را نمی‌بینم اما در عوض، جایی می‌نشینم که تا آخر مراسم تصویرشان در قاب چشمانم باشد. با خودم فکر می‌کنم این برای ما نعمتی است که رهبرمان، گذشته از درایت و سیاست و خردورزی، چهره‌ای دارد که می  توان مدت طولانی به آن نگاه کرد و خسته نشد. چهره‌ای آرام، روشن و مهربان. که قبل از هر چیز آدم را یاد پدربزرگش می‌اندازد. از این فاصله‌ای که دارم، نمی‌توانم انگشتر آقا را تشخیص بدهم. اما بعد که می‌فهمم همان انگشتر «نحن صامدون» ِ اهدایی  دانشجویان را به‌دست دارند، ذوق می‌کنم. دانشجوی سوری را می‌بینم که از میان نرده‌ها به سمت جلوی حسینیه هدایت می‌شود.

 

 

 

سخنران مراسم، حاج‌آقای پناهیان است. از همان ابتدا محکم شروع می‌کند و می‌گوید که قصد دارد به گونه متفاوتی سخنرانی کند و جلسه را محفلی برای اندیشه‌ورزی می‌داند. در ابتدا از نقش مهم هیات های دانشجویی می‌گوید و با مثال‌هایی مثل اعتکاف و یا همین راهپیمایی اربعین تاکید می‌کند که هیات های دانشجویی، نقش موثری در جریان سازی های مردمی دارند. حضور مؤثر و عمیق این هیات‌ها در سطح شهرهای مختلف و الگوگیری بسیاری از مجالس مذهبی از دانشگاه‌ها، مؤید این ادعاست که «نسل چهارم هیات های مذهبی» رشدی چشمگیر را تجربه می‌کنند. 


پناهیان مثل همیشه‌اش است. تن صدایش را مدام بالا و پایین می‌کند و به سبک سخنرانی‌های دانشگاه امام صادق‌ش، گاهی فریاد هم می زند. موضوع جذابی را هم برای صحبت‌هایش انتخاب کرده. اینکه «چرا بچه مذهبی‌ها کار تشکیلاتی بلد نیستند؟». به قول خودش دو نوع سخنرانی مذهبی داریم. یک نوع حکم مرزبانی را دارد و در مقابل هجمه‌های مخالفین، از اصول و سنگرهایی شریعت مخافظت می‌کند. یک نوع دیگر هم هست که درون قلعه را ساماندهی می‌کند و قصد آسیب شناسی جریانات درون‌گفتمانی را دارد. سخنرانی امروز پناهیان از نوع دوم است. صریح و محکم. او در خلال صحبت‌هایش از انجمن‌های اسلامی و بسیج انتقاداتی می‌کند و به شدت به «اسلام انفرادی» می‌تازد.

 

 

 

یکی دوبار می‌گوید که ما با نوعی سکولاریسم در درون خودمان مواجه هستیم. مهم‌ترین نقطه ضعف نیروهای انقلابی را ناتوانی در کار جمعی می‌داند و تأکید می‌کند که ما در بحث‌های عقیدتی و بصیرتی مشکلی نداریم و مساله اصلی ما، کار تشکیلاتی است. خلاصه حرفش هم این است که برای ما بیش از «جذابیت» باید «اهمیت» کار مهم باشد و باید بتوانیم به خاطر تشکیلات، کاری را هم که دوست نداریم با قوت انجام دهیم. در انتهای بحثش هم، از روی تبلت، چند روایت و نکته می‌خواند که از میان آنها، آنچه از کتاب «شذرات المعارف» آیت‌الله شاه آبادی خواند از همه جذاب‌تر بود!

 

سخنرانی پناهیان حدود یک ساعت طول می‌کشد. یک‌بار در میان صحبت‌هایش، یکی از روحانیون بیت برگه‌ای آورد و از او خواست که به دلیل کمبود وقت زودتر تمام کند.  آقای روحانی برای تذکر بار دوم آمده بود که پناهیان در ساعت یازده و بیست و پنج دقیقه والسلام را گفت و ۲۰ دقیقه فرصت برای میثم مطیعی گذاشت. از منبر که پایین آمد، یک نفر از میان جمعیت بلند شد و صدایش زد و خواست یک دقیقه صحبت کند. پناهیان اما گفت عجله دارم و  رفت. ما هم تعجب کردیم که چرا در جایی که آقا هست، طرف خواسته صحبتش را با پناهیان مطرح کند!؟


مطیعی  در وقت کمی که داشت، هم  روضه خواند و هم سینه‌زنی. عموماً هم تکراری و نامناسب برای فضای مراسم. دو نوحه‌ای که برای سینه‌زنی انتخاب کرده بود، زبان حال مسافران اربعین بود و تناسبی با حال و هوای حاضرین نداشت. با خودم فکر می‌کنم انگار زمان ایجاد تنوع در ترکیب پناهیان-مطیعی برای هیات های دانشجویی فرارسیده. این دو اگرچه بسیار توانمند هستند، اما انحصار حضورشان در مراسم‌هایی مانند مراسم بیت، باعث می‌شود جریان هیات های دانشجویی به این دو نفر محدود بماند و این در حالی است که باید آرام‌آرام به نسل جدیدی از وعاظ و مداحان انقلابی، که خاستگاهشان از همین هیات های دانشجویی است، میدان داد و تنوع جریان سخنرانی و مداحی هیات های نسل جدید را بیش از گذشته کرد.

 

سعادت اقامه نماز جماعت پشت سر آقا را هم پیدا می‌کنم. نماز که تمام می‌شود، بلافاصله حدود سی چهل پاسدار به خط می‌شوند و تمام حسینیه را سفره می‌اندازند. ناهار، قیمه است و کنارش، آب‌معدنی! پاسدارها به سرعت غذاها را توزیع می‌کنند. مسئولشان پر جنب‌وجوش است و مدام با «ماشاءالله» و «یاعلی» گفتن و گاهی با ترکیب این دو عبارت، به نیروهایش انرژی می‌دهد.

هنوز هوا سرد است. شدت باران کم شده اما تمام، نه.  آخرین قدم‌هایم را روی زیلوهای بیت بر می‌دارم و بیرون می‌روم. هوا دیگر آلوده نیست. این باران هم بعید است اسیدی باشد.  فلسطین را پیاده بالا می‌آیم و «رفیقم حسین» حامد زمانی را زمزمه می‌کنم. در میان آنهایی که دارند از بیت خارج می‌شوند، دانشجوی سوری را نمی‌بینم، خدا کند آقا را دیده باشد.