یادداشت/
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، از دهه 80 محصولات تراریخته در چرخه تولید و واردات غذای کشور قرار گرفته‌اند؛ به گونه ای که سالانه 5 میلیارد دلار از واردات کشور به محصولات تراریخته اختصاص دارد. لکن در یک سال گذشته به واسطه عزم دولت بر تولید این محصولات، تراریخته‌ها در کانون توجه رسانه‌ها جای گرفت و نظرات متعددی درباره آن ابراز شد.
گروهی در موافقت با «تولید» این محصولات صحبت می‌کنند. به عقیده آن ها، استفاده از این محصولات در افزایش حجم تولید و همچنین کاهش مصرف آب و نهاده‌ها مؤثر خواهد بود.
منتقدان به عدم اقبال برخی کشورها به مصرف این محصولات و عدم شناخت کامل از ابعاد این فناوری اشاره می‌کنند.
با رجوع به اظهار نظرهای صورت گرفته توسط هر دو گروه موافق و مخالف تراریخته ها، متأسفانه استدلال های متقنی به چشم نمی‌خورد. موافقان عمدتاً بر مزایای استفاده از این محصولات در افزایش حجم تولید و مقاومت در برابر مخاطرات طبیعی و کاهش مصرف آب و نهاده ها تاکید دارند و مخالفان به عدم اقبال برخی کشورها به مصرف این محصولات و عدم شناخت کامل از ابعاد پنهان این فناوری اشاره می کنند. در این زمینه مستندات ارائه شده در دنیا که به رد یا تأیید این فناوری پرداخته اند نیز عموماً از نظر علمی ضعیف بوده و قابلیت اتکا و استناد محکم ندارند.
همچنین اینطور برمی‌آید که اکثر اظهارنظرها ناظر بر مصرف خوراک انسانی محصولات تراریخته و تولید انبوه این دسته از تراریخته ها بوده است؛ حال آنکه موارد مصرف تراریخته ها بسیار گسترده تر از این هاست. از منظری تراریخته‌ها را می توان در سه دسته «خوراک انسان»، «خوراک حیوان» و «پوشاک و سایر مصارف غیرخوراکی» تقسیم‌بندی نمود که نوع مواجهه با این محصولات نیز می تواند در سه سطح «شناسایی »، «توسعه فناوری » و «تولید انبوه» صورت گیرد. از آنجایی که رویکردهای سلبی با فناوری های جدید، راه را بر شناخت و بهره گیری از وجوه مثبت فناوری‌ها می بندد، رد کردن فناوری تراریخته بدون انجام بررسی های کارشناسی، امری نامطلوب برای پیشرفت کشور به شمار می رود. لذا به نظر می رسد در مواردی که مصرف مستقیم انسانی مورد نظر نیست، می توان به فرایندهای «شناسایی»، «توسعه فناوری» و حتی «تولید و مصرف» توجه داشت.
اما در حیطه مصارف انسانی محصولات تراریخته، ایتدا باید تحقیقات در مرحله آزمایشگاهی به صورت کامل انجام گیرد و در صورت تایید سلامت محصولات توسط مراجع ذی صلاح، اجازه تولید انبوه و یا مصرف آن ها داده شود. در این زمینه برخی کشورها با ایجاد نهادهای ضمانت کننده، این مشکل را حل کرده اند؛ بدین شکل که نهادهایی مشابه نهاد بیمه، استانداردهایی را مشخص و به تولیدکنندگان ارائه می کنند. اگر تولیدکننده ای استانداردهای این نهادها را رعایت کرد و توانست گواهی سلامت دریافت کند، اجازه عرضه محصولاتش به بازار را خواهد داشت. در این بین در صورت بروز هرگونه مشکل و یا خسارتی، دولت مجاز خواهد بود تا با برداشت از منابع مالی آن نهاد ضمانت کننده، نسبت به جبران خسارت ها و یا اخذ جریمه های احتمالی اقدام نماید.
در پایان باید توجه داشت که معضل اصلی در خصوص محصولات تراریخته، واردات این محصولات است که تا کنون هیچ‌یک از مدافعان تولید تراریخته‌ها از آن حمایت نکرده‌اند. به عبارت دیگر مجامع کارشناسی و دولتی سلامتی تراریخته‌ها را به طور قطعی تأیید نکرده‌اند. لذا طی چند سال گذشته که محصولات تراریخته به کشور وارد می‌شدند، انتظار می‌رفت که این نوع از واردات مورد بررسی جدی قرار می‌گرفت؛ حال آنکه چنین اتفاقی نیفتاد. به عنوان مثال بیش از 90 درصد از روغن خوراکی، جزو محصولات تراریخته است؛ این موضوع به همراه برخی ابهامات در خصوص سلامت این مواد غذایی، موجب انتقاد برخی کارشناسان شد.
(۱) شناسایی به فرایندی اطلاق می‌شود که معمولاً در مبادی ورودی محصولات کشاورزی به کشورمان انجام می‌شود و طی آن با انجام آزمایش‌هایی مشخص می‌شود که محصول واردشده به روش ارگانیک کشت‌شده است و یا تراریخته است. در مرحله بعد می‌توان بر اساس نتیجه آزمایش‌ها تصمیمات مقتضی را گرفت. برای مثال در برخی کشورهای اروپایی محصولاتی که بیش از 1 درصد در ژن آن‌ها تغییر ایجادشده باشد، اجازه ورود به آن کشور را ندارند.
(۲) این فرایند به انجام پژوهش‌های بنیادین اطلاق می‌شود که به‌منظور توسعه فناوری تراریخته ها و در قالب تولیدات آزمایشگاهی انجام می‌گیرد.
ارسال نظرات